اروپا پیروز مناقشه برجامی با آمریکا

جهان در دو سال گذشته شاهد همصدایی مقامات و مسوولان کشورهای مختلف با توافق هسته ای بود؛ توافقی که بیست و سوم تیرماه 94 مورد تایید همه طرف های مذاکره کننده قرار گرفت و روز گذشته نیز این توافق بزرگ عمر دو ساله خود را پشت سر گذاشت.

هر روز که از عمر این توافق معتبر بین المللی می گذرد حمایت های جهانی از آن افزایش می یابد و تیره نمایی های دشمنان ایران از جمله آمریکا برای بر هم زدن این توافق راه به جایی نمی برد.
در این میان مواضع حمایتگرانه دیگر مقامات عالیرتبه گروه 1+5 و همچنین «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جبهه ای را علیه توطئه های آمریکایی ایجاد کرده است.

** حمایت تمام قد اروپا از برجام
موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چند روز پیش (21 تیرماه) در کنفرانس خبری با «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه در بروکسل ، پایبندی همه طرف ها از جمله آمریکایی ها به توافق هسته ای را خواستار شد.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بخشی از سخنان خود گفت : «می دانیم که آمریکا در حال مرور سیاست خود است و به آن احترام می گذاریم اما برجام متعلق به یک کشور نیست، متعلق به جامعه بین المللی و مورد تایید شورای امنیت است ، مسئولیت داریم اجرای کامل آن توسط همه طرف ها را تضمین کنیم.»
نماینده اتحادیه اروپا پس از روی کار آمدن «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا همواره کاخ سفید را بر اجرای درست برجام توصیه کرده است و در هر نشستی که موگرینی حضور دارد می توان رد پای طرفداری وی از برجام را مشاهده کرد که نشست مجمع اسلو از آن جمله به شمار می رفت.
مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اسلو گفت: همه ما به این توافق هسته ای پایبند هستیم توافق متعلق به یک کشور نیست. متعلق به جامعه جهانی است و تا زمانی که مربوط به اتحادیه اروپا باشد ما تمام تلاش خود را می کنیم که مطمئن شویم توافق اجرایی شده و در حال اجرا است. اروپا با آمریکا و یا بدون آن برجام را اجراء خواهد کرد.

تجربه نشان داده است که در واقع اروپا بیش از دیگر بازیگران بین المللی در پی بهره گیری از فرصت های پسابرجام است. سفرها و نشست هایی که با هدف رفع موانع بانکی و تسهیل مبادلات تجاری انجام می گیرد در این راستا قابل تبیین است.

انعقاد پیمان های تجاری و اقتصادی گوناگون و قراردادهای زیربنایی بین ایران و کشورهای اروپایی از اهمیت این دو بازیگر نزد یکدیگر حکایت دارد که به تازگی قرارداد بین توتال و ایران برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی یکی از این موارد به شمار می رود.

البته نکته مهمی که باعث روابط نزدیک ایران و اروپا شده و زمینه را برای حمایت های مداوم سران اتحادیه فراهم کرده به همکاری های سازنده تهران و آژانس و همچنین گزارش های مثبت این سازمان راستی آزمایی بین المللی از فعالیت های ایران ارتباط می یابد. این موضوع همواره در گزارش ها و موضع گیری های موگرینی مورد توجه قرار گرفته و لحاظ شده است.

در همین راستا چندی پیش موگرینی اظهار کرد ما همین چند هفته پیش شاهد چندمین گزارش آژانس بین المللی انر‍ژی اتمی بودیم که تایید کرد ایران به تعهدات خود در برجام پایبند است. حالا که در آستانه رسیدن به سال دوم حصول برجام هستیم آژانس بین المللی انرژی اتمی در ششمین گزارش جامع خود تایید می کند که ایران به توافق هسته ای پایبند است اما در هر حالتی اتحادیه اروپا تضمین می کند توافق هسته ای با ایران دوام خواهد داشت.

