تاملی بر پدیده مذموم کدفروشی و فاکتورهای صوری

به گزارش ایران اکونومیست؛ فاکتور فروشی وکدفروشی که با هدف کتمان درآمد واقعی فعالان اقتصادی و ارایه اطلاعات و اسناد و مدارک خلاف واقع به منظور فرار مالیاتی صورت می‏‏گیرد، از مصادیق عمده پول‌شویی و اخلال در نظام اقتصادی کشور بشمار می‌روند.

 وقتی خریدار، کالایی را دریافت می‌کند و نمی‌خواهد مالیات بر ارزش‌افزوده آن را بپردازد، با استفاده از روش‌ها و ترفندهای غیرقانونی و غیراخلاقی مانند استفاده از کدهای اقتصادی مربوط به دیگر شرکت‌ها در معاملات، فاکتور فروشی یا ارائه فاکتورهای جعلی و تقلبی، رقم خریدوفروش را به‌صورت غیرواقعی اعلام می‌کند. بر این اساس، متأسفانه برخی موسسات حسابداری و شرکت‌های متخلف نیز اقدام به کد فروشی و صدور برگه فروش صوری می‏کند.

یکی از آثار زیانبار رواج پدیده کدفروشی در اقتصاد، گسترش بخش پنهان اقتصاد یا اقتصاد زیرزمینی است که از یک سو موجب افت درآمدهای دولت از طریق وصول مالیات می شود و این امر کاهش منابع مالی مورد نیاز دولت جهت ایجاد و گسترش زیرساخت های جامعه از قبیل(آموزش، بهداشت و درمان، عمران و آبادانی و ...) را به دنبال خواهد داشت و از سوی دیگر، مانعی جهت تولید محسوب شده و در نتیجه به ایجاد اشتغال در جامعه لطمه می زند.

تاسیس شرکت های صوری و پدیده کدفروشی همچنین به تسهیل روند قاچاق در کشور و ایجاد پولشویی می انجامد و هر چه مبادلات در جامعه ساختار صوری و غیر واقعی پیدا کند، اقتصاد از ماهیت سالم بودن و سازندگی خود فاصله می‏گیرد.

پیامد دیگر این اقدامات متخلفانه و مجرمانه این است که زمینه تحقق عدالت مالیاتی را از بین خواهد برد و توان رقابت پذیری فعالان اقتصادی و کسب و کارهایی که صادقانه در پی اجرای تکالیف قانونی خود بر می آیند و سهم خود را در توسعه کشور و پیشبرد اهداف اقتصادی ایفا می کنند، به طرز جبران ناپذیری کاهش خواهد داد. از این روست که سازمان مالیاتی پیوسته می‏کوشد با افزایش سطح آگاه سازی مودیان و مردم در خصوص پیامدهای فروش شماره اقتصادی و فاکتورهای صوری با این پدیده مقابله کند.

بی شک، عزم و اراده سازمان امور مالیاتی در راه اندازی اداره کل مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی و متعاقبا رصد فعالیت های مجرمانه این گروه از متخلفان در کنار مجازات های پیش بینی شده در متن قانون برای کدفروشان و صاحبان شرکت های صوری، عدم اختصاص شماره اقتصادی به شرکت های کاغذی، همکاری نهادهای انتظامی و قضایی برای مبارزه با کدفروشی، آگاه سازی مودیان مالیاتی برای عدم همکاری با شرکت های کاغذی و کدفروش از جمله اقدامات عملی است که مسیر منتهی به شفافیت اقتصادی و چشم‏انداز پیش روی اقتصاد ایران را بیش از هر زمان دیگری امیدبخش‏ کرده است.

سازمان امور مالیاتی کشور که به حکم قانون وظیفه صدور شماره اقتصادی را بر عهده دارد، بعد از اعتبارسنجی و کنترل داده‌ها و راستی آزمایی، نسبت به ارائه شماره اقتصادی به فعالان اقتصادی اقدام می کند که این روش مانع از اختصاص شماره اقتصادی به شرکت های کاغذی و بی نام و نشان می‏شود.

درج این شماره در صورت حساب ها، فاکتورها و صورت معاملات به سازمان مالیاتی این امکان را می دهد که فعالیت ها و معاملات فعالان اقتصادی را رصد کند و در نهایت ارزیابی دقیقی از سود و زیان آنها داشته باشد و مالیات‏ها را با رعایت عدالت و بر مبنای اطلاعات دقیق وصول کند.

