صادرات طلای سرخ در کشاکش تعهدات ارزی

به گزارش ایران اکونومیست؛  زعفران همواره رتبه نخست را در کالاهای صادراتی خراسان رضوی داشته زیرا از یک سو عمده زعفران تولیدی در جهان مربوط به همین استان است. این محصول جای خود را در بازارهای دنیا یافته و همیشه بیشترین حجم صادرات غیرنفتی خراسان را به خود اختصاص داده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی  گفت: 138 هزار بهره بردار بخش کشاورزی این استان در حوزه زعفران فعالیت دارند و در مجموع 800 هزار نفر در خراسان رضوی در امور مرتبط با کاشت، برداشت، فراوری و صاردات این محصول فعالیت داردند.
مجتبی مزروعی افزود: 90 درصد زعفران تولیدی ایران محصول مزارع خراسان است. 87 هزار هکتار از مزارع این استان زیر کشت زعفران قرار دارد و بطور میانگین از هر هکتار چهار تا پنج کیلوگرم زعفران برداشت می شود. بر این اساس پیش بینی می شود امسال 310 تن زعفران در خراسان رضوی تولید شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد: ظرف شش ماه نخست امسال 85 تن زعفران از این استان به ارزش 115 میلیون دلار به کشورهای مختلف جهان صادر شد. طی مدت مشابه پارسال 65 تن محصول زعفران خراسان رضوی به ارزش 88 میلیون دلار صادر شده بود.
وی همچنین گفت: با افزایش قیمت دلار میزان صادرات زعفران خراسان رضوی رشد بسیار داشته و این روند همچنان ادامه دارد.

* مشکلات صادرکنندگان زعفران
هرچند صادرات زعفران طی شش ماه نخست امسال روند مطلوبی داشته اما تعهدات ارزی دشواریهایی را برای صادرکنندگان بوجود آورد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان خراسان رضوی در این باره  گفت: گرچه نوسانات اخیر نرخ ارز منجر به افزایش صادرات زعفران از خراسان رضوی شده اما برخی بخشنامه های ابلاغی مربوط به حوزه صادارت در همین مدت صادرکنندگان را به دردسر انداخته است.
محمدحسین روشنک افزود: بر این اساس در حالی که حمل مسافری زعفران یا قاچاق آن کار سختی نیست اگر شرایط تعهد ارزی برای صادرکنندگان رسمی و شناسنامه دار سخت تر شود، انتقال زعفران به خارج از کشور از طریق مبادی غیررسمی افزایش می یابد.
وی ادامه داد: اواخر فروردین امسال بخشنامه ای از سوی دولت در مورد 'برگشت ارز حاصل از صادرات' ابلاغ شد که ذیل تبصره چهار این بخشنامه در چهار بند، تکلیف شده که صادرکنندگان باید منحصرا به یکی از همین چهار روش ارزشان را به داخل کشور برگردانند.
رئیس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی مشهد گفت: این چهار روش شامل 'به جای ارز، کالا وارد کنند، بدهکاری ارزی خود را به بانکها پرداخت کنند، در بانکها پس انداز ارزی نمایند و اینکه ارز را به بانک مرکزی بازگردانند' است. اما متعاقب این بند در بخشنامه آمده است که صادرات به عراق و افغانستان مشمول این بند نمی شود.
روشنک افزود: این بخشنامه اشتباه محتوایی دارد که صادرکنندگان زعفران را دچار دردسر کرده است.

* لزوم تجدیدنظر ماهانه
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان خراسان رضوی ادامه داد: ارز اقتصادی در ایران سه نرخی است، به این معنا که از دیدگاه دولت سه ارز 4200، 3800 و 8800 تومانی وجود دارد اما دولت نرخ چهارم ارز را که در بازار آزاد معامله می شود به رسمیت نمی شناسند. نرخ چهارم ارز عموما در تلاطم اقتصادی، خرید و فروش کالا و بطور کلی در فضای عمومی بازار در نظر گرفته می شود و ملاک معامله است.
وی گفت: کسانی که با ارز دولتی یا ارز نیما(8800 تومان) واردات انجام می دهند، کالای خود را با احتساب نرخ آزاد ارز یعنی همان نرخ چهارم که دولت به رسمیت نمی شناسد در بازار به فروش می رسانند و همین موضوع قیمت کالای وارداتی یا کالای ساخته شده با مواد اولیه وارداتی را افزایش می دهد.
روشنک افزود: بر اساس قانون، صادرکننده زعفران با ارز نیمایی یا همان ارز 8800 تومان کار می کند. به این معنا که صادرکنندگان ارز حاصل از فروش کالای خود را با قیمت 8800 تومان به سامانه نیما می فروشند. این در حالی است که با توجه به نرخ جهانی زعفران، صادرکننده باید این محصول را با ارز 13 هزار یا 14 هزار تومانی در بازار بفروشد اما 'سامانه نیما' ارز حاصل از صادرات آن را با قیمت 8800 تومان محاسبه می کند. همین مابه التفاوت ارز بازار آزاد با ارز نیمایی به ضرر صادرکننده است.
وی ادامه داد: البته این اشکال فقط مربوط به زعفران نیست بلکه سایر کالاهای صادراتی ایران را نیز شامل می شود لذا ضروری است دولت هر ماه در نرخ پایه صادراتی کالاهایی مانند زعفران بر اساس نرخ جهانی آن تجدیدنظر کند زیرا در قیمت تعهد صادرکنندگان نسبت به سامانه نیما و قیمت ارز آزاد در بازار تفاوت فاحشی وجود دارد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان خراسان رضوی گفت: بر این اساس می بایست کارگروه یا کمیسیونی در سطح ملی یا استانی تشکیل شود و هر ماه نرخهای جدیدی برای نرخ پایه صادراتی کالاها بر اساس نرخ جهانی آنها تعیین و به گمرکات اعلام کند.

