به گزارش ایران اکونومیست، 'محسن مهرعلیزاده' استاندار اصفهان که از آبان ماه گذشته سکان مدیریت استان اصفهان را بدست گرفته است، در چهارماه گذشته 14 بار از بوروکراسی یا کاغذ بازی به عنوان مهمترین مشکل سرمایه گذاری این استان یاد کرده و بر ضرروت تسهیل در روند سرمایه گذاری و تولید تاکید کرده است .
وی بارها بر کوتاه کردن روال های اداری، حذف امروز و فردا گفتن های غیرضروری به ارباب رجوع تاکید کرده و از مدیران و کارکنان استان اصفهان خواسته است تا تمام سعی خود را برای استفاده حداکثری از توان بخش خصوصی، استعداد و توانایی جوانان و کارآفرینان و ظرفیت های موجود در شهر و استان اصفهان بکار گیرند.
مهرعلیزاده وجود کاغذبازی ها و بوروکراسی منفی در اصفهان را ' ام الامراض' مشکلات، سرمایه گریزی ها، عدم پیشرفت منطبق بر ظرفیت ها و توانایی های موجود و دیگر مشکلات این استان عنوان کرده است.
واژه بوروکراسی نخستین بار در قرن هیجدهم (سال 1745) توسط اقتصاددان فرانسوی به نام 'وینست دوگورنی' مطرح شده است. او به واژه فرانسوی 'bureau' به معنی میز تحریر، دفتر و اداره، پسوند 'cracy' به معنای حکومت را افزود.
معادل فارسی این واژه 'دیوان سالاری' است و در گذشته مفاهیمی از آن، در فرهنگ های کهن مانند امپراطوری هخامنشی، مصر باستان و چین وجود داشته است.
مطالعه معنای لغوی، مفهوم و تاریخچه بوروکراسی درخواهیم یافت که بوروکراسی یا دیوانسالاری دارای دو رویکرد بوده است که در رویکرد نخست هدف آن توسعه ساختارهای اداریِ اقتصادی و سیاسی بوده اما در عمل در بسیاری از جوامع بویژه جامعه ما بدرستی اجرا نشده و با کاستی ها و سوءاستفاده همراه شده به همین دلیل در اذهان عمومی بار منفی دارد.
در نظر عامه مردم کشور ما نیز نظام بوروکراسی بر ناکارآمدی و کاغذبازی های زائدی دلالت دارد که نه تنها گره از کار مراجعه کنندگان به اداره های دولتی نمی گشاید بلکه مشکلات پیچیده ای برای آنان ایجاد می کند.
گرفتن امضاهای پیاپی، رفت و آمد های مکرر بین قسمت های مختلف ادارات و شنیدن امروز و فرداهای بسیار از کارمندان همگی تصوراتی است از واژه 'بوروکراسی' که در اذهان عمومی و هر کسی که حداقل یک بار رفتن به ادارات دولتی را تجربه کرده باشد، نقش می بندد.
مفاهیم بوروکراسی:
بوروکراسی زنجیره ای مشخص از فرماندهی، با جریان مسئولیت ها از بالا به پایین است که کمک می کند رفتارها بطور منظم، پیش بینی پذیر شود و آنها را در مسیری خردگرا و قابل نظارت قرار دهد.
به عقیده 'وبر' (جامعه شناس آلمانی) سازمان های اداری کاملا بوروکراتیک، از لحاظ فنی، توانایی حصول بیش ترین کارآیی را دارند و بوروکراسی شناخته شده ترین ابزار فردگرایانه برای اعمال کنترل بر افراد است.
بوروکراسی از دیدگاه 'کانت' حکومت اداری و قاعده مند محسوب می شود که در آن شرح وظایف و اختیارات هر فرد مشخص است و روند تحقق هر عملی در سازمان از ابتدا تا انتها مدون است.
'آنتونی رابینز' معتقد است که بوروکراسی اگر بر اساس سازمان منطقی بنیان شود، کارآمد است بطوریکه وجود پستهای سازمانی بصورت سلسله مراتب با اهداف روشن، موجب تسهیل در انجام امور سازمان می شود، همچنین وجود قدرت در پست سازمانی بر مبنای روابط غیرشخصی، موجب حذف نفوذ اشخاص در واگذاری مشاغل می شود.
باتوجه به تعاریف مذکور و اساس و بنیان این نظام درخواهیم یافت که بوروکراسی در ذات خود از ابراز سلایق شخصی و هرج و مرج در انجام امور جلوگیری کرده و شکل و سامانی بر اساس قوانین و مقررات به امور اداری در فعالیت های اقتصادی و سیاسی می دهد.
همچنان که بوروکراسی یا دیوان سالاری در جوامع پیشرفته موجب توسعه اقتصادی شده ولی در جوامع توسعه نیافته بدلیل پیاده کردن نادرست آن، عدم بومی سازی و ضعف در مطابقت آن با فرهنگ بومی کشورها، حتی به 'فساد اداری' منجر شده است.
در جهان امروز 'سرعت' یکی از مهمترین اصولی است که باید در انجام امور رعایت شود زیرا عدم وجود سرعت به معنای از دست دادن فرصت ها، عقب ماندن از رقبا و به بارآوردن 'هزینه های فرصت' بسیاری است که برغم دیده نشدن و لمس نشدن می تواند جامعه ای را در خود ببلعد.
به هر حال بوروکراسی در جامعه ما باری کاملا منفی به خود گرفته و نه تنها در روند سرمایه گذاری و تولید مانع ایحاد کرد بلکه از مهمترین عوامل نارضایتی ارباب رجوع و زمینه ساز فساد اداری است.
این موضوع که بوروکراسی زاید دقیقا چه آثار یا کنش منفی بر روند سرمایه گذاری و تولید در استان اصفهان داشته و سهم دقیق آن در نارضایتی ارباب رجوع تاچه اندازه بوده هنوز مشخص نیست و این کار نیازمند پژوهش و بررسی دقیق است.
از طرفی کارشناسان معتقدند: برای مقابله یا حذف بوروکراسی زاید باید راهکارهای علمی و کارامدی اتخاذ شود که این امر نیز نیازمند تحقیقات جامع و دقیق است.
به گفته این کارشناسان، بوروکراسی یا دیوانسالاری زاید در جامعه ما به عنوان یک معضل جدی و گریبانگیر مطرح است و تازمانیکه برای برطرف کردن این مانع، اقدام نشود ، روند سرمایه گذاری و تولید در مسیر صحیح قرار نمی گیرد.
