جنگل‌های هیرکانی در انتظار ثبت میراث جهانی یونسکو

به گزارش ایران اکونومیست؛  محمدحسن طالبیان شامگاه سه شنبه در جریان بازدید بازرسان یونسکو از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان و لیسار گیلان  افزود: ثبت جهانی جنگل های هیرکانی که مربوط به چهار استان گیلان، گلستان،مازندران و سمنان است؛ یک فرآیند است که مناطق مورد بازرسی در گیلان تنها بخشی از آن را تشکیل می دهد.
وی اظهار داشت: اگر پرونده جنگل های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شود، پس از بیابان لوت، دومین اثر طبیعی جهانی از کشورمان خواهد بود که به ثبت جهانی می رسد.
طالبیان ثبت منظر فرهنگی شهر تاریخی ماسوله را یکی دیگر از پرونده هایی دانست که فرآیند ثبت جهانی آن بیش از 60 درصد پیشرفت داشته و در صورت رفع موانع - که بخشی از آن ساختمان های غیرمجاز و نابسامانی ویلاسازی ها در پائین دست است - برای ثبت جهانی ارسال خواهد شد.
وی ادامه داد: منظر فرهنگی ماسوله همه طبیعت، معماری، تاریخ و حوزه فرهنگی این شهر را شامل می شود و امیدواریم برای به نتیجه رسیدن این امر مهم، همه دست به دست هم دهند چرا که ثبت جهانی راهی برای حفاظت ، جلوگیری از دست اندازی ها و همکاری است.
به گفته طالبیان ، 23 اثر ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده و 55 پرونده از میراث فرهنگی کشور در فهرست موقت ثبت جهانی یونسکو وجود دارد .
بازرسان یونسکو بمنظور بررسی پرونده ثبت جهانی جنگل های هیرکانی (Hyrcanian Forests) در لیست میراث جهانی یکشنبه گذشته وارد گیلان شدند و پس از بازرسی از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان فومن و لیسار تالش، سه شنبه شب این استان را به مقصد تهران ترک کردند.
ثبت جنگل های هیرکانی در لیست میراث جهانی یونسکو از مدتها قبل مورد توجه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار داشت و با فراهم شدن شرایط لازم، به یکی از اولویت های این سازمان در سال 2017 تبدیل شد.
جنگل های هیرکانی چهار استان گیلان، مازندران ، گلستان و سمنان برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شد؛ سه سایت پیشنهادی استان گیلان بخش هایی از مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان فومن و لیسار تالش هستند که مورد بازرسی بازرسان یونسکو قرار گرفتند.
پرونده نامزدی جنگل های هیرکانی برای ثبت در لیست میراث جهانی یونسکو به وسیله سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و با همکاری سازمان محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع ، دانشگاه تربیت مدرس و بنیاد سوکوی آلمان تهیه شده و در فوریه سال 2018 به این سازمان ارسال شده است.
جنگل های هیرکانی نوار سبزی به طول 850 کیلومتر هستند که از جلگه گرگان تا قسمتی از کشور آذربایجان کشیده شده اند. نام این جنگل ها از نام قدیم گرگان که در گذشته هیرکان خوانده می شد، گرفته شده است. منطقه ای جنگلی در کرانه جنوبی دریای خزر و شمال رشته کوه های البرز که غنا و تنوع زیستی، گونه های بومی، نادر و منحصر بفرد گیاهی و جانوری و زیبایی حیرت انگیز طبیعی اش چشم هر بیننده ای را به خود خیره می کند.
از جنگل های هیرکانی با نام فسیل زنده یا موزه طبیعی نیز یاد می شود زیرا بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگل ها امروزه به صورت فسیل در اروپا یافت می شوند.
شواهد علمی نشان می دهند که سابقه تاریخی این جنگل ها به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورها بازمی گردد. اهمیت این سابقه طولانی زمانی آشکار می شود که بدانیم همزمان با عصر یخبندان به غیر از جنگل های هیرکانی که به دلیل قرار گرفتن بین رشته کوه البرز و دریای خزر از اقلیم معتدل تری برخوردار بودند، تمامی جنگل های پهن برگ به جز تعداد معدودی نابود شدند؛ از همین روست که جنگل های هیرکانی را مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا می دانند.
