سونامی تبلیغات بی رویه کالاهای مضر در صدا و سیما

چندی پیش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با توجه به حجم بالای تبلیغات کالاهای مضر در رسانه صدا و سیما و احساس خطر در این باره اعلام کرد که تبلیغ اینگونه از محصولات به روی آنتن صدا و سیما ممنوع است.
با این تصمیم برای مدتی کوتاه تبلیغ محصولات مضر در شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی قطع شد اما با انتصاب وزیرجدید وزارت بهداشت، صدا و سیما تبلیغات محصولات مضر را باز از سر گرفت.
در این گزارش، خبرنگار ایرنا با یک کارشناس تبلیغات و آگهی های تجاری و یک کارشناس رسانه به گفت‌وگو نشست تا تاثیرات تبلیغات گسترده کالاهای مضر از صدا و سیما بر روی مردم را بررسی کند.

** روش تبلیغ کالاهای مضر باید تغییر کند
بابک بادکوبه کارشناس و مشاور تبلیغات و مدیرعامل یک شرکت تبلیغاتی معتبر درایران با بیش از 20 سال فعالیت است که ساخت و مشاوره تبلیغات کالاهای مضری همچون سوسیس، کالباس، چیپس، نوشابه را قبول نمی کند ولی درعوض مشاوره و تبلیغات کالاهایی مفید برای جامعه را با تخفیف و حتی گاهی بدون دریافت هزینه انجام می دهد.
وی درباره آگهی و تبلیغات کالاهای مضری که این روزها با حجم زیادی از شبکه‌های مختلف رادیو و تلویزیون پخش می شود گفت: دراینکه این روش تبلیغ در یک رسانه بزرگ مانند صدا و سیما که ده ها شبکه تلویزیونی و رادیویی در اختیار دارد به شدت اشتباه است شکی نیست، اما اگر بخواهیم صدا و سیما را دراین باره مورد نقد قراردهیم باید به عملکرد وزارت بهداشت در فرهنگسازی از طریق تبلیغ کاهش مصرف اینگونه کالاها در رسانه صدا و سیما نیز توجه کنیم.
بادکوبه افزود: این حجم تبلیغات کالاهای مضردر صدا و سیما کاملا اشتباه است اما ممنوع کردن تبلیغات این محصولات نیز کار درستی نیست، مطمئنا با ممنوع کردن پخش تبلیغات کالاهای مضر، حجم زیادی از تبلیغات از صدا و سیما رخت بسته و به سمت شبکه‌های اینترنتی و ماهواره ای کوچ خواهند کرد و محصولات مضر بدون هیچ نظارتی در اینگونه فضاها تبلیغ خواهند شد که این مورد به شدت می‌تواند خطرناک باشد.
وی گفت: پخش تبلیغات این محصولات به روش کنونی که صدا وسیما در پیش گرفته است هم مصرف این کالاها را در کشور بیشتر خواهد کرد، بنابراین صدا و سیما و وزارت بهداشت باید با دیدگاه وسیعتری به این موضوع نگاه کنند و راه حل های دیگری به کار بگیرند.
بادکوبه گران شدن تبلیغ کالاهای مضر را به جای ممنوعیت آن راه حلی پیشنهادی عنوان کرد و گفت: باید هزینه تبلیغ این کالاها بیشتر از کالاهای مفید باشد و قسمتی از هزینه اینگونه آگهی‌ها صرف تبلیغ برای کاهش مصرف کالای مضر شود و یا اگر تبلیغ یک کالای مضر دریافت شد ازتبلیغ دهنده خواسته شود تا یک آگهی برای کاهش استفاده از محصولات مضر نیز به صدا و سیما ارائه دهد.

** وزارت بهداشت باید سلامت را تبلیغ کند
بادکوبه با اشاره به اینکه وزارت بهداشت درطول این سالها حرکت سازنده و تاثیرگذاری در راستای تبلیغ مثبت سلامت و بهداشت در صدا و سیما نداشته است، گفت: بارها شاهد پخش انیمیشن‌های «سیا ساکتی» در شبکه‌های مختلف بودیم، راهنمایی و رانندگی برای تبلیغ فرهنگ رانندگی در کشور تبلیغاتی در این حیطه ساخته و روانه آنتن صدا و سیما کرد، همچنین شرکت برق و آب و فاضلاب نیز برای فرهنگسازی کاهش مصرف آب و برق، تبلیغاتی را از طریق رسانه صدا و سیما به روی آنتن برده است، اما وزارت بهداشت تبلیغات سازنده ای درباره سلامت و کاهش یا مصرف درست کالاهای مضر به روی مردم نداشته است.
وی افزود: امریکا بیش از 20 سال است که با تبلیغات در حیطه شیر توانسته کاری کند که مردم این کشوربیشتر شیر بنوشند و در سبد خانواده همیشه شیر موجود باشد، این کشور با فرهنگسازی و تبلیغ نوشیدن شیر موفق شده است پوکی استخوان را در جامعه اش به سطح بسیار پایینی برساند.