نشست هشتم تیرماه نمایندگان اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل متحد نشان داد که در اجرای برجام هیچ شک و شبهه ای باقی نمانده است. در این نشست توجیهی که با هدف بررسی اجرای قطعنامه 2231 و توافق هسته ای برگزار شد همگان از جمله «آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل متحد ضمن تایید فعالیت های هسته ای ایران، خواستار تداوم اجرای برجام شدند.
در جریان این نشست، دبیر کل سازمان ملل متحد برجام را الگوی مطلوبی برای جهان دانست که الگوگیری از آن به حل وفصل مسالمت آمیز اختلاف ها یاری می رساند. ضمن آن که وی معتقد بود اجرای برجام امری متقابل و دوسویه است و هر دو طرف باید بر عهد خود پایبند بمانند. بی تردید در برابر اجماع جهانی، کار مخالفان برجام به آسانی به پیش نخواهد رفت.

** آمریکا ناگزیر به اجرای برجام
با بررسی روند تاریخی موضع گیری های کاخ سفید در قبال توافق هسته ای می توان به این نتیجه رسید که ایالات متحده در دوره جمهوریخواهان بارها مجبور به تغییر رویکرد شده است؛ از پاره کردن برجام در دوره رقابت های انتخاباتی گرفته تا بررسی و تجدید نظر در آن.
برجام برخلاف بسیاری از تعهدات آمریکا، موضوعی بسیار پیچیده و در عین حال الزام آور است و سران واشنگتن را به این نتیجه رسانده که تخطی از تعهدات مندرج این سند چند جانبه بین المللی امکان پذیر نیست. درک همین موضوع باعث شد که نماینده آمریکا در سازمان ملل اعتراف کند ایالات متحده تا زمان بررسی دقیق توافق نامه به اجرای آن متعهد خواهد ماند.
ترامپ به رغم تمایل باطنی بر اجرایی سازی برجام به عنوان یکی از بزرگ ترین دستاوردهای دولت قبل، چاره ای جز تن دادن به آن ندارد چرا که در دو سال گذشته صدها توافق بین ایران و کشورهای مختلف جهان صورت گرفته و بسیاری از آنها نیز وارد فاز عملیاتی و بهره برداری شده است. در نتیجه، مخالفت با این قرارداد نه تنها سودی برای واشنگتن نخواهد داشت بلکه دیگر راه اعضای 1+5 را از آمریکا جدا خواهد ساخت.
هشدار مداوم مقامات روسیه، چین، فرانسه، انگلیس، آلمان و همچنین مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به ترامپ مبنی بر ضرورت پایبندی به برجام، رییس جمهوری آمریکا را به این نتیجه رسانده که خودمحوری و یکجانبه گرایی آمریکا در قبال این موضوع مهم بین المللی با هزینه های بالایی برای این کشور همراه خواهد بود.
از طرفی، اقدامات خودسرانه و نسنجیده رییس جمهوری آمریکا در این دوره شش ماهه سبب شکل گیری هجمه های سنگینی علیه وی شده که نمونه آن، ارایه طرح استیضاح او به مجلس نمایندگان است. بنابراین، ترامپ در چنین شرایطی از ریسک ورود به مسائلی چون برجام خودداری می کند و چاره را در همراهی با دیگر اعضای 1+5 می بیند.
ضمن این که حمایت های داخلی در آمریکا از توافق هسته ای بر مواضع سران واشنگتن بی تاثیر نیست. اقداماتی چون ارسال نامه از جانب نزدیک به چهل نفر از ژنرال های بازنشسته آمریکا به ترامپ مبنی بر حمایت آنان از توافق هسته ای، منجر به آن شده تا رییس جمهوری جدید آمریکا هر گونه اقدام خلاف برجام را برای دولت خود هزینه آور دانسته و از آن اجتناب کند.