به گزارش ایران اکونومیست، محمد طحان‌پور، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی در این زمینه معتقد است نبود برنامه مدون برای مدیریت بازار و سیاست‌گذاری‌های مقطعی اصلی‌ترین چالش بوده که بازار را ملتهب کرده و در نهایت افزایش قیمت را به خریداران لوازم خانگی تحمیل کرده است. طحان‌پور در ادامه به سئوال‌های خبرنگار ما اینگونه پاسخ داد.
با توجه به بازرسی‌های اخیر از بازار لوازم خانگی و جلوگیری از احتکار و افزایش قیمت بی‌رویه آیا تغییر خاصی در بازار ایجاد شده است؟
هیچ اتفاق خاصی در بازار نیفتاده و روند کمبود کالای لوازم خانگی در بازار کاملا محسوس است.
این کمبود ناشی از کاهش تولید است یا احتکار؟
اجازه دهید در این زمینه باید توضیح بیشتری بدهم؛ اوایل سال بود که یکبار طبق دستورالعملی واردات کالای لوازم خانگی ممنوع اعلام شد و در همین شرایط هم نوسان‌های ارزی باعث کاهش توان تولیدی کارخانه‌ها شد. بنابراین با توجه به تقاضای موجود بازار بسیاری از مراکز توزیعی مثل فروشگاه‌های زنجیره‌ای، فروشگاه‌های اینترنتی، فروشگاه‌های نهادهای دولتی و بسیاری از فروشندگان سطح شهر موجودی خودشان را به خریداران فروختند، درحالی که سیاست‌های یاد شده و کاهش توان تولیدی کارخانه‌ها باعث شد انبار عرضه کنندگان خالی شده و اکنون نیز خالی باشد. پس احتکار از سوی اصناف و عرضه کنندگان به هیچ عنوان انجام نشده است و درباره تولید کارخانجات هم باید بدانیم که توان تولیدی آنها واقعا کاهش یافته است.
دلیل کاهش تولید کارخانه‌ها چیست؟
براساس اطلاعات موجود برخی کارخانجات برای تامین مواد اولیه و قطعات مورد نیاز خود وابسته به خارج از مرزها هستند. که همین دلیل اصلی وقفه تولید شده است. به این ترتیب که سیاست‌های ارزی و بروکراسی اداری دریافت ارز برای واردات بسیاری از تولیدکنندگان را بدون قطعه کرده و خطوط تولید با حداقل ظرفیت مشغول تولید هستند. این درحالی است که برخی تولیدکنندگان برای اینکه کارگران بیکار نباشند محصولات را ناقص تولید می‌کنند تا قطعه مورد نیاز به دستشان برسد مثلا یخچال تولید می‌شود ولی یک قطعه یا دو قطعه ندارد. بنابراین، این محصول امکان عرضه در بازار ندارد.
آیا برآوردی از کاهش تولید دارید؟
من با توجه به نیاز و عرضه کالا در بازار اظهار نظر می‌کنم به نظر من حداقل 50 درصد کاهش تولید تجربه شده است. البته اگر نهادها و مسئولان سری به کارخانجات بزنند متوجه خواهند شد.
روند افزایشی قیمت‌ها از ابتدای سال چطور بوده است؟
هرنوع سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری با توجه به اهمیت نرخ ارز در تولیدات داخلی می‌تواند اثرات مثبت یا منفی در قیمت‌ها داشته باشد . براساس اطلاعاتی که در اختیار داریم برخی کارخانجات داخلی از ابتدای سال تا امروز 60 درصد قیمت‌های خودشان را افزایش داده‌اند. به عنوان مثال همین دو روز گذشته برخی محصولات دوباره گران شد.
آیا در شرایط فعلی بازار کشش افزایش قیمت خواهد داشت؟
ببینید، یک نکته را باید توجه داشته باشیم، لوازم خانگی دارای طیف وسیعی از لوازم است و اینکه یک تفاوت بسیار عمده در سبک زندگی مردم هم طی دهه‌های اخیر ایجاد شده است. به این ترتیب که شاید در گذشته خانواده‌ها برای تامین جهیزیه فرزندان طی دوره‌های مختلف خریدهایی انجام می‌دادند و تقاضا به تدریج در بازار وارد می‌شد. اما اکنون این نوع خرید مقطعی شده و یکبار به بازار تحمیل می‌شود، پس نگهداری کالا در منازل به مصرف روزمره تبدیل شده است. به همین دلیل به دلیل کمبود کالا قیمت هرچه باشد بالاخره مردم خرید می‌کنند و ناچار به تحمل گرانی‌ها هستند. البته تقاضا ممکن است کاهش یابد. اما امکان جایگزینی این کالا واقعا در زندگی نیست، مثلا جای یخچال چه چیزی می‌توانیم استفاده کنیم؟
آنطور که متوجه شدم شما با ممنوعیت واردات مخالف هستید؟
خوب باید اینطور توضیح دهم که اصولا تصمیم‌گیری مقطعی مناسب نیست. همین تصمیم‌گیری باعث بروز شوک به بازار شده است. نباید ممنوعیت داشته باشیم باید به مشتریان حق انتخاب بدهیم. این تصمیم‌گیری اگرچه تجربه تلخی برای بازار ایجاد کرد اما نشان داد که بدون برنامه نباید تصمیم‌گیری کرد. چون دیدیم تولیدکنندگان نتوانستند بازار را تامین کنند.
