زنان تأثیر بیشتری در دیپلماسی عمومی دارند

اگر چه در این مقطع برخی از زنان با حضور در سطوح پایین‌تر دیپلماتیک همچون کارداری سفارتخانه‌ها خود را برای نقش‌های اصلی‌تر سفارت آماده می‌کنند، اما انتخاب از میان زنانی که در دیگر نهادهای دولت تجربه‌هایی در سطوح بین‌المللی اندوخته‌اند به یاری وزارت امور خارجه آمده است.

راهکاری که البته با انتقاداتی همراه بود و حتی به طرح شایعاتی مبتنی بر دوتابعیتی بودن فرشچی منجر شد. در همین حال و هوا با سفیر ایران در فنلاند که احتمالاً در هفته‌های آینده عازم محل مأموریت خود خواهد شد، گفت‌وگو کردیم. گفت‌وگوی کوتاهی که در آن به روند انتخاب او برای این مسئولیت و توانمندی زنان در پیشبرد اهداف دیپلماتیک کشور پرداخته شد.

** انتخابتان به عنوان سفیر جمهوری اسلامی در فنلاند و دومین زن سفیر در تاریخ انقلاب اسلامی چه روندی را طی کرد و با پیشنهاد چه کسی انجام شد؟
این انتخاب از طریق وزارت امور خارجه  انجام و در آنجا پیگیری شد. من  از سال  1377 به این سو  در سازمان حفاظت محیط زیست کار می‌کردم. منتها  به دلیل فعالیت در بخش دریایی این سازمان و همکاری‌های محیط زیستی با 11 کشور همسایه، پیگیری فعالیت‌های مربوط به دو کنوانسیون کویت، کنوانسیون تهران و ارتباط با سازمان‌های بین‌المللی تخصصی و  حرکت‌های جهانی زیست محیطی با فضای بیرون از کشور و پروتکل‌های ارتباطی آن ارتباط و همکاری مستمر داشتم. همچنین برعهده داشتن مسئولیت هماهنگ‌کننده همکاری‌های  زیست محیطی با 5 کشور خزر و کشورهای همسایه خلیج فارس و دریای عمان و حضور در برخی سازمان‌های منطقه‌ای از جمله تجربیاتی بود که زمینه آشنایی و تعامل با همکاران وزارت امور خارجه را فراهم کرد.

** گفته می‌شود که در مذاکرات سیاسی تعیین رژیم حقوقی دریای خزر که بعضاً در سطح رؤسای کشورهای ساحلی جریان داشته نیز حضور داشته‌اید؟
در نشست سران کشورهای ساحلی دریای خزر در رابطه با شکل‌گیری کنوانسیون تهران حضور نداشته‌ام اما در برخی نشست‌های وزرا از جمله اعضای هیأت مذاکره‌کننده ایران بوده‌ام.

** گفتید که پیشنهاد شما برای سفارت از سوی وزارت خارجه مطرح شده است. مشخصاً چه کسی؟ آیا شخص وزیر امور خارجه شما را برای این سمت انتخاب کرد یا دیگر مقامات؟
با آقایان سرمدی و عراقچی مذاکرات اولیه را انجام دادم.

** انتخاب شما به عنوان دومین سفیر زن ایران در خارج از کشور در حالی است که رئیس جمهوری  روحانی و مقام‌های بلندپایه کشورمان تأکید ویژه‌ای بر حضور مؤثر و پررنگ زنان در سطوح بالای مدیریتی کشور دارند. در کنار ویژگی‌های کاری، سوابق و تخصص شما، زن بودن چه تأثیری در این انتخاب داشته است؟
فکر می‌کنم این رویکرد مشخصی است که فرصت برای  زنان برای ایفای نقش در مسئولیت‌هایی همچون سفیری جمهوری اسلامی  ایران و بسیاری دیگر از مسئولیت‌های تأثیرگذارتر فراهم شود. رئیس جمهوری و مقام معظم رهبری بارها از این رویکرد حمایت کرده‌اند. اما طبیعتاً اجرایی شدن این خواست به معنای نادیده گرفتن ضرورت احراز دیگر شرایط مورد نیاز یک مسئولیت نیست. بنابراین فکر نمی‌کنم این انتخاب فقط به دلیل خانم بودن من صورت گرفته باشد. البته حتماً توجه به حضور و مشارکت مؤثر بانوان در عرصه‌های بین‌المللی مؤثر بوده است اما این انتخاب بدون ضابطه و استدلال هم نبوده  است. چنانکه در پروسه انتخاب من تاریخچه‌ای از سوابق حضور در سازمان‌های منطقه‌ای، دانش روابط بین‌الملل و تجربه کار با سازمان‌ها و کشورهای مختلف حتماً به عنوان معیارهای اصلی نقش داشته است.
به  تجربه فعالیت‌هایتان در محافل بین‌المللی اشاره داشتید؛ بنابراین حالا که قرار است در سطح بالای دیپلماتیک مسئولیت داشته باشید بهتر می‌توانید از تفاوت ویژگی‌های دیپلمات‌های زن و مرد سخن بگویید...
به نظرم خانم‌ها به دلیل نکته‌سنجی‌های خاصی که در برقراری ارتباط با دیگران مد نظر قرار می‌دهند، می‌توانند تأثیرگذاری بیشتری بویژه در پیشبرد اهداف دیپلماسی عمومی ایفا کنند. دیپلماسی که ضمن همپوشانی با دیپلماسی رسمی و سطح یک از قدرت نفوذ و تأثیر بیشتری برخوردار است. ما می‌توانیم این توانمندی را بویژه در دیپلماسی عمومی متمرکز بر حوزه ارتباطات فرهنگی و اجتماعی و نیز در بخش اقتصادی به کار بگیریم و در خدمت گسترش ارتباطات بین‌المللی قرار دهیم.

