دكتر مجيد نصيري، متخصص بيماري‌هاي داخلي با بيان اين‌كه اين مشكل معمولا در سنين 30 تا 50 سالگي رخ مي‌دهد و ميان مردان شيوع بيشتري دارد، به «جام‌جم» مي‌گويد: هنگامي كه نمك و ساير املاح معدني ذرات اوليه ايجادكننده سنگ را در ادرار تشكيل دهند و در كليه باقي‌بمانند، بتدريج با هم يكي شده و بزرگ‌تر مي‌شوند و در نتيجه سنگ ايجاد مي‌كنند.
به گفته وي كاهش دريافت مايعات، غليظ شدن ادرار و حجم كم آن از جمله مهم‌ترين عوامل موثر بر تشكيل سنگ‌هاي كليوي به حساب مي‌آيد.
اين پزشك متخصص مي‌افزايد: سنگ‌هاي كليوي بر اساس مواد تشكيل‌دهنده آنها شامل سنگ‌هاي كلسيم، كلسيم و اگزالات، سنگ‌هاي اسيد اوريك و سنگ‌هاي سيستين هستند.
علائم، درمان و پيشگيري
دكتر نصيري درباره علائمي كه نشان‌دهنده سنگ كليه است، توضيح مي‌دهد: درد شديد در قسمت كشاله ران يا پهلو، تهوع، استفراغ، تب، وجود خون در ادرار، سوزش و تكرر ادرار، عفونت ادراري خفيف، رنگ غير طبيعي ادرار و ادرار بيش از حد در شب از جمله نشانه‌هاي سنگ كليه است.
به گفته وي فردي كه سابقه ابتلا به سنگ‌هاي كليوي دارد، اغلب دوباره با اين مشكل روبه‌رو خواهد شد. همچنين بروز سنگ كليه در افرادي كه سابقه خانوادگي اين مشكل را دارند نيز بيشتر است.
دكتر نصيري درباره علل ايجاد سنگ‌هاي كليوي مي‌گويد: عفونت‌هاي ادراري، بيماري‌هاي كيستيك كليه و وجود اختلال در كاركرد بعضي از غده‌هاي بدن از جمله علل اصلي بروز سنگ‌هاي كليوي است.
اين پزشك متخصص درباره درمان اين مشكل اظهار مي‌كند: درمان سنگ كليه از طريق جراحي يا خرد كردن سنگ به وسيله ليزر انجام مي‌شود. علاوه بر اين، رعايت برخي نكات تغذيه‌اي نيز مي‌تواند احتمال بروز سنگ را در بيماران مستعد، كاهش دهد.
دكتر نصيري به بيماران توصيه مي‌كند: بهتر است دو تا 2.5 ليتر مايعات در روز مصرف كنيد كه حداقل يك تا 1.5 ليتر آن بايد توسط آب تامين شود. اين مقدار مايع براي افزايش حجم ادرار و جلوگيري از باقي ماندن ذرات تشكيل دهنده سنگ در كليه لازم است. اين مايعات بايد صبح ناشتا، بين وعده‌هاي غذايي و قبل از خواب مصرف شود.
اين متخصص بيماري‌هاي داخلي با تاكيد بر اين‌كه دفع مايعات مهم‌تر از مقدار مايعات مصرف شده است، يادآور مي‌شود: ادرار دفع شده از فرد بايد كاملاً بي‌رنگ باشد. در ضمن، افرادي كه در مناطق گرم و خشك زندگي مي‌كنند، ورزش انجام مي‌دهند يا تعريق زيادي دارند، بايد مقدار بيشتري مايعات بنوشند.
همچنين ممكن است بين دريافت كافئين و تشكيل سنگ‌هاي كلسيم رابطه‌اي وجود داشته باشد، بنابراين نوشيدن بيش از حد چاي و قهوه نيز مي‌تواند دردسرساز باشد.
نوع سنگ را بشناسيد
بيماراني كه به سنگ كليه مبتلا هستند، حتما بايد نوع مواد تشكيل‌دهنده سنگ را بدانند تا بتوانند براساس آن رژيم غذايي مناسبي انتخاب كنند، چرا كه استفاده از رژيم غذايي مناسب، مي‌تواند از بروز مجدد سنگ پيشگيري و سلامت فرد را حفظ كند.
