جایگاه برتر ایران در عرصه فضایی و جای خالی اقتصاد فضا

به گزارش ایران اکونومیست؛  در ایام دهه فجر پارسال «مرتضی براری» رئیس سازمان فضایی ایران اعلام کرد: 12 کشور دارای چرخه کامل فناوری فضایی هستند یعنی در حوزه ماهواره، ایستگاه زمینی، پرتابگر و استفاده از شبکه ماهواره‌ای فعالیت می‌کنند که ایران هم در این بین صاحب عنوان است.
با گذشت نزدیک به چهار ماه از این اعلام و تلاش‌های صورت گرفته برای ارتقای صنعت فضایی رئیس سازمان فضایی 29 خرداد ماه امسال از دستیابی کشورمان به چرخه کامل فناوری فضایی خبر داد و گفت: ایران با پیوستن به جمع 9 کشور دارنده این فناوری دهمین کشور فضایی جهان شد.
پرتاب ماهواره سیمرغ و در مدار قرار گرفتن آن و نیز پرتاب کاوشگر پژوهش و علاوه بر آن پرتاب ماهواره فجر و قرار گرفتن آن در مدار زمین و ثبت بیش از 30 نقطه مداری به نام کشورمان از مهم‌ترین اقدام‌هایی است که به گفته رئیس سازمان فضایی منجر به ارتقای جایگاه کشورمان در عرصه فضا شده است.
تلاش برای پرتاب سه ماهواره «دوستی» مربوط به دانشگاه صنعتی شریف،‌ ماهواره «پیام» از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و همچنین ماهواره «ناهید یک» نیز از دیگر اقدام‌هایی است موفقیت دانشمندان ایرانی در عرصه جهانی را نشان می‌دهد.

** رشد 139 درصدی اقتصاد جهانی فضا و جای خالی ایران
عرصه فضا گرچه دستاوردهای درخشانی برای کشورمان به دنبال داشته و توانسته جایگاه ایران را ارتقا دهد اما این جایگاه هنوز از منظر اقتصادی برای کشور دستاورد نداشته است در حالی که می‌توان با توسعه این بخش که فارغ از هرگونه دست‌اندازی قدرت‌های جهانی است، توسعه اقتصادی را برای کشور به بار آورد.
آمارهای جهانی می‌گوید اقتصاد فضا در یک دهه گذشته رشدی 139 درصدی داشته در حالی که متوسط رشد اقتصاد جهانی 19.4 درصد بوده است و در عین حال 76 درصد از اقتصاد فضا توسط بخش خصوصی مدیریت شده است.
صنعت اطلاعات مکانی که بخشی از اقتصاد نوظهور فضایی است طبق آمارهای منتشر شده از سوی سازمان فضایی ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی با چرخش مالی مستقیم ۲۹۰ میلیارد دلار مواجه بوده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۰ به ۴۳۹ میلیارد دلار برسد.
سازمان فضایی ایران اعلام کرده است رشد سالانه 13.6 درصد در جهان و 17.6 درصد در خاورمیانه برای این صنعت وجود دارد.
طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان فضایی ایران در سال ۲۰۱۷ اقتصاد صنعت ماهواره سنجش از دور در جهان ۴۰ میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی شده این صنعت در ۲۰ سال آینده رشدی یک هزار و 300 درصدی داشته باشد بنابراین اقتصاد نوظهور فضا یک ظرفیت و فرصت مهم برای خلق ثروت است که باید از آن به بهترین صورت ممکن استفاده کرد.

** صدور پروانه اپراتوری ماهواره‌ای کلید کسب سهم ایران از اقتصاد فضا
رئیس سازمان فضایی ایران مهرماه امسال  تلاش برای تدوین پروانه اپراتوری ماهواره‌های سنجشی و تدوین پروانه اپراتور مخابراتی برای بخش خصوصی را سرآغاز سهم‌گیری کشورمان از اقتصاد فضایی جهانی دانست.
وی معتقد است: تدوین این پروانه تسهیل‌کننده حضور بیشتر بخش خصوصی در این عرصه خواهد بود که تلاشی برای کاهش تصدی‌گری دولت در این عرصه نیز به شمار می‌رود.
براری تدوین پروانه اپراتوری خصوصی مخابراتی که در ماه‌های گذشته توسط این سازمان انجام شد را گام مهم دیگری برای حضور هرچه بیشتر بخش خصوصی در صنعت فضایی برشمرد که بر این اساس به زودی نخستین اپراتور خصوصی نیز معرفی و آغاز به کار خواهد کرد.

