پدیده صادرات ریالی که در چند ماه اخیر رشد قابل توجهی نیز داشته آثار مخربی بر صادرات کشور داشته و موجب شده بانک مرکزی با اجرای پیمان سپاری ارزی به مقابله با آن بپردازد.
کد خبر: ۲۵۶۹۵۶
به گزارش ایران اکونومیست؛ نوسانات ارزی چند ماه گذشته تجار خارجی را ترغیب به خرید ریالی اجناس ایرانی کرده و این شرایط موجب شده تا صادرات ریالی طی این مدت رشد داشته باشد، در این مدل صادرات، واردکنندگان سایر کشورها به ویژه عراق، افغانستان و آذربایجان به ایران می‌آیند و با پرداخت ریال، کالاهای مورد نظر خود را می‌خرند، در برخی موارد نیز صادرکنندگان ایرانی خودشان کالای خود را به این کشورها صادر می‌کنند، اما خریدار وجه معامله را شخصا یا از طریق نماینده خود در کشور ما به ریال می‌پردازد و در این معاملات یورو یا دلاری رد و بدل نمی‌شود.
حرکت به سوی صادرات ریالی می‌تواند بر کل صادرات کشور تاثیرگذار باشد و تداوم این نوع صادرات تبعاتی همچون کاهش قیمت صادراتی، تحت‌تاثیر قرار گرفتن برندهای صادراتی و بازنگشتن ارز صادراتی به کشور به‌دلیل فعالیت کارت‌های اجاره‌ای و تعهد ارزی صوری را به همراه خواهد داشت.
علاوه بر آثار مخرب صادرات ریالی در حوزه تجاری، گسترش این شیوه تبعات منفی در بازار ارز کشور دارد، چرا که در صادرات ریالی عملا صادرکننده ایرانی ارزی به کشور باز نمی‌گرداند و کمبود عرضه موجب افزایش نرخ ارز در بازار خواهد شد.
با توجه به مشکلات این نوع صادرات به ویژه عدم بازگشت ارز صادراتی به کشور، دولت اجرای پیمان‌سپاری ارزی را در دستور کار قرار داده است. در سیاست جدید ارزی دولت، صادرکنندگان ایرانی باید معادل صادراتی که انجام داده‌اند، دلار به ایران بیاورند تا از خود رفع تعهد کنند.
براساس آمار، در ۶ ماهه منتهی به شهریور سال ۹۷ صادرات غیرنفتی (بدون احتساب میعانات گازی) به رقم ۲۰۷۰۵ میلیون دلار رسید که در مقایسه با رقم ۱۷۰۷۹ میلیون دلار مدت مشابه در سال گذشته نشان دهنده رشد ۲۱ درصدی است. همچنین تراز تجاری کشور با احتساب میعانات گازی مثبت ۹۴۱ میلیون دلار برآورد شده که نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۱۲۰ درصد رشد داشته است.
همچنین پنج بازار نخست هدف صادراتی کشور ۷۰ درصد کل صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌اند که بر این اساس، صادرات به چین با ارزش ۴۶۳۳ میلیون دلار، صادرات به عراق ۴۵۶۴ میلیون دلار، صادرات به امارات ۴۰۶۳ میلیون دلار، صادرات به افغانستان با ارزش ۱۶۶۸ میلیون دلار و صادرات به هند با ارزش ۱۲۵۵ میلیون دلار صورت گرفت.
از میان بازارهای صادراتی نیز افزایش ۴۵ درصدی وزنی و ارزشی در صادرات کالا به عراق، افزایش ۳۱ درصدی در ارزش و ۱۵ درصدی در وزن کالاهای صادراتی به افغانستان، افزایش ۶۶ درصدی در ارزش و ۳۸ درصدی در وزن کالاهای صادر شده به پاکستان و افزایش ۵۵ درصدی در ارزش و ۲۴ درصدی در وزن کالاهای صادر شده به تایلند مشاهده می‌شود.
همانطور که مشاهده می‌شود، افغانستان و عراق دو بازار عمده صادراتی ایران به شمار می‌رود و طی ۶ ماه نخست امسال نیز بیشترین رشد را در صادرات به این دو کشور داشته‌ایم. با توجه به این حجم صادرات صادرکنندگان به این دو کشور از اجرای پیمان سپاری ارزی معاف شده بودند که افزایش حجم صادرات ریالی و بازنگشتن ارز به کشور موجب شد که طبق بخشنامه اخیر بانک مرکزی معافیت این دو کشور نیز برداشته شود.
رییس کل بانک مرکزی نیز در این باره با تاکید بر لزوم بازگشت ارز صادراتی به کشور گفته است: صادرات ریالی مفهومی جز خروج سرمایه ندارد و عدم ارائه ارز ناشی از صادرات به کشورهای همسایه نظیر عراق و افغانستان، تحت عنوان صادرات ریالی است.
عبدالناصر همتی با اشاره به ابلاغ مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا مبنی بر تاکید بر عرضه ارز ناشی از صادرات غیرنفتی به سامانه نیما و یا وارد کردن آن به چرخه اقتصاد کشور به ترتیبی که بانک مرکزی مشخص می‌کند، گفت: در هفته های آینده شاهد شتاب گرفتن و افزایش عرضه ارز برای تامین واردات خواهیم بود.
در این میان اتخاذ راهکارهایی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات به این کشورها با توجه به مشکلات ایجاد شده در تبادلات مالی امری ضروری به نظر می‌رسد تا هم ارز حاصل از صادرات به کشور بازگردد و هم حجم صادرات ایران به این کشورها که طی چند ماهه گذشته رشد مناسبی نیز داشته کاهش نیابد.
