خط آهن چابهار - مشهد؛ مسیر پیشرفت جنوب شرق کشور

به گزارش ایران اکونومیست؛  با توجه به خشکسالی های مداوم چند سال گذشته، به عقیده کارشناسان حیات اقتصادی سیستان و بلوچستان وابسته به حمل و نقل، تجارت و ترانزیت است زیرا در عرصه کشاورزی و صنعت شرایط مناسبی در این استان برای رقابت با دیگر استان ها وجود ندارد.
خط ریلی چابهار - مشهد با عبور از شهرهای ایرانشهر، خاش، زاهدان، زابل(میلک)، نهبندان، بیرجند، قاین و گناباد از طریق ایستگاه کالشور در حوزه شهرستان تربت حیدریه به راه آهن بافق - مشهد متصل می شود و با بهره برداری از این طرح، سیستان و بلوچستان از چند مسیر به راه آهن سراسری جمهوری اسلامی و چندین کشور همسایه ایران متصل خواهد شد.
با توجه به معافیت بندر چابهار از تحریم های اقتصادی و همچنین افزایش ظرفیت بارگیری، در صورتی که این خط آهن احداث شود با انجام فرآیند بارگیری کالا از بندر چابهار و ارسال آن به آسیای میانه و اروپا، تاثیر بسیار زیادی در اقتصاد سیستان و بلوچستان و همچنین کشور خواهد داشت.
ساخت خط آهن چابهار - مشهد به عنوان طولانی ترین خط آهن ایران، جزو مصوبات سفر اعضای هیات دولت های نهم و دهم به استان های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی است که در 15 آذرماه سال 1389 در جریان سفر رئیس جمهوری وقت به چابهار، طی مراسمی عملیات ساخت قطعه چابهار به زاهدان آن آغاز و مقرر شد تا پایان سال 94 به بهره برداری برسد اما چون منبع مالی برای تزریق به پروژه وجود نداشت، فعالیت آن تعطیل شد تا اینکه قرارداد ساخت آن در سال 92 با قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا امضا شد.
به موجب این قرارداد مقرر شد طی پنج سال یعنی تا پایان سال 96 عملیات محور چابهار - زاهدان به پایان برسد اما به دلیل بالا بودن حجم کار، بار دیگر این طرح به مدت پنج سال تمدید شد و قرار است تا پایان شهریور 1400 مورد بهره برداری قرار گیرد.

** خط آهن چابهار - زاهدان 35 درصد پیشرفت فیزیکی دارد
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در سیستان و بلوچستان درباره پیشرفت خط آهن چابهار - زاهدان اظهارداشت: این طرح به هشت قطعه اجرایی تقسیم شده که از چابهار تا ایرانشهر چهار قطعه، از ایرانشهر تا خاش 2 قطعه و از خاش تا زاهدان نیز 2 قطعه را شامل می شود.
'مهدی رضایی' با بیان اینکه مجموع عملیات اجرایی در کل این هشت قطعه 35 درصد پیشرفت فیزیکی دارد، افزود: طول این مسیر 610 کیلومتر ریل است که با احتساب ایستگاه ها این مسافت به 730 کیلومتر افزایش می یابد.
وی ادامه داد: این طرح اکنون در مرحله زیرسازی یعنی عملیات خاکریزی و ساخت پل، تونل و دیگر اقدامات زیربنایی است.
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در سیستان و بلوچستان درباره اعتبارات موردنظر تصریح کرد: تا کنون هزار میلیارد تومان برای این طرح هزینه شده است که برای رسیدن به مرحله بهره برداری به چهار هزار میلیارد تومان دیگر نیاز است.
رضایی درباره عملیات اجرایی در قطعات مختلف این طرح گفت: قطعه یک این طرح از سمت چابهار حدود 80 درصد، قطعه دوم 54 درصد، قطعه سوم 68 درصد و قطعه چهارم 72 درصد پیشرفت فیزیکی و زیربنایی دارد.
وی همچنین به پیشرفت فیزیکی دو قطعه انتهایی این پروژه از سمت زاهدان به خاش اشاره کرد و افزود: قطعه هفتم، حدود 23 درصد و قطعه هشتم نیز 72 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. همچنین از دو قطعه پنجم و ششم در حد فاصل خاش تا ایرانشهر یک قطعه غیرفعال و دیگری حدود 2 درصد پیشرفت فیزیکی دارد.

