بازار فروش آنلاین صنایع دستی بازیگران بزرگ می‌خواهد
فعال حوزه فروش آنلاین صنایع دستی معتقد است، این بازار برای نهادینه کردن فرهنگ مصرف صنایع دستی، جذب سرمایه و ایجاد بازارهای جدید به چند بازیگر بزرگ نیاز دارد.
کد خبر: ۲۱۰۰۴۰
به گزارش ایران اکونومیست؛ بیش از 10 سال از آغاز به‌کار فروشگاه‌های اینترنتی و استفاده از فضای وب برای فروش کالا و خدمات در ایران می‌گذرد اما کماکان ضعف‌هایی در این زمینه به چشم می‌خورد؛ ضعف‌هایی که بیشتر مربوط به کمبود زیرساخت‌هاست و همین امر حیات کسب و کارهای آنلاین را تهدید می‌کند؛ به ویژه اگر کالاهای عرضه شده مثل صنایع دستی در سبد مصرف روزانه مردم نباشد و فرهنگ خریدش ایجاد نشده باشد. خبرنگار حوزه میراث فرهنگی گروه فرهنگی با محمدشهاب شهوازیان از فعالان حوزه فروش آنلاین صنایع دستی و هنری با موضوع بررسی مشکلات فروش صنایع دستی در حوزه آنلاین گفت وگو کرده که مشروح آن در پی می آید:
- در حوزه فروش آنلاین صنایع دستی با چه چالش‌هایی مواجه هستید؟
** شهوازیان: بخشی از چالش‌های موجود در مسیر فروش آنلاین صنایع دستی، به بخش تولید بر می‌گردد؛ چون همه هنرمندان صنایع دستی با همه علاقه، اشتیاق و هوشی در تولید دارند، ولی بازارشان در ایران بزرگ نبوده و حمایت نشده‌اند، نگاه تجاری‌شان به اندازه هنرمندی‌شان پخته نشده است. بنابراین باید در کنار هنرمندان، افرادی حضور داشته باشند که نگاه تجاری را در ساختار کاری تولیدکننده‌ها پیاده کنند. اما در حال حاضر هنرمند جور همه مراحل را به تنهایی می‌کشد؛ از فکر و ایده و تولید و بسته‌بندی گرفته تا ایجاد برندینگ، ارسال و بازارسازی. با وجود چنین مشغله‌هایی، تیراژ تولید کاهش می‌یابد و هنرمند نمی‌تواند پاسخ‌گوی نیازهای بازار باشد؛ همین امر موجب می شود تا بخش زیادی از هنرمندان ایرانی به بازارهای بزرگ‌تر فکر نکنند و اصولا دیدگاهی در این زمینه نداشته باشند.
- با توجه به اینکه فروش آنلاین بسیاری از کالا در ایران رونق گرفته است، چرا همچنان صنایع دستی فروش بالایی در بستر اینترنت ندارد؟
** شهوازیان: برای فروش اینترنتی، یکی از مهمترین مسائل بسته‌بندی حرفه‌ای برای جلوگیری از آسیب رسیدن به کالاست. اما با همه ظرافت‌ها و حساسیت‌هایی که صنایع دستی دارد، هنوز بسته‌بندی حرفه‌ای ندارد و حتی اغلب این کالاها بسته‌بندی نمی‌شوند و عرضه فله‌ای دارند. این امر حتی در مورد کالاهایی که قیمت چند میلیون دارند هم صادق است. در واقع هنرمند با بازار بسته‌بندی و تاثیر بسته‌بندی بر فروش بیشتر و حتی قیمت بالاتر کالایش آشنایی ندارد. در صورتی که کالاهای پرمصرف یا کالاهای دیجیتال بسته‌بندی‌های فوق‌العاده‌ای دارند که شامل بارکد و اطلاعات مربوط به کالاست. اما در حوزه صنایع دستی حتی برای گرفتن اندازه کالا، عکس کالا و مشخصات کلی کالا چالش‌هایی با هنرمندان داریم. حتی ارسال و انبارش کالای صنایع دستی ظرافت‌هایی دارد که از آن غفلت شده است. شاید بتوان گفت یکی از دلایلی که ایران سومین تولیدکننده صنایع دستی جهان است اما فروش قابل توجهی ندارد، همین نبود نگاه تجاری در بدنه جامعه هنرمندان است.
- با وجود همه چالش‌هایی موجود شاهد رشد فروشگاه‌های آنلاین زیادی در زمینه صنایع دستی هستیم، چرا نتوانسته‌اند سهم قابل توجهی از فروش آنلاین را نصیب خود کنند؟
** شهوازیان: یکی از دلایل این است که هر مغازه‌دار سنتی فکر می‌کند که می‌تواند با ایجاد یک وب‌سایت، فروشش را افزایش دهد. در حالی که نه از بازاریابی مدرن سررشته‌ای دارد و نه ماهیت فروش آنلاین را می‌شناسد. همچنین در این بازار نمی‌توان انتظار داشت که یک شبه اتفاق فوق‌العاده رخ دهد چون صنایع دستی همچنان کالایی تزیینی به‌شمار می‌روند و نه کالایی مصرف. خانواده‌های ایرانی هنوز از امکان داشتن یک خانه ایرانی آگاهی ندارند و اصولا کاری برای آگاهی‌بخشی به آنها انجام نشده است. بنابراین صرف راه‌اندازی یک وب‌سایت نمی‌تواند فروش بالایی را تضمین کند و نوپابودن فروش آنلاین در ایران، نگاه دکوری و تزیینی به این کالاها و عدم برخوداری بسیاری از فعالان این حوزه از سواد فروش اینترنتی، مانع رشد فروش شده است. همه افرادی که می‌خواهند در حوزه صنایع دستی حرکتی صورت دهند و ردّپای مثبتی از خود به جای بگذارند، باید ظرفیت‌های پیشینه فرهنگی و اهل فرهنگ و هنربودن مردم ایران را در نظر بگیرند و اهمیت مسائلی چون چیدمان ایرانی و خانه ایرانی را درک کنند. وجود این دیدگاه در نهایت به تغییر نگرش‌ها نسبت به صنایع دستی و اهتمام به خرید این کالاهای فاخر و بااصالت منجر می‌شود.
