بازگشت یک تپه تاریخی به ۹ هزار سال قبل با یافته‌های باستانی‌اش
شواهد به دست آمده از تعلق قدیمی‌ترین نهشته‌های استقراری محوطه تاریخی تپه «پهلوان» به اواخر دوره «نوسنگی باسفال» حدود ۹ هزار سال پیش حکایت می‌کند .
کد خبر: ۱۷۸۸۴۰
به گزارش ایران اکونومیست به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمد حسین عزیزی خرانقی با بیان این‌که تپه پهلوان یکی از کهن‌ترین استقرارهای انسانی در دشت جاجرم و استان خراسان شمالی است، و افزود: با توجه به کشف سفال‌هایی اغلب خشن، نخودی با نقوش سیاه هندسی ساده و حرارت نامناسب و آمیزه گیاهی خشن به نظر می‌رسد، قدیمی‌ترین نهشته‌های استقراری این محوطه متعلق به اواخر دوره نوسنگی باسفال باشد.
او همچنین از شواهد به دست آمده پس از دوره نوسنگی به سفال های قرمز منقوش ظریف که در فلات مرکزی ایران با عنوان سفال دوره چشمه علی از آن ها یاد می شود، خبر داد و گفت:سفال‌های معرف دوره چشمه علی در دو گونه متوسط و ظریف، اغلب با نقوش هندسی، حیوانی و انسانی بسیار ساده، با پخت مناسب و آمیزه شن بسیار نرم تولید شده‌اند.
گسترش فرهنگ چشمه علی به شرق
عزیزی خرانقی افزود: شاید بتوان تپه پهلوان را یکی از شرقی‌ترین نقاط گسترش فرهنگ چشمه علی دانست، هر چند که نقوش سفال‌های دوره چشمه علی کشف شده در تپه پهلوان بسیار ساده و ابتدایی و مانند نمونه‌های بسیار پر نقش و پیچیده سفال‌های این دوره در محوطه‌های شاخص فلات مرکزی، نیستند.
او با اشاره به این نکته که احتمالا تپه پهلوان و محوطه‌هایی مانند «آق تپه» گرگان فازهای آغازین و ابتدایی این دوره را معرفی می‌کنند، گفت: برای ارزیابی دقیق این موضوع نیاز به بررسی‌های بیشتر و همچنین نتایج تاریخ‌گذاری کربن ۱۴ است.
تپه پهلوان مرکز صنعتی تولید مهره‌های سنگی
این باستان‌شناس یکی دیگر از ویژگی‌های خاص این محوطه را پیدا شدن همه‌ی چرخه تولید مهره‌های سنگی، از سنگ‌های نیمه قیمتی در آن دانست و ادامه داد: در هزاره ششم پیش از میلاد تپه پهلوان یکی از مراکز صنعتی تولید مهره های سنگی بوده است.
وی افزود: انواع مته‌ها، تیغه‌هایی که برای تولید مته از آن‌ها استفاده می‌شده، بلوک‌های سنگ خام به رنگ‌های مختلف برای تولید مهره، مهره‌های ناتمام یا شکسته و مهره‌های سوراخ شده و پرداخت شده، همگی نشان‌دهنده تولید تخصصی مهره‌های سنگی در این محوطه است.
او با بیان‌این‌که پس از متروکه شدن تپه پهلوان در هزاره پنجم پیش از میلاد، این محوطه بار دیگر در دوره ایلخانی احتمالا به دلیل ارتفاع اندکی که از سطح دشت هموار پیرامون داشته؛ مورد توجه قرار گرفته است.
به گفته وی، با توجه به عکس‌های هوایی و کاوش پیگردی صورت گرفته، در بخش جنوب شرقی محوطه، سازه‌ای خشتی و شش ضلعی روی تپه پیش از تاریخی ایجاد شده است.
او با اشاره به ساخت دیواری خشتی و چینه‌ای با دوازده برج به صورت دایره کامل پیرامون این سازه، گفت: عرض دیوار حدود یک متر و در هر دو متر یک پشتیبان تعبیه شده و ارتفاع باقیمانده این برج و بارو در بخش جنونی که بیشترین ارتفاع را حفظ کرده حدود یک تا یک و نیم متر است.
این باستان‌شناس در ادامه از کشف سکه مفرغی دوره ابوسعید، بخشی از کاشی زرین فام و سفال‌های لعابدار شاخص دوره ایلخانی در تپه تاریخی «پهلوان» در استان خراسان شمالی خبر داد و افزود:با توجه به شواهد موجود و حضور قطعات سفالی پیش از تاریخی و ابزارهای سنگی در میان آوارهای خشتی و چینه ای و همچنین لابه‌لای ملات بکار رفته و خود خشت‌ها، به احتمال زیاد در دوره ایلخانی از خاک خود محوطه برای ساخت و ساز استفاده شده و بخش های پیش از تاریخی این محوطه در همان زمان به شدت تخریب و تسطیح شده اند.