** میانگین سرعت قطار در خط آهن چابهار - زاهدان 120 کیلومتر است
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در سیستان و بلوچستان با تاکید بر اینکه بیشترین حجم فعالیت این پروژه صرف تهیه زیرساخت ها می شود، ادامه داد: برای مرحله روسازی و ریل گذاری نیاز به مدت زمان زیادی نیست چرا که در صورت تامین اعتبار و خرید ریل، این کار به سرعت پیش می رود اما با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه انجام عملیات زیرسازی زمان بر است؛ به عنوان مثال در طول این مسیر 35 تونل پیش بینی شده است که تا کنون برای 20 تونل عملیات حفاری انجام شده و 15 تونل دیگر باقی مانده است.
رضایی درباره سرعت پیش بینی شده قطار متناسب با زیرساخت این خط ریلی گفت: میانگین سرعت قطار در این مسیر 120 کیلومتر بر ساعت خواهد بود اما حداکثر تا 160 کیلومتر بر ساعت نیز قابل ارتقاست.
وی ادامه داد: هدف اصلی برای بهره برداری از این خط ریلی باربری است اما در کنار آن قطار مسافربری نیز راه اندازی می شود.

** اشتغال بیش از دو هزار تن
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در سیستان و بلوچستان تصریح کرد: اکنون بیش از 2 هزار نیروی انسانی در این طرح شاغل و بیش از 700 دستگاه ماشین آلات راه سازی در طول مسیر فعال هستند.
رضایی خاطر نشان کرد: با توجه به روند فعلی عملیات اجرایی پیش بینی می شود تا پایان دولت دوازدهم خط آهن چابهار - زاهدان به بهره برداری برسد.
وی با اشاره به اینکه قرارداد فعلی مربوط به چابهار - زاهدان است، ادامه داد: برای بهره وری کامل از این طرح ملی، باید به همه قطعات آن توجه ویژه داشت و در صورتی که یک قطعه از این خط رها شود، کل پروژه ناقص خواهد بود.
رضایی تصریح کرد: بنابراین انجام کارهای مطالعاتی و یا اجرایی قطعات دیگر بعد از زاهدان به سمت زابل و بعد از آن در نهبندان، بیرجند، گناباد و سایر شهرستان هایی که در مسیر این پروژه قرار می گیرند، سبب افزایش سرعت پروژه می شود که باید از سوی مسئولان مربوطه در دیگر استان ها نیز پیگیری شود.

** اهمیت جهانی خط آهن چابهار - مشهد
نماینده شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در سیستان و بلوچستان اظهار داشت: هیچ منطقه ای در کشور مانند این استان، ظرفیت حمل و نقلی ندارد پس این خط آهن می تواند برای کل کشور درآمد ترانزیتی مشابه درآمد نفت یا حتی بیشتر از آن داشته باشد.
رضایی ادامه داد: این طرح طبق برنامه ریزی های کلان ملی، قرار است خط آهن چابهار - مشهد باشد و نباید آن را محدود به چابهار - زاهدان دانست بنابراین انجام عملیات در قطعات چابهار تا ایرانشهر یک قسمت بسیار کوچک از این طرح است.
وی با بیان اینکه این خط آهن مکمل پروژه توسعه بندر چابهار است، خاطر نشان کرد: اهمیت خط آهن چابهار - مشهد برای کشورهای دیگر بیشتر از ایران است. به عنوان مثال هندی ها برای ارسال کالاهای خود به آسیای میانه و حتی اروپا به این خط آهن چشم دوخته اند، زیرا تخلیه و بارگیری از بندر چابهار برای آنها بسیار مقرون به صرفه تر از بندرعباس است چون مسافت کوتاه تری را تا اروپا و آسیای میانه طی می کنند.
با توجه به معافیت بندر چابهار از تحریم های اقتصادی توجه بیشتر به توسعه زیرساخت های ارتباطی در سیستان و بلوچستان از جمله راه آهن و بزرگراه بسیار ضروری است چرا که وجود این زیرساخت ها ظرفیت بالقوه تنها بندر اقیانوسی ایران بالفعل می شود و تاثیر بسیار زیادی در پیشرفت اقتصادی این استان و جنوب شرق کشور ایجاد خواهد کرد.