نبض صنعت سنگ به کندی می زند

به گزارش ایران اکونومیست؛  هشت هزار و 800 معدن فلزات رنگی، خاک‌های صنعتی و سنگ‌های نما و ساختمانی در کشور وجود دارد که یکهزار و 900 معدن مربوط به سنگ‌های تزئینی است.
ظرفیت شناخته شده معادن کشور 47 میلیارد تن برآورد شده که حدود چهار میلیارد تن آن مربوط به ذخایر سنگ‌های تزئینی است و مصرف واقعی سنگ در کشور با توجه با رکود ساخت و ساز هفت و نیم میلیون تن و ظرفیت استخراج این ماده معدنی سالانه افزون بر 25 میلیون تن است.
وجود ذخایر غنی سنگ نما و تزئینی، ایران را در چهار رتبه اول تولید کننده سنگ جهان قرار داده و با توجه به موقعیت استراتژیک ایران موقعیت ممتازی نیز برای این محصول باارزش معدنی در بازارهای هدف منطقه وجود دارد که باید از این فرصت به نحو شایسته استفاده کرد.
بزرگترین ذخایر تراورتن خاورمیانه در شهرستان محلات است و این شهرستان به عنوان کانون تولید سنگ حدود 50 درصد کل ماده معدنی تراورتن ایران را تولید می کند و ظرفیت مطلوب محلات در تولید سنگ های ساختمانی مرمریت، چینی، کریستان، ترانیکس و ترامیت (سنگ خام و تراورتن) نیز توانسته ایران را در رتبه نهم تولید سنگ تزئینی در بین 18 کشور تولید کننده سنگ تراورتن قرار دهد.
محلات با 2 میلیون تن سنگ تراورتن دارای 250 واحد فرآوری سنگ است و وجود 110 معدن غنی سنگ تزئینی در این خطه موجب شده که 6 هزار شغل پایدار در این زمینه ایجاد شود.
بزرگترین فضای نمایشگاه تخصصی سنگ ساختمانی و تزئینی جهان در نیم ور محلات واقع شده اما با وجود این ظرفیت های ناب هنوز جایگاه معادن و ظرفیت سنگ تزئینی ایران به ویژه محلات در بازارهای دنیا مطلوب نیست و باید در سایه تدابیر ویژه و حمایت های هدفمند این حوزه پر قابلیت را در عرصه صادرات و اقتصاد ایران درخشان کرد.
یکی از ابزار شناساندن مزیت های معدنی ایران و محلات در حوزه سنگ نما و تزئینی، برپایی نمایشگاه بین المللی و ملی است که در 17 تا 20 مهرماه سال جاری در منطقه نیم ور از توابع محلات در راستای این هدف میزبانی نمایشگاه بین المللی سنگ را برعهده گرفت .
برگزاری نخستین میز سنگ کشور از برنامه های مهم جانبی این نمایشگاه بود که در آن چالش های فرآروی سنگ ایران به صورت علمی کاویده شد و تامین سرمایه، احساس بی امنیتی، ماشین آلات مستهلک، رکود بازار داخلی، فراهم نبودن شرایط صادراتی، کمبود نقدینگی، هزینه های بالای تولید و نداشتن قدرت رقابت در بازارهای خارجی از سوی دست اندرکاران معدنی کشور به عنوان معضلات این بخش مطرح شد.
دبیر انجمن سنگ ایران گفت: صنعت سنگ کشور در طراحی مهندسی، تامین ماشین آلات مناسب، مدیریت و آموزش با مشکل مواجه است.
«احمد شریفی» افزود: یکهزار واحد معدنی از مجموع ٢ هزار واحد موجود کشور به دلیل مشکلات بازار فروش، تحمیل حقوق دولتی و درگیری با زیان انباشته تعطیل است.
وی اظهارداشت: شورای سیاستگذاری صنعت سنگ کشور پارسال مصوب کرد که حقوق دولتی براساس میزان بارگیری معادن محاسبه شود که این امر با موافقت وزارت صنعت ، معدن و تجارت مواجه نشد.