** از کشور محل مأموریت‌ خود چه شناخت و اطلاعاتی دارید؟
بنا به ضرورت موقعیت کاریم به نقاط مختلفی سفر کرده و مسئولیت‌های مختلفی داشته‌ام از جمله به مدت چهار سال با سازمان ملل کار کردم ولی تاکنون فرصت حضور در فنلاند را نداشتم. به همین دلیل درباره کشورهای حوزه اسکاندیناوی مطالعات گسترده‌ای دارم که پایه شناخت من از این کشور قرار گرفته است. درباره موقعیت سیاسی، ظرفیت‌های اقتصادی، تبادلات فرهنگی و نرم‌های اجتماعی فنلاند و همچنین ظرفیت‌های تکنولوژیک و سرمایه‌گذاری این کشور به شناخت نسبتاً خوبی رسیده‌ام.

** با توجه به تحولاتی که پیرامون  برجام بر سیاست خارجی کشورمان حاکم شده و سفرای کشورمان در خارج از کشور مأمور پیگیری دیپلماسی اقتصادی و تأمین منافع اقتصادی کشور  در قالب این توافق شده‌اند، برنامه مشخصی در دستور کار دارید؟
بله پیگیری اهداف اقتصادی کشور با توجه به برجام و توجه همه مجموعه‌های دولت به دستیابی به تأمین منافع اقتصادی کشور از جمله مهم‌ترین برنامه‌هایی است که تلاش می‌کنم با بهره گرفتن از زمینه‌های مختلف ارتباطات از جمله تبادلات تکنولوژیک و اقتصادی آنها را دنبال کنم. در سمینار دوهفته‌ای سفرای جمهوری اسلامی که در تهران برگزار شد، راهکارهای مؤثری برای پیگیری مطالبات اقتصادی کشور مطرح شد که من هم بنا به بهره‌ای که از این نشست گرفتم، تلاش می‌کنم این خواسته‌ها را با یک برنامه مدون و مطالعه شده مورد پیگیری قرار دهم.
البته معتقدم دیپلماسی اقتصادی را نه تنها از طریق روابط اقتصادی که در زمینه‌های دیگر از جمله زمینه‌های آموزشی و فرهنگی هم  باید مورد توجه قرار داد تا به تعمیق بخشی روابط اقتصادی دو کشور کمک کند. برقراری ارتباطات تکنولوژیک و کمک به صادرات غیر نفتی ایران از دیگر مواردی است که مشخصاً بنده در کشور محل مأموریتم مد نظر دارم. ضمن اینکه معتقدم با توجه به بهبود مناسبات سیاسی ایران در چارچوب برجام فرصت خوبی برای سفرای ایران فراهم شده تا ظرفیت‌های ایران در حوزه‌های مختلف را به کشورهای مقابل بشناسانند.

** انتخاب شما به عنوان سفیر کشورمان در فنلاند با طرح بحث‌های حاشیه‌ای از جمله ادعای دو تابعیتی بودن شما از سوی یکی از نمایندگان مجلس همراه شد؛ این موضوع به کجا رسید؟
بحثی که اساس نداشته باشد، طبیعتاً به جایی نخواهد رسید. چون اگر این نماینده محترم که این ادعا را مطرح کرد، مدرکی داشت حتماً پیگیری می‌کرد. اگر دوتابعیتی بودن برای من اهمیت داشت، باید خیلی سال‌ها پیش و زمانی که در خارج از کشور دانشجو و درآغاز راه بودم، پیگیری می‌کردم نه الان که به کارم عشق می‌ورزم، به کشورم خدمت می‌کنم و از موقعیتم بسیار راضی هستم.  
در واقع نیاز و علاقه‌ای به این موضوع نداشته و ندارم. طرح این ادعا از سوی این نماینده محترم شاید با هدف تضعیف این انتخاب بوده که فکر می‌کنم زمانش برسد، ایشان عذرخواهی کند.

منبع: روزنامه ایران