در جنگل های معتدل و آمیخته هیرکانی به دلیل حاصلخیزی خاک، تغییرات دما و بارندگی‌های متعدد گونه های گیاهی زیادی وجود دارد. بیش از 80 گونه درختی پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و 50 گونه درختچه‌ای تاکنون در آن شناسایی شده است.
از مهم ترین گونه های گیاهی در جنگل های هیرکانی بین درختان می توان به راش، ممرز، بلوط، توسکا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانک، نارون، زبان گنجشک، انجیر، لرگ و سرخدار و بین گونه های درختچه ای به آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیک، ازگیل، جل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خردمندی، درمیان گونه های جانوری می توان به پلنگ، گراز، خرس، گرگ، مارال، روباه شغال، سمور، سیاه گوش،خرگوش،موش جنگلی،راسو، قوچ، سنجاب، شوکا، کل، بز و در میان ساکنان آسمانی زیباترین جنگل های زمینی بهشت هیرکان یعنی پرندگان می توان به توکا، دارکوب، سار، سینه سرخ، سسک، چرخ ریسک، قرقاول، سهره،بلدرچین، قوش، دال(کرکس)، کبک، اردک نوک پهن و اردک اره، کبوتر جنگلی، عقاب و جغد اشاره کرد. تنوع اقلیمی، گونه ای و اکوسیستمی موجب شده این جنگل ها در نوع خود بی نظیر و منحصر بفرد باشند و حفاظت از آن ها را به عنوان گنجینه ای ملی بر ما واجب کرده است.
ثبت این جنگل ها در لیست میراث جهانی یونسکو مزایا و فواید بسیاری برای جوامع محلی و منطقه ای و برای کشور ایران در پی خواهد داشت؛ وقتی یک اثر در فهرست جهانی این سازمان ثبت می‌شود همه اعضای کنوانسیون 1972 که 191 کشور عضو آن هستند و 1092 اثر طبیعی، فرهنگی، ترکیبی و منظر فرهنگی از 167 کشور در فهرست آن جای گرفته است، متعهد هستند با مشارکت جهانی از آن اثر مراقبت کنند.
ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی سبب می‌شود علاوه بر محافظت و نگهداری و معرفی ارزش‌های آن به جهانیان به عنوان هدف اصلی، نوعی تبلیغات برای مقصد انجام شود که به‌ واسطه آن فعالیت‌های گردشگری در محوطه نیز افزایش می‌یابد.
ثبت جهانی امروزه یک برند بسیار معتبر در جذب گردشگر و رونق صنعت توریسم در جهان محسوب می شود. به طور حتم یکی از اصلی‌ترین دلایل انتخاب مقصد گردشگری توسط گردشگران، شاخص میراث ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو و به دنبال این انتخاب، سرازیر شدن میلیون‌ها گردشگر، اشتغال‌زایی، کسب درآمد و درنتیجه به وجود آمدن مسیری هموار برای ایجاد رفاه اجتماعی بیشتر است.
با سرازیر شدن گردشگران برای بازدید از یک اثر که ثبت میراث جهانی شده، زیرساخت‌های مقصد نیز در ابعاد اقامتی، پذیرایی، بهداشتی، ارتباطی، جاده‌ای و حمل و نقل زمینی یا هوایی بهبود می یابد و کسب و کارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری به این واسطه شکل گیرد که افزایش اشتغال را به همراه خواهد داشت.
به‌طور کلی می‌توان گفت هر گردشگر خارجی که بخواهد کشوری را برای مقصد گردشگری انتخاب کند، قبل از سفر حتماً مکان‌های تاریخی و گردشگری کشور موردنظر را بررسی می‌کند؛ بنابراین، گردشگران می‌توانند در سایت یونسکو تمام آثار تاریخی و طبیعی جهانی ثبت‌شده را بیابند و با توجه به آثار و جذابیتی که دارند، به این مکان‌ها سفر کنند. درباره گردشگران داخلی هم روال کار همین است، بطوری‌که مردم با توجه به اطلاعات موجود از یک مکان داخلی بازدید می‌کنند و دیدن این مکان‌ها در چند سال اخیر بسیار مورد توجه عموم مردم قرار گرفته است.