دبیر انجمن سنگ ایران ادامه داد: زنجیره صنعت سنگ از معدن کلید می خورد و ٢ هزار واحد صنعتی در حوزه سنگ با ظرفیت ٢٧ میلیون تن در کشور فعال است که ارزش جهانی آن از سه میلیارد دلار فراتر می رود.
شریفی اظهارداشت: در بخش فرآوری سنگ ظرفیت تولید ١٨٠ میلیون متر مربع محصول به ارزش هر متر ٢٠ دلار در کشور وجود دارد که نیازمند تقویت است.
دبیر انجمن سنگ ایران ادامه داد: با وجود توانمندی کشور در حوزه سرمایه ملی ذخایر سنگ معدنی می توان تا هفت میلیادر دلار تولید ثروت از فرآوری این محصول داشت اما، با ظرفیت ٢٧ میلیون تنی صنایع فعال سنگ اکنون فقط ١٠ میلیون تن سنگ در کشور تولید می شود.
شریفی گفت: ذخیره معدنی مندرج در پروانه بهره برداری در سال های ٩١ و ٩٢ حدود ١٤٠ میلیون مترمربع ثبت شده در حالی که میزان بهره برداری در شرایط کنونی به ٦٠ میلیون مترمربع رسیده و این به معنای توان مصرفی سنگ فرآوری کشور تا ٦٠ میلیون تن است.
وی افزود: ٦ میلیون تن سنگ فرآوری شده کشور سالانه صادر می شود که با احتساب یک میلیون تن بلوک صادراتی سنگ خام و کوپ در مجموعه آمار صادارت سنگ ایران به هفت میلیون تن می رسد.
دبیر انجمن سنگ ایران این میزان صادرات را با توجه به توانمندی بالای کشور در سرمایه ملی سنگ ناچیز دانست و افزود: ٦ هزار واحد فرآوری در کشور وجود دارد که ٥٠٠ واحد به صورت بالقوه ظرفیت تولید و صادرات دارد و ١٥٠ واحد صادراتی است و عارضه یابی ضعف صادرات باید به شکل علمی انجام شود.
شریفی، سرمایه گذاری در بخش معدن سنگ را ناچیز اعلام کرد و افزود: سرمایه گذاری در هر معدن سنگ هفت میلیارد ریال برآورد شده در حالی که برای تجهیز اولیه یک معدن سنگ 40 میلیارد ریال سرمایه نیاز دارد.
وی گفت: سند چشم انداز دستیابی به صادرات با حمایت متنوع از معادن مطرح شده ولی تاکنون هیچ یک از موردی آن اجرایی نشده است.
دبیر انجمن سنگ ایران خواستار حمایت دولت از سرمایه گذاران و تسهیل در بخش صادرات سنگ شد و تاکید کرد: نگاه وزارتخانه به صنعت سنگ باید حمایتی شود.
رئیس خانه معدن ایران نیز گفت: سهم کشور از بازار صادرات محدود است و توجه به صادرات محصولات معدنی اهمیت زیادی دارد که باید برای تقویت سهم صادرات برنامه هدفمند داشت.
«محمد رضا بهرامن» افزود: توجه ویژه به قوانین بخش معدن الزامیست و باید شفافیت لازم در این راستا ایجاد شود تا چالش های سرمایه گذاری به حداقل برسد.
وی تاکید کرد: اجرای صحیح قوانین و مقررات فضای مطلوبی را برای تولید و عرضه سنگ‌های تزئینی در بازارهای جهانی فراهم می کند.
رئیس خانه معدن ایران گفت: ثروت ارزشمندی در قالب معادن سنگ به ایران بخشیده شده که بهره وری بهینه از آن منوط به توسعه صنعت فرآوری و صادرات است.
رئیس هیات مدیره کانون سنگ ایرن گفت: جایگاه صنعت سنگ در بازارهای جهانی قابل قبول نیست و تولیدکنندگان به دنبال بازارهای داخلی هستند.
«رضا احمدی» افزود: در دولت نهم، بودجه و استراتژی سنگ با پیش بینی اهداف، سهم مراکز عالی، بخش خصوصی و بانک ها و تولید صادرات محور تعیین شد اما هرگز اجرایی نشد.
