ایران اکونومیست- روز گذشته(سه شنبه) سفیر کشورمان در لندن در صفحه توییتر خود از تلاش یکساله این سفارت برای گردآوری مجموعه‌ای از اسناد محرمانه و سری آزاد شده و از وزارت خارجه و دفاع انگلیس در خلیج فارس از ۱۹۰۷ تا ۱۹۷۱، در ۲۱ مجلد خبر داد.
مجموعه ای که برای استفاده محققین و دانش پژوهان مطالعات تاریخ ایران، در اختیار کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه قرار گرفته است.
حمید بعیدی نژاد سفیر کشورمان در لندن در همین راستا در رابطه با جمع آوری مجموعه اسناد محرمانه وزارت خارجه و دفاع انگلیس درباره حضور آن‌ها در خلیج فارس خاطرنشان کرد: این مجموعه اسناد، اسناد محرمانه و‌سری هستند که طی سال‌های اخیر برای دسترسی محققین و عموم از بایگانی آرشیو بریتانیا خارج شده اند.
وی ادامه داد: این اسناد بخش‌هایی از پرونده‌های مهم سال‌های مختلف را شامل می‌شود که هر چند سال بخشی از آن‌ها بر اساس قانونی که در انگلیس وجود دارد از بایگانی محرمانه خارج می‌شوند. اولین بخش این اسناد مربوط به سال ۱۹۰۷ می‌شود. اسناد دیگری از سال‌های از سال‌های ۱۹۵۶ تا سال ۱۹۷۲ را شامل می‌شود.
سفیر کشورمان در لندن با اشاره به اینکه در سال ۱۹۷۱ با تحولات بسیار مهمی در منطقه خلیج فارس مواجه هستیم که منجر به خروج نیرو‌های انگلیسی از خلیج فارس می‌شود، افزود: این دوره شاید مهمترین دوره در تاریخ معاصر خلیج فارس است و شناخت آن اهمیت زیادی در درک شرایط امروز منطقه دارد.
بعیدی نژاد خاطرنشان کرد: در این دوره شاهد تحولاتی مربوط به تشکیل کشور مستقل بحرین و بروز مسائل مربوط به جزایر سه گانه در خلیج فارس هستیم. در واقع برای شناخت دقیق‌تر ریشه‌ی تحولات امروز ناچار باید تحولات آن سال‌ها را بخوبی بشناسیم و امید است این اسناد سری و محرمانه تا حدی به این شناخت بهتر به محققین ما کمک کند.
وی در رابطه با محتوای اسناد جمع آوری شده مجموعه اسناد محرمانه وزارت خارجه و دفاع انگلیس از سوی سفارت ایران، گفت: ما در سفارت با توجه به اهمیت بسیار زیاد این موضوع، برنامه‌ای برای بررسی، گزینش و جمع آوری این اسناد طراحی کردیم. اما طبیعی است که با توجه به تخصصی بودن این اقدام، نیاز به همکاری محققین و متخصصین حوزه‌ی سند شناسی داشتیم. تشخیص و نحوه‌ی تهیه و تنظیم این اسناد کاری دقیق و تخصصی است و درنتیجه هم صبر و حوصله می‌خواهد و هم به آشنایی با سند، تاریخ ایران و همچنین ساختار نظام تنظیم و انتشار سند‌های محرمانه در آرشیو ملی بریتانیا نیاز دارد.
بعیدی نژاد ادامه داد: این کار توسط محققین با مشورت نزدیک سفارت کشورمان در لندن انجام شده و مرحله اول آن پایان یافته است. اگر موفق به تامین الزامات این کار مهم بشویم بسیار علاقمندیم که مرحله‌ی دوم این برنامه را شروع کنیم. اما بی شک در طراحی مرحله دوم نیاز به مساعدت نهاد‌های ذیربط برای تامین بودجه و منابع مالی این پروژه‌ی مهم داریم. بودجه مرحله‌ی اول را هر طور شده به طریق خاص فراهم کردیم، ولی برای ادامه کار نیاز به حمایت نهاد‌های تحقیقاتی و فرهنگی داریم.
