اين جشن بي‌خطر، امروزه به جشن ترقه‌ها و آتش‌هايي مبدل شده كه عاقبت آن را در بسياري از تصاوير تلويزيوني يا پلاكاردهاي مربوط به اين روز مي‌توان ديد.
صحنه‌هاي دلخراش از سوختگي‌ها، قطع اندام، نابينايي و مشکلات رواني كه گاهي زندگي و سرنوشت فرد را دچار تغييرات باورنكردني کرده است.
آمار و ارقام منتشرشده از سوي بيمارستان‌هاي سوانح و سوختگي متغير است. تعدادي از موارد سوختگي خفيف بوده و كار به بيمارستان نمي‌رسد يا در بيمارستان‌هايي تحت درمان قرار مي‌گيرد كه آماري براي مراجع مسوول ارسال نمي‌كنند.
بيش از 90 درصد سوختگي‌ها قابل پيشگيري است، پس مي‌توان گفت كه فرد سوخته قرباني بي‌احتياطي است. سوختگي مانند ديگر حوادث، بيشتر بچه‌ها را تا سنين جواني گرفتار مي‌كند.
علت سوختگي در سنين كمتر از هشت سال بيشتر به مايعات داغ مربوط مي‌شود، در حالي كه در سنين بالاتر شعله علت اصلي است.
اما در شب چهارشنبه‌سوري، علت از شعله و حرارت فراتر رفته و شاهد آسيب‌هايي از نوع برخورد تركش ترقه‌ها و انفجارهايي هستيم كه مجروحان آن بيشتر مشابه با مجروحان حملات نظامي هستند! در اين حوادث گاهي به جاي اثرات سوختگي، مصدومان به دليل برخورد اجسام تيز و پرسرعت، با آسيب‌هاي عمده و جدي مواجهند كه بيشتر به بيماران تصادفي شباهت دارند!
برخورد با فرد دچار سوختگي
ـ نخستين اقدام دور كردن فرد از محل خطر و خاموش كردن وي است. توجه كنيد كه به منظور دور كردن مصدوم از محل خطر، خودتان دچار سانحه نشويد. اگر امكان امداد با توجه به خطرات ممكن نيست، بايد هرچه سريع‌تر به 125(آتش‌نشاني) اطلاع داده شود. لباس‌هاي در حال سوختن يا آلوده به مواد را نيز بايد خارج كرد. به ياد داشته باشيد پوست بخش محافظتي است كه در هدر رفتن حرارت از بدن نقش دارد، بنابراين بيمار دچار سوختگي را با پتو بپوشانيد يا در محلي با دماي مناسب قرار دهيد تا افت دماي بدن بروز نكند.
ـ تماس با اورژانس 115 در اولين فرصت پس از خروج مصدوم و حفاظت از سوختگي ضروري است. اگر فردي در نزديكي شماست، از او بخواهيد طي مدتي كه شما مشغول انجام اقدامات اوليه براي خروج مصدوم از محل و خاموش كردن لباس‌هاي وي هستيد، با اورژانس و ديگر سرويس‌هاي امدادي مورد نياز تماس بگيرد.
ـ به دليل خطر مسموميت همزمان با مونوكسيد كربن (معروف به گازگرفتگي) يا تماس با دود، بايد بيمار را از نظر راه هوايي و تنفس مورد بررسي و مراقبت قرار داد. در چنين شرايطي، اولين اقدام قرار دادن بيمار در هواي آزاد است؛ بيماراني كه داراي خشونت صدا، خلط سياه، سوختگي موهاي بيني هستند، مشكوك به درگيري راه‌هاي هوايي بوده و به مراقبت‌هاي خاص نياز دارند. انتقال اين بيماران نيازمند آمبولانس است چرا كه ممكن است حين انتقال دچار خفگي شوند.
ـ براي انتقال بيماران دچار پرتاب‌شدگي به دنبال انفجار، بايد مراقبت از ستون فقرات و بخصوص گردن به عمل بيايد. به دليل درد ناشي از سوختگي و پرتاب شدن، ممكن است بيمار دردي در ستون فقرات احساس نكند.
ـ در صورت امكان، بايد لباس‌هاي تنگ و زيورآلات را از محل سوختگي درآورد. تورم در محل سوختگي از يك سو و فشار ناشي از لباس و زيورآلات از سوي ديگر باعث مي‌شود خون‌رساني به اندام مختل شود.
ـ اگر سوختگی در بخشی از اندام است که کمتر از 10 درصد سطح بدن را تشکیل می‌دهد، می‌توان بخش سوخته را درون آب غوطه‌ور كرد. این اقدام از تورم بیشتر بخش سوخته کاسته و تا حدودی درد را کاهش می‌دهد.
مواردی که نباید انجام داد
ـ روی زخم‌های بیمار پماد نمالید. درمان سرپایی زخم با پمادهای سوختگی نه تنها مفید نیست، بلکه گاهی میزان عفونت را افزایش می‌دهد. پمادی که روی زخم بماند و مورد شستشوي روزانه قرار نگیرد، در ترمیم پوست اختلال ایجاد می‌کند.
ـ بهتر است به بیمار چیزی ندهيد، شروع مصرف مواد غذایی را به عهده پزشک درمانگر بیمار بگذارید.
ـ اگر چیزی در بدن فرد فرو رفته، نباید در محل حادثه خارج شود. این اقدام باید در بیمارستان و توسط پزشک انجام شود. ممکن است خارج کردن جسم خارجی با خونریزی همراه باشد که وسایل موجود در محل حادثه نتواند جلوی خونریزی را بگیرد. گاهی برای خارج کردن این اجسام تیز نیاز به انجام عکسبرداری و گاهی نیاز به عمل جراحی است.
انتقال بیماران به مرکز سوختگی
ـ سوختگی درگیر کننده اندام فوقانی و تحتانی از ناحیه مچ به پایین، صورت، چشم یا گوش، درگیری در بین دو پا
ـ سوختگی با قیر
ـ سوختگی همراه با استنشاق دود یا آسیب‌های دیگرمثل پرتاب شدن یا سقوط.
ـ سوختگی در زنان باردار
ـ سوختگی در افراد با بیماری‌های جدی زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی یا دیابت
پس از ترخیص از بیمارستان، محل سوختگی دارای پانسمان است؛ در صورتی که پانسمان دچار چسبندگی شده است، آن‌را دستکاری نکرده و به پزشک مراجعه کنید چه بسا نیازی به کندن پانسمان نبوده یا نیاز به روشی خاص برای جداسازی باشد. اگر محل سوختگی در تماس با نور است، به مدت شش ماه از کرم ضد آفتاب استفاده کنید.
دكتر بهروز هاشمي - جام جم