* رقبای خراسان در صادرات زعفران
عضو هیات مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران نیز  گفت: 75 درصد محصول تولیدی زعفران ایران هر ساله به پنج قاره جهان صادر می شود و ایران جزو معدود کشورهایی است که ژاپن به عنوان یک کشور سختگیر در واردات و مطرح در حوزه تجارت، زعفران ایران را به دلیل کیفیت بالای آن وارد می کند.
فرهاد سحرخیز افزود: افغانستان در کشت زعفران و اسپانیا در عرضه به صورت خرده فروشی آن دو رقیب سرسخت ایران هستند. شکست این رقیبان نیازمند تحقق عزم ملی و نگاه همه جانبه و حمایتگرا از زعفران ایران است.
وی ادامه داد: اسپانیا با اینکه فقط فروشنده زعفران می باشد اما با پیش دستی در بازارسازی توانسته خود را به عنوان بزرگترین خرده فروش این محصول در جهان معرفی کند ولی تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی در دهه 1380 بپاخاستند و تلاش کردند بازار زعفران را که در اصل باید متعلق به ایران باشد از آن خود کنند.
عضو هیات مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران، چین و چین را بزرگترین مصرف کنندگان زعفران در جهان ذکر و بیان کرد: هم اینک افغانستان با رایزنی در حوزه 'تعرفه وارداتی' موفق به صادرات زعفران بیشتری به آن کشورها شده در حالی که تعرفه واردات برای زعفران ایران به چین و هند 38 درصد است.
وی در ادامه گفت: صادرکنندگان زعفران ایرانی ساز و کار مشخصی برای تعیین قیمت محصول صادراتی خود در بازار ندارند. صادرات این محصول ظرف چند ماه اخیر کاهش نیافته اما بروز برخی مسائل در مورد ارز باعث دشواری صادرات زعفران شده است.
سحرخیز از آنچه 'رفتار دوگانه دستگاههای اجرایی در خصوص نظارت بر کیفیت زعفران' خواند انتقاد و بیان کرد: برای تولید زعفران و فرآوری آن انواع استانداردها و شاخصهای ارزیابی کیفی در نظر گرفته شده و اعمال می شود اما در سطح عرضه، زعفران به صورت فله ای خرید و فروش می شود.
وی 'رایزنی برای تعرفه صادرات زعفران به برخی کشورها، حمایت دولت از کنسرسیوم صادرات زعفران و نیز تعامل دولت با صادرکنندگان را در زمینه خرید تضمینی زعفران از کشاورزان' را در توسعه صادرات این محصول بسیار مهم ارزیابی کرد.

* لزوم کاهش نرخ پایه صادراتی زعفران
نایب رئیس شورای ملی زعفران نیز  از دولت خواست برای جلوگیری از توقف صادرات زعفران، نرخ پایه صادراتی این محصول را کاهش دهد.
غلامرضا میری افزود: افزایش قیمت ارز برای صادرکنندگان زعفران سودی ندارد زیرا این محصول به ریال فروخته می شود. دولت نرخ پایه صادراتی هر کیلوگرم زعفران در گمرک را هزار و 450 دلار تعیین کرده در حالی که صادرکننده در صورت فروش مطلوب زعفران هر کیلوگرم از این محصول را به نرخ 800 دلار می فروشد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر 'سامانه نیما' هر دلار را به قیمت 80 هزار ریال برای صادرکننده در نظر می گیرد لذا در این شرایط صادرات زعفران برای صادرکنندگان مقرون به صرفه نیست. درخواست ما از دولت این است که نرخ پایه صادراتی زعفران را کاهش دهد، در غیر این صورت صادرات این محصول متوقف می شود یا قاچاق آن و سایر تخلفات در این حوزه افزایش می یابد.
رئیس اتحادیه فروشندگان زعفران مشهد این شهر را صادرکننده 90 درصد محصول زعفران ایران ذکر و بیان کرد: از نیمه مرداد ماه امسال تاکنون قیمت زعفران دو برابر افزایش یافته بطوری که نرخ هر کیلوگرم محصول درجه یک آن از هشت میلیون تومان به 16 میلیون تومان، نرخ هر کیلوگرم زعفران پوشال درجه دو از چهار میلیون و 850 هزار تومان به 9 میلیون تومان و قیمت هر کیلوگرم زعفران با درجات کیفی پایین تر از پنج میلیون و 500 هزار تومان به 10 میلیون تومان رسیده است.
میری گفت: در این شرایط مردم تمایلی به خرید و فروش زعفران ندارند بنابراین حجم فروش داخلی این محصول کاهش یافته است.

* لزوم تجدیدنظر در تعهدات ارزی صادرات
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی نیز به خبرنگار گفت: تاکنون روند صادرات کالا از این استان به نحو مطلوبی پیش رفته است اما تعهدات ارزی صادرات کالاهای دارای مزیت خراسان رضوی بر این روند اثر نامطلوب خواهد گذاشت.
علی رسولیان افزود: بهتر است به جای دریافت ارز از طریق بازار ثانویه یا سامانه نیما روش دیگری اتخاذ شود چون شیوه فعلی به ضرر صادرکنندگان می باشد.
وی گفت: اشکالی در برگشت ارز حاصل از صادرات به سامانه نیما وجود ندارد اما این برگشت ارز می تواند از طریق شیوه های دیگری نیز انجام شود.
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی همچنین شروع مجدد تحریمها را از آبان ماه امسال بر شرایط صادراتی این استان بی تاثیر اعلام و بیان کرد: عمده کالاهای صادراتی خراسان رضوی مشمول تحریم نیست لذا روال صادرات طبق گذشته ادامه می یابد.