دكتر نصيري درباره شيوه‌هاي پيشگيري از ايجاد سنگ كليه مي‌گويد: كاهش وزن، ورزش و فعاليت فيزيكي مطلوب، رژيم غذايي مناسب و متعادل و دريافت كافي مايعات در طول روز از جمله شيوه‌هايي است كه مي‌تواند از بروز سنگ كليه پيشگيري كند.
شايد شما هم شنيده باشيد كه افراد مبتلا به سنگ‌هاي كلسيمي نبايد از لبنيات و منابع كلسيم استفاده كنند، اما آيا اين شيوه واقعا درست است و حذف منابع كلسيم براي بهبود وضعيت فرد موثر است؟
دكتر نصيري ضمن اشتباه دانستن اين باور، توضيح مي‌دهد: وجود ارتباط ميان كلسيم موجود در رژيم غذايي و ايجاد سنگ كليه مورد بررسي قرار گرفته و مشخص شده است كه كلسيم رژيم غذايي در مقادير معمول تاثيري در ايجاد سنگ ندارد، اما مصرف كلسيم به صورت مكمل مي‌تواند در ايجاد سنگ كليه موثر باشد. بنابراين محدوديت كلسيم رژيم غذايي فقط در مواردي توصيه مي‌شود كه مقدار كلسيم دفع شده در ادرار بالاست.
وي مي‌افزايد: مردم بايد بدانند استفاده از رژيم غذايي با مقدار كلسيم طبيعي، كاهش مقدار نمك مصرفي و پروتئين‌هاي حيواني شيوه‌اي موثرتر براي كاهش احتمال تشكيل سنگ به حساب مي‌آيد.
رژيم غذايي مناسب
آرزو حائري، كارشناس تغذيه درباره رژيم غذايي مناسب براي بيماران مبتلا به سنگ كليه به «جام‌جم» مي‌گويد: مصرف آب سيب و آب گريپ فروت ممكن است احتمال تشكيل سنگ را افزايش دهد. علاوه بر اين، مصرف مقادير زياد نمك در رژيم غذايي با افزايش احتمال تشكيل سنگ‌کلیه در ارتباط است.
به گفته اين كارشناس تغذيه استفاده از يك رژيم غذايي متوازن شامل مقادير متعادل پروتئين‌هاي حيواني و گياهي مي‌تواند مفيد باشد.
آرزو حائري در توضيح رژيم غذايي متعادل مي‌گويد: رژيم غذايي بايد حاوي مقادير كافي ميوه و سبزي باشد؛ به طوري كه توصيه مي‌شود پنج تا شش عدد ميوه و چهار تا پنج واحد سبزيجات در طول روز مصرف شود.
وي تاكيد مي‌كند: دريافت كلسيم نيز بايد در حد متعادل باشد چرا كه محدوديت كلسيم رژيم غذايي در كاهش احتمال تشكيل سنگ اثري ندارد و اين شيوه حتي ممكن است در طولاني مدت باعث بروز پوكي استخوان شود.
اين كارشناس تغذيه مي‌افزايد: كاهش اگزالات ادرار ممكن است تاثير زيادي بر كاهش كلسيم ادرار و در نتيجه كاهش احتمال تشكيل سنگ‌هاي كلسيمي داشته باشد. بنابراين مصرف غذاهاي حاوي مقادير بالاي اگزالات شامل اسفناج، توت فرنگي، ريواس، چغندر، مغزها، شكلات، قهوه، چاي سياه، نوشابه‌هاي كولا، سويا و باقلا را محدود كنيد.
حائري با بيان اين‌كه مصرف شير بدون چربي، ماست كم چرب و ساير محصولات لبني مي‌تواند اثرات مفيدي در كاهش اسيد اوريك ادرار داشته باشد، تاكيد مي‌كند: توصيه مي‌شود افرادي كه سنگ‌هاي كليوي از جنس اسيد اوريك دارند، مصرف پروتئين‌هاي حيواني و ماهي را محدود كنند، چون افزايش مصرف پروتئين‌هاي حيواني مانند گوشت، ماهي، ماكيان، عصاره گوشت، دل و جگر و قلوه احتمال بروز اين سنگ‌ها را در افراد مستعد افزايش مي‌دهد.
