ضعف درآمدزایی و روابط بین الملل، چالش های فوتبال ایران

به گزارش ایران اکونومیست؛ فوتبال ایران در سال 1396 روزهای خوبی را در سطح ملی پشت سر گذاشت و برای دومین بار متولی به آسانی و با اقتدار کامل به جام جهانی روسیه صعود کرد.
تیم ملی ایران در 9 دیدار از 10 دیدار مرحله انتخابی جام جهانی گلی دریافت نکرد و تنها در دیدار تشریفاتی آخر در تهران برابر سوریه نتیجه را واگذار کرد.
با این حال فدراسیون فوتبال به ویژه در بخش بین الملل موفق نبود؛ نمود این موضوع را نیز می توان در ناکامی تیم های ایرانی از میزبانی تیم های عربستان در لیگ قهرمانان آسیا دید. چهار تیم ایرانی پرسپولیس، استقلال، ذوب آهن و تراکتورسازی به عنوان نمایندگان ایران دیدارهای خود برابر نمایندگان عربستان را در عمان و امارات برگزار کردند.
از سوی دیگر با وجود برگزاری منظم مسابقات لیگ برتر، ضعف های ساختاری باعث شد تا رشد مطلوب در فوتبال ایران رخ ندهد. مهمترین چالشی که سال گذشته نیز حل نشد، حق پخش بود.
عباس انصاری فرد، مدیر عامل اسبق باشگاه پرسپولیس با تایید این موضوع  گفت: بر خلاف تیم ملی، فدراسیون فوتبال در ارتباطات بین المللی خود و به ویژه در مدیریت تیم های پایه عملکرد بسیار ضعیفی داشت؛ باشگاه های ما به غیر از پرسپولیس در لیگ قهرمانان آسیا نتایج خوبی کسب نکردند و در کنار این مساله مانند همیشه در پرونده های بین المللی بازنده بودیم.
مدیرعامل اسبق باشگاه پرسپولیس گفت: در کنار باشگاه ها، فدراسیون فوتبال هم در پرونده مهم با عربستان شکست خورد و این ماجرا هم در میان اتفاقات تاریک فوتبال ایران قرار گرفت.
کاظم اولیایی، مدیرعامل اسبق استقلال نیز در این باره  گفت: چنانچه بخواهیم مسائل بین الملل را از دید فدراسیون نگاه کنیم به شدت ناموفق بودیم و دلیل آن ضعف ما در برقراری ارتباط با صاحبان قدرت در فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا است.
امیر واعظ آشتیانی، قائم مقام اسبق سازمان تربیت بدنی و مدیر عامل اسبق باشگاه استقلال نیز در این رابطه  گفت: در سال های اخیر همیشه باشگاه های ایران در پرونده های بین المللی بازنده بودند و این نشان می دهد بخش بین الملل فوتبال بضاعت دادن مشورت به باشگاه ها را ندارد؛ بخش بین الملل فدراسیون فوتبال کاملا منفعل است و این موضوع در پرونده فدراسیون با عربستان کاملا مشخص شد.

** گره کور حق پخش
در حالی که در فوتبال دنیا تا 70 درصد از درآمد باشگاه ها و فدراسیون های فوتبال از محل حق پخش تلویزیونی مسابقات تامین می شود، اما سهم این موضوع در فوتبال ایران صفر است. در سفر اخیر «جیانی اینفانتینو» رئیس فیفا به تهران نیز یکی از مواردی که مورد تاکید وی قرار گرفت، دریافت حق پخش بود. اینفانتینو گفت که بدون حق پخش فوتبال ایران در آینده هیچ موفقیتی به دست نخواهد آورد.
هر چند در روزهای پایانی سال، رایزنی های وزیر ورزش با مسئولان سازمان صدا و سیما بارقه هایی از امید برای حل این مشکل را نوید داد اما به نظر می رسد باز کردن گره کور حق پخش نیاز به پیگیری های بیشتر و در سطح بالاتری دارد.
اعظ آشتیانی، در این باره  گفت: یکی از دلایلی که تا این لحظه حق پخش تلویزیونی به فوتبال داده نشده، ادبیات همراه با تهدید مدیران فدراسیون فوتبال است؛ یکی دیگر از دلایل بسیار مهم در این مساله مراجعه مسئولان فدراسیون به سمت کسانی است که نقشی در این اتفاق ندارند. دوستان به جای مذاکره با مسئولان صدا و سیما باید به دنبال منشا قانون بروند.
قائم مقام اسبق سازمان تربیت بدنی تاکید کرد: قانون به صدا و سیما اجازه پرداخت حق پخش را نمی دهد. دوستان باید ابتدا به سراغ وزارت ورزش بروند و پس از انجام کار کارشناسی کار را از طریق هیات دولت و سپس مجلس دنبال کنند.
داریوش مصطفوی، رئیس اسبق فدراسیون فوتبال نیز در این باره اظهار داشت: در فوتبال روز دنیا راهکارهای زیادی برای درآمدزایی وجود دارد، اما در فوتبال ایران ما همچنان در مرحله اول کار که گرفتن حق پخش تلویزیونی است، ناموفق بوده ایم.
وی تاکید کرد: این مشکل به سادگی حل نمی شود و تا زمانی هم که این اتفاق رخ ندهد، فوتبال ایران هر روز در این باتلاق بیشتر غرق خواهد شد.

