به گزارش ایران اکونومیست، قانون کپی رایت یکی از قوانین بین المللی است که در حوزه آثار ادبی و هنری وجود دارد. کشور‌های زیادی از این قانون پیروی می‌کنند چرا که لزوم آن را احساس کرده اند و هم اکنون قانون کپی رایت در کشورشان اجرا می‌شود.
این قانون هم مانند سایر قوانینی که در جهان وجود دارد سود و ضرر‌هایی را به رعایت کنندگانش تحمیل می‌کند ومانند چاقویی است که هم می‌تواند آدم‌ها را از پای دربیاورد و هم زندگی بخش باشد و جان کسی را نجات دهد.
با توجه به اینکه انجمن صنفی مترجمان عضو کارگروه ویژه رعایت قانون کپی رایت در فدراسیون جهانی ترجمه است؛ تصویب این قانون یا قانون‌های مشابه آن در کشور می‌تواند به بهبود جایگاه ترجمه ایران در جهان کمک کند؟
محمدرضا اربابی رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان در گفتگو با خبرنگارباشگاه خبرنگاران جوان،در خصوص اجرایی نشدن قانون کپی رایت در کشور و عواقب آن برای مترجمان گفت:دو بحث جدا از هم در کشور وجود دارد یکی بحث تصویب قانون کپی رایت در کشور و دیگری پیوستن به کنوانسیون برن است.
وی با بیان اینکه قانون مالکیت فکری، قانونی داخلی و یکی از شرط‌های لازم برای رعایت قانون کپی رایت در کشور است، گفت:ما در انجمن صنفی مترجمان، بار‌ها این قانون را آنالیز کردیم، اما در بخش نهاد‌های نظارتی در زمینه رعایت قانون مالکیت فکری کوتاهی شده است در این بخش نظام صنفی را به عنوان یک نهاد نظارتی در کنار نهاد‌های دیگر درنظر نگرفته اند. اگر قانون کپی رایت در کشور رعایت شود این قانون در حالت ایده آل می‌تواند از ترجمه‌های موازی و مکرر بی کیفیت جلوگیری و به شفاف سازی ترجمه و نشرمان کمک کند.
وی افزود: باتوجه به اینکه اگر قانون کپی رایت در کشور رعایت شود امکان فعالیت مترجمان را در عرصه بین المللی فراهم می‌کند، اما در شرایط تحریم با مشکل مواجه می‌شویم قانون کپی رایت هم از شرایط تحریم متاثر خواهد بود چرا که بر اثر پذیرش این قانون قیمت تمام شده کتاب‌های ترجمه افزایش پیدا می‌کند و ناشران هم برای نقل و انتقال پول با مشکل مواجه می‌شوند.
اربابی با تاکید بر اینکه گرفتن قانون کپی رایت برعهده ناشر است و مترجم در این باره وظیفه‌ای برعهده ندارد، گفت:سودمند بودن یا نبودن قانون کپی رایت برای مترجم به این بستگی دارد از چه زاویه‌ای به آن نگاه کنیم. اگر در کوتاه مدت به این مسئله نگاه کنیم، وقتی کتابی به بازار وارد می‌شود ده مترجم آن را ترجمه می‌کنند، اما در صورت تصویب این قانون در کشور فقط یک مترجم می‌تواند کتاب را ترجمه کند و اگر مترجمی بی کیفیت انحصار ترجمه کتابی را در دست بگیرد ارائه تصحیح ترجمه بی کیفیت سخت می‌شود.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان با اشاره به اینکه درصورتی که ساز و کاری برای کیفیت آثار ترجمه در کشور درنظر بگیریم رعایت قانون کپی رایت می‌تواند در بلند مدت کیفیت آثار ترجمه را بهبود بخشد و بر کیفیت کار مترجم در مجموع تاثیر بگذارد، اظهار داشت: معتقدم رعایت قانون کپی رایت برای بازار ترجمه شرط لازم است، اما کافی نیست چرا که حتما باید نظامی صنفی در نهاد‌های نظارتی بر رعایت قانون کپی رایت وجود داشته باشد تا امکان تعیین کیفیت آثار ترجمه و جلوگیری از ارائه ترجمه‌های بی کیفیت در کشور فراهم شود.
اربابی با اشاره به اینکه قانونی در زمینه مالکیت فکری تهیه و به مجلس شورای اسلامی ارائه شده و از دهه هشتاد بار‌ها به مجلس شورای اسلامی رفته و برگشته است، بیان کرد: قانون مالکیت فکری تا حدودی بومی سازی شده و در تعدادی از مفاد آن استثنائاتی آمده است از جمله اینکه اگر ناشری که در خواست کپی رایت داده است پس از شش ماه پاسخی دریافت نکند می‌تواند کتاب را منتشر کند و اغلب کشور‌ها تحت شرایط مختلف چه مشروط چه با گذاشتن قید‌هایی برای پذیرش قانون برن، این قانون را پذیرفته اند. قانون برن به دلیل محدودیت‌هایی که برای کشور‌ها در زمینه کپی رایت ایجاد می‌کند در آمریکا کمتر از ۲۰ سال است که پذیرفته و بومی شده است.
وی ادامه داد: قانونی که در زمینه مالکیت فکری در کشور تدوین شده است فضا را برای ممیزی‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بازگذاشته است و مفادی دارد که می‌گوید موارد غیراخلاقی را منتشر نمی‌کند از این رو فضا برای ممیزی باز است و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنان می‌تواند مجوز انتشار به ترجمه‌ای را ندهد.
رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی مترجمان بیان کرد:این قانون ممیزی کتاب را حذف نمی‌کند. به دلیل اینکه انجمن صنفی مترجمان عضو کارگروه ویژه رعایت قانون کپی رایت در فدراسیون جهانی ترجمه است در جشن ملی مترجمان پیام این فدراسیون را دریافت کرد در این پیام اعلام شده بود فدراسیون جهانی ترجمه از رعایت قانون کپی رایت در ایران حمایت می‌کند و از این فضای بین المللی می‌توانیم بهتر استفاده را کنیم.
اربابی با اشاره به شرایط مترجمان کشور در عرصه بین المللی تصریح کرد: وقتی ترجمه‌ای را بدون کپی رایت در نمایشگاه‌های بین المللی عرضه می‌کنیم کشور‌های دیگر به آن ترجمه توجهی نمی‌کنند همانطور که مترجمان ما نمی‌توانند بدون وجود قانون کپی رایت در کشور در عرصه‌های بین المللی حضور داشته باشند و در جایزه‌های جهانی ترجمه شرکت کنند.