- اشاره کردید که آگاهی لازم برای خرید صنایع دستی به مردم داده نشده؛ چه راهکارهایی برای امر وجود دارد؟
** شهوازیان: شرکت‌ها، سازمان‌ها و عموم مردم شناخت کاملی از ظرفیت‌های صنایع دستی برای چیدمان خانه‌های‌شان یا سازمان‌شان ندارند. این شناخت تنها با تولید محتوا و انتشارش در فضایی فراگیر چون اینترنت میسر می‌شود. بنابراین تولید محتوای فاخر یعنی بازاریابی براساس محتوا، تاثیر چشم‌گیری در افزایش فروش صنایع دستی دارد؛ البته هزینه بسیار بالایی هم دارد. در حوزه صنایع دستی کالاهایی داریم که تنوعش از تنوع کالاهای دیجیتال بیشتر است یا کالاهایی وجود دارد که با چند تغیر رنگ و طرح، ماهیت کالا عوض می‌شود و نمی‌توان در سایت مدام از تغییر رنگ و طرح گفت بلکه باید محصول جدید تعریف کرد که این کارها باعث می‌شوند هزینه تولید محتوا بالا برود.
- به لحاظ ارسال و توزیع هم ظاهرا ظرافت‌های زیادی باید در مورد صنایع دستی رعایت شود؛ در ایران چقدر در این زمینه پیشرفت داشته‌ایم؟
** شهوازیان: انبارش این کالای صنایع دستی بسیار پیچیده‌تر از کالاهای دیگر است و کدگذاری زیادی نیاز دارد. در نتیجه باید مراقبت‌های ویژه‌ای به خاطر شکستنی‌بودن کالا اعمال شود و در نهایت لجستیک و توزیع آن هم خیلی پیچیده‌تر می‌شود. در ایران هنوز شرکت‌های قوی در زمینه توزیع نداریم که با خیال راحت کار توزیع را برون‌سپاری کنیم. الان چه در زمان توزیع کالا، عنوان شکستنی را بنویسیم و چه ننویسیم، کالاها روی هم تلنبار می‌شوند و حتی اگر بسته‌بندی خوبی داشته باشند زمانی که به دست مشتری می‌رسند، اغلب شکسته هستند و باید هزینه زیادی برای برگرداندن این کالاها انجام شود. بنابراین مجبور می‌شویم سیستم توزیع را خودمان بسازیم و این کاری هزینه‌بر است و در توان هر شرکتی نیست که بتواند لجستیک خیلی قوی بسازد. الان بزرگترین شرکت فروش دیجیتالی ایران، هزار نفر را در بخش پردازش استخدام کرده اما هر شرکتی توان این کار را ندارد.
- چه راهکارهایی در این زمینه وجود دارد؟
** شهوازیان: در کشورهای پیشرفته، سیستم‌های لجستیک بسیار مطمئنی وجود دارد که برای استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های نوپا، شرکت‌های متوسط و حتی شرکت‌های بزرگ، بخش توزیع و انبارش را انجام می‌دهند چون این کار سرمایه‌گذاری بسیار سنگینی برای تامین تجهیزات و نیروی انسانی نیاز دارد. از طرفی ارسال حرفه‌ای کالا و رسیدن کالای سالم به دست مشتری و نحوه برخورد مامور ارسال و نحوه برگرداندن کالا، بخش بزرگی از تجربه مشتری است. همه این موارد در نهایت برند هنرمند و برند فروشگاه آنلاین را می‌سازد.
- یکی از ظرفیت‌های صنایع دستی، صادرات و ارزآوری آن است؛ فروشگاه‌های آنلاین چه کمکی می‌توانند به افزایش ارزآوری صنایع دستی بکنند؟
** شهوازیان: در ایران به یک پایگاه لجستیک صادراتی نیاز داریم. صنایع دستی را می‌توان صادر کرد و ارز آوری بالایی نصیب کشور کرد. نتیجه این امر دراختیارگرفتن بازارهای بزرگ‌تر است که سودش به همه هنرمندان می‌رسد. اما ایجاد این لجستیک حرفه‌ای و هزینه‌بر در توان هیچ استارت‌آپ نوپایی نیست و مشخصا دولت باید در این زمینه پیش‌قدم شود. فروشگاه‌های آنلاین به دلیل برخورداری از تیم‌های حرفه‌ای بازاریابی و بازارسازی و هزینه‌ای که برای شناخت سلیقه مخاطب متحمل می‌شوند، می‌توانند بازوی قوی هنرمندان برای عرضه محصولات‌شان در سطح جهان باشند و با ایجاد بازارهای جدید، دغدغه‌های فروش را رفع کنند. اما حتی در زمینه همکاری با فروشگاه های آنلاین هم کماکان دید حرفه‌ای وجود ندارد. هرچند با همه چالش‌هایی که وجود دارد، روند امیدوارکننده‌ای ایجاد شده است. این روند در صورت جذب سرمایه‌های بزرگ به بازار صنایع دستی، موفقیت‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت.