این دیپلمات کشورمان به عنوان فردی که این اسناد را مطالعه کرده تا چه حد مطالب مورد اشاره در این اسناد را قابل توجه دید و آیا مطلبی در بین این اسناد وجود دارد که پیش از این از آن مطلع نبودید، گفت: صادقانه باید اقرار کنم که جز نگاهی کلی به اسناد، به علت گستردگی آن‌ها و به دلیل اشتغالات مختلف کاری در سفارت، بنده امکان مطالعه دقیق اسناد را نداشته ام. قطعا این کار نیاز به تمرکز و فرصت کافی دارد. اما در همان نگاه اولیه به اسناد می‌توان به این نتیجه رسید که بی تردید سند‌های بسیار مهمی در این مجموعه قرار دارد که می‌تواند پنجره‌های جدیدی را در مطالعات سیاسی و راهبردی مربوط به حوزه‌ی مطالعات ایران و بویژه حوزه‌ی مطالعات خلیج فارس در اختیار محققین و دانش پژوهان قرار دهد.
وی در پاسخ به این سئوال که به عقیده شما مطالعه این اسناد چقدر می‌تواند برای مردم ایران دارای اهمیت باشد؟ توضیح داد: شناخت تاریخ یک کشور نقش مهمی در شکل دهی به هویت فرهنگی یک ملت دارد و بی شک شناخت تاریخ با سند تاریخی قرابتی همیشگی دارد. از نظر محققین، تا سند متقنی پشتوانه‌ی یک نظریه تاریخی نباشد، همواره باید به نظریات تاریخی به عنوان یک فرضیه محتمل نگاه کرد. بنابر این در مطالعات تاریخی، اسناد از نقشی بسیار بی بدیل برخوردارند و از این منظر با توجه به نقش تاریخی انگلیس در تحولات معاصر خلیج فارس، مطالعه‌ی این اسناد توسط محققین اهمیت بسزایی دارد.
بعیدی نژاد در ادامه در جواب این سئوال که شما در پاسخ به یکی از کاربران در رابطه با چگونگی دسترسی به این اسناد گفته اید که آن‌ها در کتابخانه وزارت خارجه موجود هستند. اگر امکان دارد توضیح بیشتری در رابطه با نحوه دسترسی به این مطالب بدهید، زیرا عضویت در کتابخانه وزارت خارجه شرایط خاصی دارد، خاطرنشان کرد: امیدواریم که همکاران کتابخانه تخصصی وزارت امور خارجه در صورت مراجعه‌ی علاقمندان غیر عضو، تسهیلات ویژه‌ای را برای مطالعه این اسناد برای آن‌ها فراهم کنند.
این دیپلمات کشورمان همچنین در رابطه با اینکه امکان انتشار این مطالب در فضای مجازی برای دسترسی راحت‌تر مخاطبان وجود دارد یا خیر، گفت: این موضوع با توجه به حجم اسناد و مشکل مطالعه این اسناد در فضای دیجیتال، نیاز به بررسی‌ی فنی دارد، که مورد توجه قرار می‌گیرد.
وی همچنین در پاسخ به این سئوال که آیا در مورد کودتای ۲۸ مرداد نکته تازه و منتشر نشده‌ای در این اسناد وجود دارد؟ گفت:همانطور که پیش از این گفته شد، موضوع اصلی مورد نظر در جمع آوری این اسناد، با توجه به اولویت، اسناد مرتبط با خلیج فارس و جزایر خلیج فارس بوده اند.
سفیر کشورمان در انگلستان در پاسخ به این سئوال که شما به عنوان یک دیپلمات باسابقه مهمترین بخش یا بخش‌های این اسناد را مربوط به چه موضوعاتی مربوط می‌دانید؟ تاکید کرد: موضوع خروج نیرو‌های بریتانیا از خلیج فارس و آثار آن بر تاریخ بحرین و جزایر سه گانه در خلیج فارس هنوز یکی از زنده‌ترین موضوعات مورد بحث در سیاست معاصر منطقه خلیج فارس در سطح جهانی و منطقه‌ای است.
وی افزود: امید است که با مطالعه‌ی این اسناد، حقانیت مواضع ایران در سیاست منطقه‌ای خود در خلیج فارس بیش از پیش روشن شود و این امر به اثبات برسد که مواضع غلط برخی از همسایگان جنوبی ما در خلیج فارس چه در خصوص اصرار بر بکارگیری نام جعلی خلیج فارس و چه در خصوص ایجاد ابهام در تعلق جزایر سه گانه در خلیج فارس به ایران، همه بر خلاف تحولات و واقعیت‌های تاریخی منطقه بوده و برگرفته از دیدگاه‌های سیاست زده آن‌ها است که باید اصلاح گردد.