** کالاهایی با اسامی بین‌المللی باید هزینه تبلیغ ادبیات فارسی را بدهند
این مشاور و کارشناس همچنین درباره با اسامی غیرمتعارفی که این روزها به روی کالاها مضر گذاشته می شود، گفت: ما باید نگاه طولانی مدت به این موضوع داشته باشیم، اگر قرار است به بخش صادرات نیز توجه داشته باشیم باید حتما نامی بین‌المللی به روی کالایمان بگذاریم تا بتوانیم این محصولات را به عراق، تاجیکستان و دیگر کشورها نیز صادر کنیم.
بادکوبه افزود: اما در اینجا مسئولان صدا و سیما باید هزینه تبلیغ کالاهایی که اسامی بین‌المللی دارند را بیشتر و قسمتی از آن را صرف تبلیغ در عرصه ادبیات فارسی در این رسانه کنند و یا از تبلیغ کننده خواسته شود که علاوه بر تبلیغ محصولش آگهی مفید در حیطه تبلیغ زبان فارسی تولید و پخش کند.
بادکوبه تاکید کرد: باید توجه داشت اگر فقط هزینه تبلیغات این محصولات بیشتر شود و پول ها همه به حساب صدا و سیما برود و خرج موارد دیگری شود اشتباه بسیار بزرگی انجام شده و باید گفت این رسانه کار فرهنگی انجام نداده است.

** برخی آگهی‌های تلویزیونی موجب تشدید فاصله طبقاتی در جامعه می شود
سعید الهی کارشناس حوزه فرهنگ و رسانه نیز با هشدار درباره پخش برخی آگهی‌های تجاری در رسانه صدا و سیما گفت: برخی آگهی‌ها موجب تشدید فاصله طبقاتی در جامعه می شود و به همین دلیل بازنگری در سیاست‌های حاکم بر پخش آگهی‌های صدا و سیما الزامی است.
این کارشناس ادامه داد: بخش عمده ای از تبلیغات کالاها و خدمات تجاری در شبکه‌های مختلف صدا و سیما به جهت ترغیب مردم به خرید و یا استفاده از آنها، اگرچه موجب درآمدزایی برای صاحبان این رسانه خواهد شد، اما در مقابل به جهت ترویج فرهنگ مصرف گرایی و در لایه‌های عمیق تر توسعه روحیه اشرافی گری در بین فرهنگ عمومی جامعه، به تدریج افزایش شکاف طبقاتی میان مردم را به همراه خواهد داشت.
وی افزود: کمرنگ سازی مفاهیم ارزشمندی چون عدالت و قناعت در بین اعضای جامعه و حرکت در مسیر نظام سرمایه داری، از طریق پخش برخی آگهی های تبلیغاتی پر زرق و برق در صدا و سیما، موجب سرخوردگی و ایجاد عقده‌های درونی در بخش وسیعی از مردمی خواهد شد که قدرت خرید و درآمد کافی ندارند و این امر بی تردید زمینه تنفر، خشونت و انواع تنش‌های اجتماعی در میان اقشار مختلف را فراهم می کند.

** مشکلات مالی باعث سونامی تبلیغات در صدا و سیما شده است
این تحلیلگر فرهنگی با اشاره به نقش مخرب برخی تبلیغات تجاری بر روح و جسم مخاطبان عام به ویژه بینندگان و شنوندگان برنامه‌های صدا و سیما گفت: انتظار می رود متولیان امر با توجه به جایگاه حاکمیتی سازمان صدا و سیما در تحکیم ارزش‌ها و تقویت روحیه همدلی در بین مردم، در چگونگی درآمدزایی خود و انعکاس برخی آگهی‌ها دقت لازم را بکار گیرند.
وی تاکید کرد: از آنجا که صدا و سیما دایره وسیعی از جمعیت کشور را در برگرفته و مردم به دلیل عدم تکثر رسانه‌های دیداری مستقل، قدرت انتخاب چندانی غیر از شبکه‌های ماهواره ای ندارند، لذا مدیران صدا و سیما می بایست همانگونه که در تولید برنامه‌ها رویکرد عدالت محوری دارند در پخش آگهی ها نیز این موضوع را بطور جدی مدنظر داشته باشند.
الهی خاطرنشان ساخت: همانگونه که در معرفی برخی کالاهای تجاری به دلیل کیفیت پایین، احتمال آسیب به سلامت جسمانی مخاطب وجود دارد، به همان میزان تبلیغ مستمر کالاهایی که تهیه آنها فقط در توان طبقه ممتاز و مرفه جامعه است، در شرایط فعلی روح و روان بسیاری از خانواده‌های کم درآمد را مخدوش می کند.
وی در همین زمینه با ذکر برخی مصادیق اظهار داشت: با نگاهی موشکافانه میتوان دریافت که تبعات و ضررهای ناشی از تبلیغات تلویزیونی یک محصول ساده خوراکی که کارشناسان حوزه بهداشت و سلامت هیچگاه مصرف آن را تایید نمی کنند با آگهی یک کالای گرانقیمت و به اصطلاح لاکچری که خرید آن نیازمند چندین برابر حقوق ماهیانه یک بیننده از قشر متوسط جامعه است کاملاً برابری می کند.
این مدرس دانشگاه گفت: متاسفانه مشکلات مالی رسانه صدا و سیما سبب شده است تا این سازمان اغلب بدون نظارت کافی، به هر قیمتی مبادرت به جلب مشارکت مالی کند، به گونه ای که در تبلیغات تجاری خود از بزرگ نمایی‌های برخی کارفرمایان و فروشندگان در معرفی کالا و یا خدمات غافل شده و ناخواسته شریک ادعای کذب و غیراخلاقی برخی سفارش دهندگان می شوند.
به گفته این کارشناسان مشکلات مالی صدا و سیما باعث به وجود آمدن سونامی تبلیغات درشبکه‌های مختلف این رسانه شده است آنقدر که این روزها حتی «رادیو آوا» نیز هر چند دقیقه یک بارتبلیغات موزیکال پخش می کند، کارشناسان معتقد هستند اگر صدا وسیما بخواهد به این روش خود در درآمدزایی از طریق تبلیغات ادامه دهد و به محتوای آگهی تجاری دقت نکند به طور حتم موجب بروز مشکلاتی در سلامتی جسمانی و روانی افراد جامعه خواهد شد.
منبع: ایرنا