وی اظهارداشت: حلقه های تولید سنگ، فرآوری این محصول معدنی، تولید و بازرگانی آن در کشور به یکدیگر متصل نیستند.
رئیس هیات مدیره کانون سنگ ایرن ادامه داد: در صنعت سنگ جای تجار خالی است و باید بازرگانان با بازاریابی مناسب به توسعه صنعت سنگ کمک کنند.
وی بیان کرد: براساس قانون اصل دریافت مالیات از مصرف کننده است که به دلیل نبود زیرساخت ها، دولت این مالیات را از تولیدکنندگان دریافت می کند و باید سازوکارهای دیده شود تا مصرف کننده ارزش افزوده کالای مصرفی را بپردازد.
نماینده مردم محلات و دلیجان در خانه ملت گفت: کامل نبودن چرخه تولید سنگ، ضعف در صادرات و هزینه های بالای تولید مهمترین مشکلات تولید سنگ در کشور است
حجت الاسلام «علیرضا سلیمی» افزود: گفت: دانش فنی به کار گرفته در واحدهای فراوری سنگ ایران 12 سال از دنیا عقب تر است که لازم است با پرداخت تسهیلات ارزان قیمت این نقص برطرف شود.
وی ادامه داد: 80 درصد تولیدات سنگ کشور مصرف داخلی دارد و تغییر نگرش برای تصاحب بازارهای بین‌المللی ضروری است.
نماینده مردم محلات و دلیجان در خانه ملت به همکاری نکردن حوزه اقتصادی سفارتخانه ها در این زمینه اشاره کرد و گفت: همکاری فعالانه حوزه اقتصادی سفارتخانه ها موجب پویایی صادرات و تصاحب سهم بازارهای جهانی می شود.
وی افزود: کارشناسان اقتصادی وزارت امور خارجه و سفارت‌خانه‌ها باید اطلاعات دنیا و نیاز بازار را به فعالان حوزه سنگ کشور منتقل کنند و مطابق با نیاز دنیا بازار مصرف تعریف کنند و کار صادرات تقویت شود.
سلیمی به همکاری نامطلوب نظام بانکی با فعالان حوزه سنگ اشاره کرد و گفت: اعطای تسهیلات با نرخ بالا به معدنکاران و واحدهای فرآوری مانع عرضه سنگ نما با قیمت مناسب و پایین آمدن قدرت رقابت پذیری می شود.
وی گفت: سختگیری در دریافت مالیات انگیزه کار بیشتر را از معدن داران گرفته است و به عبارتی کمر تولیدکننده با مالیات سنگین می‌شکند.
نماینده مردم محلات و دلیجان در خانه ملت تصریح کرد: مشکلات موجود موجب شده است که تولید در کشور گران تمام شود و دولت در رونق یا رکود بخش صنعت نقش مستقیم دارد چرا که راهبرد دولت در این حوزه مشخص نیست و با تورم جهشی چه در دوره رونق و چه در بخش رکود حوزه سنگ آسیب جدی می بیند و لازم است دولت نقشه راه ثابتی برای مدیریت بازار داشته باشد.
رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران افزود: با کند شدن اجرای طرح مسکن مهر و کاهش میزان ساخت و ساز از نیمه دوم سال 1392 به‌تدریج مشکلات این بخش از صنعت آغاز شد و این رکود در سال 94 به اوج خود رسید و حتی موج خروج بسیاری از فعالان از صنعت سنگ شد.
«عزیز میرزاییان» افزود: رکود بازار مصرف داخلی، سیاست‌های انقباضی و نبود نقدینگی، بازگشت نشدن سرمایه باعث ضربه سنگین بر پیکره صنعت سنگ شد و انگیزه صاحبان این صنعت برای ادامه یا بقا کاهش یافت.
وی در خصوص دانش فنی تولید، هزینه و قیمت گفت: تنها 10 درصد واحدهای فرآوری سنگ‌ کشور به صورت مدرن فعال هستند اما محصولات همین بخش کوچک نیز مزیت رقابتی برای حضور در بازارهای جهانی ندارد.
رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران لازمه حضور در عرصه بین‌المللی صنعت سنگ را اصلاح واحدهای فرآوری و تزریق فناوری روز دنیا به‌منظور بالا بردن سطح کیفی محصولات و کاهش هزینه‌ها بیان کرد و افزود: نتیجه این امر تبدیل محصولاتی با کیفیت و قیمت رقابتی در بازارهای جهانی است.
میرزاییان تاکید کرد: رونق صنعت سنگ نیازمند بررسی کارشناسی، تخصیص منابع مالی، بازاریابی خارجی برای محصولات، و حضور پر رنگ در نمایشگاه‌های بین‌المللی است.
وی گفت: برای تولید مولد ،ایجاد اشتغال و رشد پایدار در کشور باید به بخش معدن و پتانسیل‌های موجود در آن توجه ویژه‌ای شود و نگرش دولت از کسب درآمد از این صنعت تغییر کند.
رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران ادامه داد: استان مرکزی به عنوان متولی میز سنگ می تواند از ظرفیت تشکل های صنفی کشور در حوزه معدن و سنگ استفاده کند و از نقطه نظرهای استان های مختلف در تصمیم گیری های خود برای توسعه صنعت سنگ بهره مند شود.
دبیرکل دفتر بازرگانی آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران در میز تخصصی سنگ گفت: تکمیل زنجیره صادرات و تقویت زیرساخت های این حوزه راهبرد عبور از مشکلات و خروج از رکود صنعت سنگ کشور است.
سید «مجتبی موسویان» افزود: ایران ذخایر غنی از سنگ تزئینی دارد و در زمینه تنوع سنگ نما مقام اول دنیا را به خود اختصاص داده و 25 درصد ذخایر سنگ دنیا متعلق به ایران است.
وی اظهار داشت: سنگ‌ها یکی از مواد معدنی ارزشمند هستند و کاربرد بسیار وسیعی در فعالیت‌های تولیدی دارند با بهره‌برداری بهینه از این ذخایر ضمن ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب در جامعه می‌توان از راه صادرات این سنگ‌ها درآمد ارزی بسیار مناسبی عاید کشور کرد.
موسویان بیان کرد: دسترسی به بازار سنگ به دلیل موقعیت جغرافیایی کشور آسان است اما ایران از جایگاه خوبی در زمینه صادرات این فراورده معدنی برخوردار نیست.
مدیرکل دفتر بازرگانی آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران بیان کرد: کمتر از 2 درصد از سنگ نمای تولیدی صادر می شود و استخراج و فرآوری سنگ بر مبنای صادرات پایه ریزی نشده است.
موسویان ادامه داد: برای این که چرخه استخراج معادن و فرآوری سنگ نما و تزئینی به حرکت درآید و از رکود خارج شود باید صادرات با تصاحب بازارهای جهانی افزایش یابد و ایران جایگاه واقعی خود را در این عرصه پیدا کند.
مدیرکل دفتر بازرگانی آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران گفت: حضور در نمایشگاه های بین المللی، بازاریابی در بازارهای هدف سنگ و عرضه توانمندی و ظرفیت های داخلی از راهبردهای توسعه صادرات سنگ است.
موسویان ادامه داد: در صورتی که مرکز فروش سنگ در عمان راه اندازی می شد در بازاریابی و افزایش فروش سنگ نما کمک موثری بود.
وی عنوان کرد: در سال های گذشته کمتر به تصاحب بازارهای دور توجه شده و برای افزایش مراودات تجاری مذاکرات چهره به چهره اهمیت زیادی دارد.
مدیرکل دفتر بازرگانی آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت ایران یادآور شد: توانمندی ایران از نظر ذخایر غنی معدنی، نیروی انسانی جوان، امنیت و انرژی بالا است و باید به بهترین شکل از آن بهره گرفت.
شهرستان محلات با 55 هزار نفر جمعیت قطب تولید سنگ نما در کشور است که در فاصله 105 کیلومتری اراک قرار دارد.