استفاده از چرم در زندگی انسان تاریخچه‌ای طولانی دارد. کشور ما نیز با پیشینه‌ای طولانی در این زمینه یکی از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان چرم در دنیا محسوب می‌شود. با نگاهی به آثار باستانی به‌جا مانده از قدما درخواهیم یافت که ایرانی‌ها چیزی حدود 1500 سال پیش از میلاد از چرم برای درست کردن کفش، لباس و جنگ‌افزار استفاده می‌کردند. نخستین کارخانه چرم‌سازی ایران در سال 1312 در همدان و سپس در سال 1314 دومین کارخانه در شهر تبریز افتتاح شد.
در حال حاضر نیز تبریز به عنوان قطب صنعت چرم و کفش در ایران شناخته می‌شود. با این وجود در حال حاضر این صنعت نتوانسته در کشور ما خود را با پیشرفت‌های روز همگام کند. در سال‌های اخیر صنعت کفش در کشور ما وارد فضای رقابتی شده اما با این وجود هنوز نتوانسته در مواجهه نسبی با بازارهای جهانی آن طور که باید و شاید، توانایی خود را نمایان کند.
** ارزآوری و اشتغال زایی
کارشناسان معتقدند که صنعت چرم در کشور ما از ظرفیت بالایی برای ارزآوری، کارآفرینی و اشتغال‌افزایی برخوردار است. از آنجایی که رونق صنعت چرم نقش کلیدی در ساختار اقتصادی کشور دارد، ضروری است دولت نیز حمایت‌های لازم را از فعالان این حوزه به عمل آورد.
این صنعت به‌عنوان یکی از صنایع بومی در کشور ماست و به یقین حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. در خصوص وضعیت صنعت چرم کشور چندی پیش عضو هیات مدیره انجمن صنایع چرم ایران در برنامه‌ای رادیویی گفته بود که صنعت چرم اشتغال‌محور و در عین حال از ارزش افزوده بسیاربالایی برخوردار است که متاسفانه بر اثر صادرات سالامبور از دست می‌رود. چرخ هر کشوری بر پایه تولید می‌چرخد و به‌طور قطع آفت هر صنعتی خام‌فروشی است.
باتوجه به اهمیت کلیدی صادرات کالاهای نهایی صنعت چرم در اقتصاد، دولت های ممالک مختلف جهان برنامه‌های مفصلی برای صادرات هر چه بهتر در این حوزه تدارک دیده‌اند تا بتوانند همچنان در بازار محصولات چرمی به رشد و پویایی خود ادامه دهند. صادرات چرم به صورت کیف، کفش، کاپشن، کمربند و ... سود قابل توجهی نسبت به صادرات چرم به صورت مواد خام دارد؛ از این رو می طلبد برنامه ریزی و سیاست گذاری‌ها در کشور بیشتر به این سمت و سو معطوف شود. صنعت کفش از جمله صنایع اشتغال‌زا و ارزآور در دنیا به‌شمار می‌رود، خوشبختانه این صنعت در ایران امروز از پیشرفت رو به رشدی برخوردار است.
** پیشتازان صنعت چرم
تبریز به عنوان قطب چرم کشور و همچنین کفش تبریز نشان تجاری محصولات چرم کشور محسوب می‌شود. در حال حاضر 50 واحد صنعتی بزرگ در صنعت کیف و کفش چرم تبریز مشغول فعالیت هستند که در زمینه کفش 5500 واحد تولید چرم در تبریز وجود دارد که حدود 4300 واحد آن دارای پروانه کسب و1200 واحد هم بدون پروانه کسب هستند.
از این 4300 واحد تولیدی حدود2400 واحد در بخش تولیدی، 1400واحد در بخش فروش و500واحد خدماتی هم فعالیت دارند. بر اساس آمارها در حال حاضر 250 واحد تولیدی چرم که بیش از 95درصد این واحدها در تولید چرم سنگین و بقیه در تولید چرم سبک فعالیت دارند ، در تبریز فعالند و محصولات این صنعت علاوه بر تامین نیاز بازار داخلی به کشورهای چین، ترکیه، هنگ‌گنگ، ایتالیا، اسپانیا، هند، پاکستان، آذربایجان و ارمنستان صادر می‌شود.
اما بازار کفش با رکود مواجه شده و وضعیت صادرات کفش تبریز مطلوب به نظر نمی‌رسد. حدود 40 هزار نفر به طور مستقیم در صنعت کفش تبریز فعالند و 110 هزار نفر به صورت غیرمستقیم مانند کشتارگاه‌ها و صنایع پایین دستی و بخش‌هایی از این دست در این صنعت در حال فعالیت هستند.
