زهرا تالانی: در سه ماه گذشته، تقریبا هر آخر هفته یک زلزله نسبتا خطرناک در ایران ثبت شده است. هرچند زلزله های کوچک بسیاری هر روز در ایران ثبت می شود. اما دوباره این سوال تکراری مهم می شود؛ آیا زلزله های کوچک، نشانه یک زلزله بزرگتر است؟
معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی معتقد است وقوع زلزلههای خفیف نشانه‌ای از نزدیکی زلزله بزرگ نیست: "البته نباید خوش‌بین بود که با چنین زلزلههای خفیفی، پایتخت از احتمال زلزلههای بزرگتر فاصله می‌گیرد یا در امان است."
مهدی زارع در کافه خبر در مورد علت زلزله های اخیر و پیش بینی زلزله تهران گفت: "اینکه شما احساس می کنید تعداد زلزله های زیادی رخ داده دلیلش این است که تعداد دستگاههای ثبت و تکنولوژی علم زلزله نگاری بیشتر شده است برای همین امکان ثبت زلزله هایی که قبلا وجود نداشت الان فراهم شده است. از طرفی هم گاهی یک رخدادی سبب وقوع پس لرزه هایی می شود مانند زلزله بم که پس لرزه داشت."
زنگ هشدار
به گفته او زلزلههای اخیر که به‌صورت گروهی در اطراف استان مرکزی اتفاق افتاد در گذشته نیز سابقه داشته است: "به‌طور نمونه در نورآباد، دهلران، ممسنی و مسجدسلیمان مواردی شبیه به این فعالیت‌های اخیر را داشته‌ایم که زلزلههای کوچک (زیر 3ریشتر) رخ داده است. تا امروز در این منطقه حدود 60 زلزله زخ داده است، اما تنها دوتا از آن حدود 4 ریشتر بود. دلیل عمده هم همان افزایش دستگاه های زلزله شناسی است چون اگر همین زلزله ها در جنوب کشور مثلا در خاش و ایرانشهر رخ می داد امکان ثبت تمام آنها وجود نداشت."
زارع درباره نشانه بودن زلزله های کوچک، گفت: "نمی توانم به طور قطعی بگویم زلزله متوسط و کوچک می‌تواند خبر از زلزله‌ای بزرگ در هر منطقه بدهد. هنوز نمی دانیم میزان این تجمع انرژی ها چقدر است که بگوییم مثلا فلان مقدار تخلیه شده و اینقدر باقی مانده است. این کار نیاز به مطالعات بسیار مفصلی دارد. به‌طور مثال زلزله‌ای که اخیرا در نیشابور با قدرت 5.2 ریشتر اتفاق افتاد هم می‌تواند پیش‌درآمد زلزله‌ای بزرگ تلقی شود و هم نه. ساده‌تر بگویم که ارزیابی واقعی زلزله کار خیلی سختی است."
او گفت: "زلزله های کوچک می تواند زنگ هشداری هم باشد چون اعلام می کنند که منطقه فعال شده است، البته نباید مردم را نگران کرد از طرفی هم نباید واقعیتها را پنهان کرد. هر چند پیش بینی زلزله کاری غیر ممکن است اما چون یک پدیده طبیعی است این احتمال وجود دارد که در آینده پیش بینی شود."
زلزله تهران
اما زلزله تهران؛ در زمان وقوع هر زلزله خبرسازی در ایران و جهان، درباره زلزله تهران را بسیار گفته می شود. معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی
در مورد زلزله تهران هم گفت: "در تهران هر چند سال زلزله نسبتا بزرگی ثبت شده است. اما باید زلزله سال 1830 میلادی که در تهران اتفاق افتاده را با زلزلههای قبلی همان گسل بررسی و مقایسه کنیم و بگوییم که 800 سال پیش از آن هم زلزله‌ای مشابه روی همان گسل رخ داده است. بنابراین جایی که در گذشته خطرناک بوده در آینده هم می تواند خطرناک باشد . پس ممکن است در آینده هم زلزله 7 ریشتری در تهران رخ دهد."
زارع درباره زلزله روز جمعه تهران گفت: "وقوع زلزلههای خفیف نشانه‌ای از نزدیکی زلزله بزرگ نیست و در عین حال نباید خوش‌بین بود که با چنین زلزلههای خفیفی، پایتخت از احتمال زلزلههای بزرگتر فاصله می‌گیرد یا در امان خواهد بود. علم زلزله‌شناسی می‌گوید هر کجا زلزلههای مهیب قبلا اتفاق افتاده، دوباره احتمال دارد تکرار شود و بنابراین در تهران که طی سال‌های دور سه بار زلزله بزرگ رخ داده، خطر وقوع زلزله همچنان وجود دارد.چون پوسته تهران مانند فیروز آباد فارس یا بندعباس نیست که با زلزله های کوچک تغییر پوسته دهد."
زاگرس، فعال تر از بقیه کشور است
یک سوال دیگر؛ در کدام یک از مناطق ایران، زلزله بیشتر اتفاق می افتد؟ زارح در این باره هم گفت: "در کل فعالیت زلزله‌خیزی گستره زاگرس نسبت به جاهای دیگر کشور چشمگیرتر است. در مناطق دیگر بحث زلزله ممکن است در برهه‌ای از زمان مطرح شود اما در پهنه زاگرس گسل‌ها همیشه فعال هستند. در مجموع به‌علت پدیده خردشد‌گی و گسل‌های زیاد با طول کوتاه در این منطقه زلزلههای متوسط و متوسط رو به پایین رخ می‌دهد. مشخصه بارز زلزلههای زاگرس همین است که تعدادشان زیاد است اما بزرگی‌شان کمتر از 6ریشتر است و به‌ندرت زلزله 6ریشتر در این گستره رخ می‌دهد."
چرا زلزله های ایران، دیر اعلام می شود؟
در دو سه زلزله خبرساز دو ماه گذشته، مرکز لرزه نگاری آمریکا، زودتر از ژئوفیزیک دانشگاه تهران از زلزله خبر داد. دلیل این اتفاق چیست؟ معاون پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی دراین باره هم می گوید: "اینکه معمولا رسانه های خارجی زودتر از ما اخبار زلزله را اعلام می کنند یکی به خاطر سرعت کم اینترنت است و دیگری چون ممکن است در یک منطقه ایستگاه زلزله نگاری در خارج از منطقه باشد و امکان دسترسی آنها بیشتر از ما باشد. مثلا چون تا سال 2005 دستگاه زلزله شناسی در افغانستان نبود ایران و پاکستان زودتر زلزله ها را در این کشور ثبت می کردند."