** اقتصاد فضا، اقتصادی نوظهور با رشد خوب
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به اینکه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در هر بخشی به دنبال سود و زیان است چه تسهیلاتی برای تشویق آنها به حضور در عرصه فضا در نظر گرفته شده است، ادامه داد: شاخص‌های رو به رشد جهانی صنعت فضایی می‌تواند بهترین مشوق حضور بخش خصوصی در این اقتصاد نوظهور باشد.
براری افزود: اقتصاد فضا، اقتصادی نوظهور است که در 10 سال گذشته با بیش از 100 درصد رشد مواجه شده و نرخ رشد آن از متوسط نرخ رشد اقتصاد بالاتر بوده است؛ چه مشوقی بهتر از این آمارهای رو به رشد می‌توان ارائه داد.
رئیس سازمان فضایی ایران خاطرنشان کرد: پیش بینی‌ها بر این استوار است که شکاف میان اقتصاد نوظهور فضایی و اقتصاد جهانی تا 20 سال آینده ادامه داشته باشد بنابراین بخش خصوصی می‌تواند از این وضع به نفع خود استفاده کند.
به گفته وی، اکنون سهم اقتصاد فضا 45 صدم تولید ناخالص داخلی جهانی است و پیش‌بینی می‌شود این میزان با رشد تا 4 درصدی مواجه شود.
براری ادامه داد: گردش اقتصاد فضا در سال گذشته 345 میلیارد دلار بوده که بیش از 75 درصد آن توسط بخش خصوصی محقق شده است ضمن آنکه اکنون در جهان دولت‌ها بیشتر در بخش اکتشافات فضایی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

** شکل‌گیری زنجیره ارزش خصوصی بخش فضا در جهان
معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: اکنون زنجیره ارزش خصوصی بخش فضایی در جهان شکل گرفته است و ما هم در کشور باید کمک کنیم این زنجیره برای سرمایه‌گذاری و ورود بخش خصوصی هرچه زودتر شکل بگیرد.
وی بر ضرورت حمایت همه‌جانبه و جدی دولت برای تکمیل زنجیره ارزش خصوصی بخش فضایی و نیز ایجاد صنعت و تضمین بازار برای حضور بیشتر بخش خصوصی تاکید کرد.
براری مهم‌ترین دغدغه سازمان فضایی ایران را جذب حداکثری حمایت‌های دولتی برای حضور بخش خصوصی، تضمین بازار و ایجاد صنعت این بخش برشمرد.
رئیس سازمان فضایی ایران تاکید کرد: دولت مصمم است با حضور هر بیشتر بخش خصوصی در این عرصه تصدی‌گری خود را کاهش دهد.
وی افزود: تمام تلاش ما در سازمان فضایی این است که داده‌های غیرحاکمیتی خود را عمومی کرده و در اختیار کسب‌ و کارهای کوچک و بزرگ بگذاریم و سعی داریم از دولتی شدن بازار فضایی جلوگیری کرده تا فضا برای حضور کسب ‌و کارهای نوین فراهم شود.
معاون وزیر ارتباطات ادامه داد: هدف آن است که علاوه بر توسعه فناوری فضایی، به اقتصاد فضایی کشور دست یابیم.
براری، نهم مهرماه امسال تعداد شرکت‌های خصوصی فعال در بخش بالادستی صنعت فضایی را بیش از 20 شرکت و فعالان بخش پایین‌دست صنعت فضایی را بیش از 100 شرکت اعلام کرد.
گرچه تلاش‌ها و گام‌هایی برای توسعه حضور بخش خصوصی برای بهره‌گیری از اقتصاد نوظهور فضایی برداشته شده است اما به نظر می‌رسد به تلاش‌های بیشتر با همکاری سایر نهادها نیاز است تا بتوان به توسعه هر چه بهتر اقتصادی در سال اقتصاد مقاومتی دست یافت.