*خصوصی سازی؛ لازمه درآمدزایی
یکی دیگر از مهمترین مسائل در فوتبال کشور دولتی ماندن باشگاه های بزرگ یا وابستگی آنها به شرکت های دولتی است. دریافت بودجه از وزارتخانه های دولتی باعث شد تا به عنوان نمونه تیم نفت تهران که با بازیکنان جوان و مستعد خوب جایگاه خوبی در جدول رده بندی در اختیار داشت، به دلیل کناره گیری وزارت نفت از حمایت مالی آن به یکباره با شرایطی رو به رو شود که باشگاه پول به میزان کافی حتی برای غذا و اسکان بازیکنان در اختیار نداشته باشد.
عباس انصاری فرد، مدیرعامل اسبق باشگاه پرسپولیس با این حال در این رابطه  گفت: فوتبال ایران پتانسیل خصوصی شدن را ندارد، اما راهکارهایی برای نزدیک شدن به این شرایط فراهم است که در گذشته آنها را به مسئولان ارائه کردیم.
وی اظهار داشت: تیم های پر هوادار ما می توانند مسائل زیادی را برای اداره باشگاه خود جایگزین حق پخش کنند؛ این تیم ها می توانند در طول سال هزار میلیارد تومان درآمدزایی داشته باشند. این مساله نشان می دهد که می توانیم به تدریج این باشگاه ها را به صاحبان واقعی شان واگذار کنیم.
کاظم اولیایی، مدیر عامل اسبق باشگاه استقلال نیز در این خصوص تاکید کرد: تا زمانی که درهای فوتبال برای بخش خصوصی باز نشود، نباید انتظار پیشرفت در این بخش را داشته باشیم.
مدیرعامل اسبق باشگاه استقلال تهران در عین حال خاطر نشان کرد: باید در ابتدا زیرساخت های لازم برای خصوصی شدن فوتبال فراهم شود و سپس به دنبال حل مشکلات بود.
واعظ آشتیانی، قائم مقام اسبق سازمان تربیت بدنی البته نظر متفاوتی دارد  می گوید: فوتبال ایران تا زمانی که فاقد اقتصاد ورزشی و مدیران توانمند در این حوزه باشد، توان خصوصی سازی نخواهد داشت.
وی افزود: در حال حاضر برای خصوصی سازی در ورزش توجیه اقتصادی وجود ندارد و با این وضعیت امکان سرمایه گذاری در فوتبال بسیار سخت خواهد بود.
بیژن ذوالفقارنسب، مشاور وزیر ورزش در حوزه فوتبال نیز در این باره  گفت: باید در بخش مدیریتی تحولاتی ایجاد کنیم، زیرا مدیریت ما در فوتبال به مقدار زیادی سنتی است. نتوانسته ایم به خوبی از ظرفیت های این رشته استفاده کنیم؛ فوتبال در دنیا خودکفا شده و به همین دلیل رو به توسعه است، اما در کشور ما فوتبال درآمدزا نیست و باشگاه ها بدهی های زیادی دارند.
وی با مقایسه فوتبال ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس، اظهار کرد: اگر بخواهیم خود را با این کشورها مقایسه کنیم رو به رشد هستیم و حتی باشگاه های ما نیز در سال اخیر بهتر از باشگاه های حوزه خلیج فارس عمل کرده اند.
داریوش مصطفوی، البته تاکید می کند که تنها راه نجات فوتبال ایران این است که از نظر مالی نیازی به ارگان های دیگر نداشته و خودکفا باشند.
مسعود اقبالی، مدرس کنفدراسیون فوتبال آسیا نیز با تایید مشکلات مالی باشگاه ها اظهار داشت: مشکلات باشگاه های ما از جمله مسائل مالی، نداشتن ساختار و ثبات و سایر مسائل بسیار قدیمی و ادامه دار است. متاسفانه مشکلات گریبان باشگاه های بزرگ ما را هم گرفته و حتی شاهد این هستیم گاهی پرسپولیس و استقلال برای در اختیار داشتن زمین تمرین با مشکل رو به رو می شوند.