بدیهی است استفاده فعالان اقتصادی از کدهای اقتصادی متعلق به شرکت های کاغذی باعث می شود چرخه معاملات و خرید و فروش کالا و خدمات برای سازمان امور مالیاتی قابل رصد نباشد.

استفاده از فاکتورهای صوری نیز سبب می شود اطلاعات فعالان اقتصادی به شکلی مخدوش و نادرست ارائه شود و ارزیابی دقیق سود و زیان آنها امکان پذیر نباشد.

 عدم رصد دقیق فعالیت های اقتصادی و جمع آوری اطلاعات مخدوش و نادرست از یک طرف موجبات وصول نشدن درآمدهای مالیاتی پیش بینی شده و به تبع آن ناتوانی دولت در تامین هزینه های عمومی را باعث خواهد شد و از طرف دیگر، توان اتخاذ تصمیمات و سیاست های اقتصادی اثر بخش مبتنی بر اطلاعات اقتصادی دقیق را از متولیان و برنامه ریزان خواهد گرفت.

در قانون جدید مالیات‏های مستقیم برای اولین بار جرم انگاری مالیاتی مطرح و مصادیق آن به وضوح تعریف و تبیین شده است. مواد 274، 275 و 276 قانون مذکور، جرم های مالیاتی را برشمرده و مجازات مربوطه را تعیین کرده است.

بر اساس ماده 274 قانون مالیات‏های مستقیم، اقداماتی از قبیل اختفای فعالیت های اقتصادی و یا تنظیم دفاتر، اسناد و مدارک خلاف واقع و استناد به آنها، تنظیم معاملات و قراردادهای خود به نام دیگران و یا معاملات و قراردادهای مودیان دیگر به نام خود بر خلاف واقع و استفاده از کارت بازرگانی اشخاص دیگر به منظور فرار مالیاتی، جرم تلقی شده و مرتکب یا مرتکبین با مجازات های درجه شش مندرج در قانون مجازات های محکوم خواهند شد.

 همچنین، به موجب ماده 169 این قانون، عدم صدور صورتحساب و یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای دیگران و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود، حسب مورد مشمول جریمه ای معادل دو درصد مبغ مورد معامله می شود.

بدیهی است که رسیدگی و حسابرسی مالیاتی گسترده به پرونده مالیاتی مودیان، اعم از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات عملکرد (شغلی) و بررسی فاکتورهای صوری و اعتبارات غیرواقعی و هزینه های واهی اعمال شده به منظور کاهش سود، منجر به کشف فرار مالیاتی می شود.

مالیات خریداران کد اقتصادی و دریافت‌کنندگان فاکتورهای صوری که به قصد تحمیل اعتبار خرید و یا هزینه صورت می‌گیرد، توسط سازمان امور مالیاتی به طور کامل وصول می شود و علاوه بر دریافت اصل مالیات، اینگونه مودیان مشمول جریمه سنگین نیز می شوند و جریمه آن نیز معمولا از یک تا سه برابر مالیات بر ارزش افزوده تعیین می‌شود که بسته به نوع جرم و عدم انجام تکالیف، متفاوت خواهد بود. لذا برای جلوگیری از این امر، لازم است مودیان، خرید و فروش و معاملات واقعی خود را با فعالان اقتصادی دارای رسمیت انجام دهند و پرداخت‌های وجه معامله خود را مستند به عملیات بانکی نمایند.

در خاتمه باید گفت بی تردید در مساله کد فروشی و صدور فاکتورهای صوری می بایست روشنگری و تبیین ابعاد این پدیده زشت و مذموم صورت پذیرد به نحوی که با بسیج افکار عمومی آحاد جامعه از طریق وسائل ارتباط جمعی و ایجاد حساسیت و مسئولیت اجتماعی در بین مودیان آنان را به وظایفشان نسبت به جامعه و سرنوشت کشور خود هر چه بیشتر آشنا نموده تا بدین ترتیب با فرهنگ سازی و نهادینه کردن زشت و مذموم بودن پدیده کد فروشی، راه بر سوء استفاده کنندگان و افراد خاطی بسته شود.