چطور اعلام می‌کنید تولیدکنندگان نتوانستند کالا تامین کنند، همین تولیدکنندگان اسفند ماه از انبوه کالا در انبارها سخن می‌گفتند؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بله در آن تاریخ عرضه با تسویه حساب مدت‌دار و تخفیف‌ها رایج بود. اما به محض اینکه اعلام شد واردات ممنوع شده، یکباره شرایط عرضه نیز تغییر کرد و پس از آن هم بحران ارزی به شرایط دامن زد تا جایی که امروز به عنوان مثال یک پکیج دیواری در بازار نیست و با اختلاف قیمت 3 تا 4 میلیون تومان نسبت به کارخانه عرضه می‌شود. بهتر است نهادهای ناظر برای دستیابی به واقعیت سری به انبار کارخانه‌ها بزنند و مشکل اصلی را بیابند.
نظر شما درباره تعطیلی خطوط تولید چیست؟
اجازه دهید توضیح دهم، واقعیت امر اینجاست که تعطیلی و بیکاری کارگران سیاستی شده است از سوی تولید کنندگان تا بتوانند از طریق آن به دولت فشار بیاورند و تصمیم‌هایی مثل ممنوعیت واردات اتخاذ شود. درحالی که دیدیم نتیجه چه شد نه تنها پرسنل واردکنندگان بیکار شدند و شرکت‌های خدمات پس از فروش با چالش مواجه شدند بلکه خود تولیدکنندگان داخلی نیز به دلیل عدم توانایی تامین مواد اولیه شروع به تعدیل نیرو کرده‌اند و روز به روز هم کاهش تولید دیده می‌شود. من فکر می‌کنم اگر این روند ادامه یابد بسیاری از کالاهای ایرانی در بازار داخلی نایاب شده و قیمت‌ها غیرمنطقی افزایش یابند.
سیاست‌های وارداتی ممکن است تغییر کند؟
خوشبختانه وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت و کارگروه مربوطه همراهی خوبی انجام داده‌اند و به تولید کنندگان عنوان کرده‌اند که اگر توان تامین کالاهای داخلی را ندارند درباره سیاست‌های وارداتی دوباره تصمیم‌گیری خواهند کرد.
شما واقعا فکر می‌کنید تولیدکنندگان می‌توانند نیاز بازار را تامین کنند؟
بله؛ البته با برنامه نه بدون برنامه. من امروز اعلام می‌کنم بسیاری از تولیدکنندگان بهانه می‌آورند که نمی‌توانند تولید داشته باشند. من می‌دانم هستند کارخانه‌هایی که در همین شرایط می‌توانند تولیدات با کیفیت و قابل رقابتی را روانه بازار کنند. البته من نمی‌گویم مشکل نداریم اما باید بدانیم صنعت‌گر واقعی قابلیت مدیریت شرایط را دارد، نه اینکه با هر شرایطی صرفا به منافع خود فکر کرده و از مشکلات اهرم فشار برای دولت ایجاد کند.
شما به کمبود مواد اولیه وارداتی اشاره کردید، بسیاری از تولید کنندگان نیازمند مواد اولیه داخلی هستند، چطور آنها نمی‌توانند به تولید خود ادامه دهند؟
برای پاسخ به این سئوال باید به دو نکته توجه داشته باشیم. یکی اینکه اصولا مواد اولیه و قطعات داخلی از نظر استانداردهای تولیدی برخی تولیدکنندگان بسیار با کیفیت داخلی قابل قبول نیست و دیگری هم کاهش عرضه برخی محصولات مثل ورق‌های فولادی یا مواد پتروشیمی مورد نیاز تولید کنندگان است. البته نباید فراموش کنیم برخی قطعات اصولا در ایران تولید نمی‌شود که بخواهیم انتظار داشته باشیم همه نیازها داخل مرزها تامین شود. مثلا پنل تلویزیون، کمپرسور یخچال که از چین، کره و اتریش وارد می‌شوند.
گردش مالی این بازار در سال چقدر است؟
قبل از افزایش قیمت‌های اخیر برآورد شده بود بازار لوازم خانگی ایران گردش مالی بیش از 8 هزار میلیارد تومانی به خود دیده است که اگر بخواهیم درصد افزایش قیمت‌ها را نیز طی ماه‌های اخیر در نظر بگیریم شاید بالاتر از 12 هزار میلیارد تومان باشد.