همچنین حدود 70 تا 90 میلیون جفت کفش در سال تولید می‌شود که بین 60-45 درصد تولید کل چرم کشور و سهم 15 درصدی از میزان کل بخش صنعت را در برگرفته‌اند و تقریبا 90درصد چرم کفش دست دوز کل کشور در تبریز تولید می‌شود. کشور ایتالیا از جمله کشورهایی است که در صنعت چرم پیشگام محسوب می‌شود. این کشور با سرمایه گذاری در چین، هند و پاکستان و انتقال دانش فنی، در صنعت چرم آن کشورها نیز حرفی برای گفتن دارد.
ترکیه در این صنعت پس از از ایتالیا رتبه دوم را داراست و آمریکا نیز بزرگ‌ترین خریدار چرم و پوست در دنیا محسوب می‌شود. ایران نیز در زمره سه کشور اصلی در تولید پوست و صادرات محصولات نیم‌ساخته است. چرم تولیدی کشور ما به لحاظ کمی و کیفی در دنیا رتبه سوم را دارد اما نکته‌ای که در این میان وجود دارد این است که بیشتر صادرات چرم کشور ما به صورت سالامبور و خام است که علت این امر نبود زیرساخت‌ها و ابزار لازم برای فرآوری و تولید محصولات چرمی است. این در حالی است که در کشورهای دیگر از جمله ترکیه ارزآوری از چرم، مهم‌ترین ویژگی این صنعت به شمار می‌رود.
** رتبه دوازدهم در دنیا
در خصوص وضعیت صنعت کفش در کشور عضو هیات‌مدیره جامعه صنعت کفش ایران با اشاره به رتبه دوازدهم ایران در تولید کفش در جهان اعلام کرد که تولیدکنندگان برای تامین بازار عید آماده هستند.
علی لشکری با بیان اینکه شرایط سختی برای تداوم فعالیت تولیدکنندگان در سال جاری وجود دارد، به ایسنا گفت: «تولیدکنندگان انتظار همکاری بیشتری از دولت و مسئولان در جهت رفع موانع تولید و حفظ اشتغال موجود دارند.
مردم برای خرید عید در مسیر حمایت از کالا و نیروی کار ایرانی محصولات داخلی مصرف کنند. با توجه به اینکه امسال سال خوبی برای تولیدکنندگان کفش نبوده و بازار شهریورو زمستان، آن‌ها را دلشاد نکرده، امیدشان به بازار شب عید است.
تولیدکنندگان کل سال را تلاش می‌کنند تا آخر سال نتیجه بگیرند، امیدواریم بازار شب عید که از دهه فجر آغاز می‌شود و تا اواسط فروردین ادامه دارد، بتواند سهم قابل توجهی برای فروش کفش ایرانی داشته باشد.
بالغ بر 50 هزار شبکه توزیع کیف، کفش و چرم در سراسر کشور آماده ارائه محصولات به مصرف‌کنندگان ایرانی هستند. تامین بیش از 85 درصد نیاز کشور به کفش در داخل نشان‌دهنده کیفیت محصول ایرانی است.
تولیدکنندگان تلاش می‌کنند با استفاده از ماشین‌آلات و تکنولوژی جدید و نیروی کار با تجربه محصولات باکیفیت به مصرف‌کنندگان عرضه کنند. در این میان برخی کفش‌های بدون شناسنامه نیز وجود دارد که در واحدهایی تولید می‌شود که ملزومات تولید باکیفیت را رعایت نمی‌کنند».
این طور که به نظر می‌رسد صنعت چرم و کفش در کشور ما نیازمند حمایت‌های ویژه از سوی دولت است چراکه این صنعت ظرفیت‌های نهفته بسیاری در خود دارد.
از آنجایی که چرم ایران چرمی مرغوب در دنیا محسوب می‌شود، لزوم رسیدگی و کشف ظرفیت‌های این صنعت به شدت احساس می‌شود و این صنعت می‌تواند ارزآوری زیادی برای کشور ما داشته باشد و همچنین در شرایط فعلی اقتصادی کشور کمکی به بحث اشتغال‌زایی و رکود گسترده موجود در کشور باشد. چندی پیش کفش دست‌دوز تبریز به ثبت ملی رسید و حالا به گفته فعالان این حوزه تلاش‌ها برای ثبت جهانی این محصول چرمی مرغوب کشورمان ادامه دارد؛ موضوعی که شاید بتواند به پیشرفت این صنعت در کشورمان و همچنین مطرح شدن نام کفش ایرانی در بازارهای جهانی کمک کند.
منبع: روزنامه قانون
