مالیات، کمتر از نیمی از هزینه های دولت را پوشش داد

 سالهاست که مالیات سرلوحه برنامه های اقتصادی دولتها بوده و نقش موثری در روند توسعه کشور دارد؛ در دنیای امروز مالیات نقش بسیار مهمی در توانایی دولت‌ها برای کمک به توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع ایفا می‌کند و دولت‌ها برای اداره امور، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، حمایت از اقشار مختلف جامعه به خصوص طبقات آسیب ‌پذیر اقدام به اخذ مالیات از اشخاص حقیقی و حقوقی می‌کنند.

** افزایش درآمد مالیاتی سال آینده دولت در مجلس
بررسی عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور نشان می دهد که درآمد مالیاتی در سال 1396 نسبت به سال قبل از آن 15 درصد رشد داشت به گونه ای که دولت در سال گذشته 963 هزار و 85 میلیارد ریال مالیات اخذ کرده بود.
البته در قانون بودجه امسال مقرر شده بود که روند صعودی اخذ مالیات نسبت به سال 1396 رشد 17 درصدی داشته باشد و بر این اساس مبلغ یک میلیون و 128 هزار و 675 میلیارد ریال در بودجه به تصویب رسید اما در 10 ماهه امسال 46.21 درصد یعنی معادل 771 هزار و 948 میلیارد ریال آن محقق شده است.
این در حالی است که دولت در لایحه بودجه 1398 مجموع درآمد مالیاتی را یک میلیون و 266 هزار و 596 میلیارد ریال پیش بینی کرده اما کمیسیون تلفیق بودجه در گزارش خود آن را به 133 هزار و 622 میلیارد ریال افزایش داده است.

** سهم مالیات های مستقیم از بودجه دولت
مالیات ها در یک تقسیم بندی کلی به دو دسته مالیات های مستقیم (همچون مالیات بر شرکت ها، مالیات حقوق و دستمزد، مالیات بر نقل و انتقال ملک) و مالیات های غیر مستقیم (همچون مالیات از واردات، مالیات ارزش افزوده) تقسیم می شود.
بررسی عملکرد سازمان امور مالیاتی کشور نشان می دهد که دولت در سال گذشته 557 هزار و 291 میلیارد ریال، مالیات مستقیم اخذ کرده است و این میزان نسبت به سال 1395 رشد 12 درصدی داشته است.
بر اساس قانون بودجه امسال، دولت می بایست برای تامین بخشی از هزینه های عمومی خود مبلغ 635 هزار و 192 میلیارد ریال مالیات مستقیم اخذ می کرد اما آمارهای سازمان مالیاتی نشان می دهد که در 10 ماهه امسال تنها 52.75 درصد این رقم محقق شده یعنی دولت تا پایان دی ماه امسال 415 هزار و 815 میلیارد ریال مالیات مستقیم از مودیان و پرداخت کنندگان مالیات اخذ کرده است.
براساس این گزارش دولت یازدهم در پیش بینی لایحه بودجه 1398 منابع مالیات مستقیم را 657 هزار و 779 میلیارد ریال پیش بینی کرد، اما کمیسیون تلفیق بودجه معتقد بود که باید این میزان 40 هزار میلیارد ریال افزایش یابد.
مالیات بر کالاها و خدمات که شامل تمام مالیات های وضع شده بر تولید، استخراج، فروش، انتقال، لیزینگ، اجاره و تحویل کالاها و ارائه خدمات است دومین دسته از درآمدهای مالیاتی دولت است که براساس آمار اعلامی سازمان امور مالیاتی کشور، از 493 هزار و 483 میلیارد ریال تعیین شده در بودجه امسال تا پایان دی ماه تنها 38.56 درصد محقق شده است.
این در حالیست که سال 1396، درآمد دولت از مالیات بر کالاها و خدمات 405 هزار و 794 میلیارد ریال و سال قبل از آن نیز 338 هزار و 84 میلیارد ریال بود.
همچنین پیش بینی دولت برای درآمد حاصل از این بخش در بودجه سال آینده 608 هزار و 817 میلیارد ریال است اما نظر کمیسیون تلفیق افزایش 93 هزار و 622 میلیارد ریالی این مبلغ است.

** راهکار سازمان مالیاتی برای بهبود درآمدها
اینکه چرا درآمدهای مالیاتی دولت هنوز با گذشت 10 ماه از سال به میزان مورد نظر محقق نشده، به باور کارشناسان بیش از هرچیز به ضعف فرهنگ مالیاتی
باز می گردد.
بر اساس گزارشی که دفتر پژوهش و برنامه ریزی سازمان امور مالیاتی منتشر کرده، نبود اعتماد به حاکمیت، نامناسب بودن ساختار نظام بودجه ریزی، تداوم کسادی فضای کسب و کار، معافیت های مالیاتی گسترده و بی هدف، محدود بودن پایه های مالیاتی، نبود حمایت و همراهی برون سازمانی در وصول مالیات های قانونی در تکمیل پایگاه و تبادل اطلاعات مودیان از جمله چالش هایی است که برای تحقق درآمدهای مالیاتی با آن روبرو هستیم.
این مرکز در بحث چالش های درون سازمانی نیز انباشت معوقات، ضعف آموزش دهی و آموزش پذیری، سهم پایین مالیات با وجود سهم بالای مشاغل فعالان اقتصادی در آن بخش و طولانی بودن فرآیندهای رسیدگی را از جمله موانع تحقق درآمدهای مالیاتی دولت می داند.
دفتر پژوهش و برنامه ریزی سازمان امور مالیاتی سه راهکار را برون رفت از این مشکلات نیز اعلام کرده است؛ براین اساس بهره برداری از فرصت های پیش آمده برای اصلاح قوانین مالیاتی برای منطقی، محدود و هدفمندکردن معافیت های مالیاتی و ارائه پایه های مالیاتی جدید، ایجاد فضای تعامل و همکاری با مسئولان محلی و استانی و سایر سازمانها و تشکل های مردم نهاد و تلاش برای تاثیرگذاری در فرآیندهای تعیین و تصویب ارقام مالیاتی در بودجه های سالانه و تعامل با مراجع ذیربط برای تبیین واقعیت ها و مختصات اقتصادی کشور و سازمان امور مالیاتی از جمله راهکارهای این سازمان است.
همچنین این مرکز در بحث مقابله با مشکلات درون سازمانی نیز انجام اصلاحات ساختاری در سازمان و ساختمان سازمان امور مالیاتی کشور را مورد تاکید قرار داده و بر تشکیل کارگروه تخصصی برای پیگیری وصول معوقات، تامین نیروی متخصص، فنی، تکنیکال و آموزش دیده، تعریف شاخص های ریسک و راه اندازی سیستم حسابرسی مبتنی برریسک و تعیین تکلیف موضوع فرار مالیاتی کارت های بازرگانی و برنامه ریزی برای کنترل پدیده حسابهای بانکی اجاره ای تاکید کرده است.