موفقیت محققان کشور در افزایش ماندگاری یک عنصر حیاتی گیاه در خاک

عنصر بور در محصولات زراعی و باغی دارای دو نقش متفاوت فیزیولوژیکی و تغذیه‌ای هستند. از میان عناصر کم مصرف، بور بیشترین اهمیت را در فرآیند تشکیل میوه دارد. میزان نیاز گیاهان نسبت به بور متفاوت است، ولی از کل بور موجود در خاک تنها نیم تا 2.5 درصد قابل دسترس برای گیاه است و دامنه کمی بین کمبود و مسمومیت بور در گیاه وجود دارد، به گونه‌ای که وجود 5 میلی‌گرم در کیلوگرم بور قابل دسترس در خاک موجب مسمومیت گیاه می‌شود و کمبود آن به شدت عملکرد گیاهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

با خشک شدن لایه سطحی خاک جذب بور توسط ریشه‌ها کاهش می‌یابد و رطوبت خاک نقش اساسی در جذب این عنصر دارد. از این رو بور یک عنصر کم‌مصرف حیاتی لازم برای رشد گیاهان است؛ اگرچه فاصله کمی میان غلظت مطلوب و سمیت آن وجود دارد، ولی غلظت بور در محلول خاک کم است.

علائم کمبود بور در مناطق مرطوب یا بارانی به علت شسته شدن مقادیر زیادی بور و سمیت بور در مناطق خشک به دلیل تجمع این ماده در گیاه قابل مشاهده است.

محدوده بور قابل استفاده در خاک برای رشد طبیعی اکثر گیاهان حدود 5 دهم میلی‌گرم در کیلوگرم بوده و بیش از این مقدار باعث ایجاد سمیت می‌شود. غلظت مجاز این عنصر در آب آبیاری معادل دودهم میلی‌گرم در لیتر بوده و غلظت‌های بیشتر از یک تا دو میلی‌گرم در لیتر آب آبیاری ممکن است سبب مسمومیت گیاه شود.

بر اساس گزارش‌های منتشر شده تثبیت بور بیشتر از طریق جذب سطحی روی ذرات خاک صورت می‌گیرد و محققان به این نتیجه رسیدند حداکثر جذب سطحی بور در خاک با افزایش مقدار رس افزایش نشان می‌دهد. 

با توجه به اهمیت بور در خاک، محققان دانشگاه ملایر پروژه تحقیقاتی را با هدف بررسی جذب و واجذب سطحی بور در دو خاک اصلاح شده توسط نانوذرات هیدروکسید آلومینیوم سه درصد و خاک اصلاح‌نشده اجرایی کردند.

این آزمایش که با عنوان «نقش نانوذرات هیدروکسید آلومینیوم در جذب و دفع بور در خاک گلخانه» اجرایی شد، با هدف بررسی تاثیر اصلاح‌کننده نانوذرات هیدروکسید آلومینیوم بر میزان جذب و واجذب بور در خاک گلخانه‌ای در جنوب استان همدان صورت گرفت.

در این تحقیقات برای افزایش بور مورد نیاز گیاه از نانوذرات هیدروکسید آلومینیوم سه درصد استفاده و در نهایت میزان بور موجود در دو خاک اصلاح شده و اصلاح نشده با استفاده از روش‌های تحقیقاتی اندازه‌گیری شد.

نتایج به دست آمده از این تحقیقات نشان داد که با استفاده از نانو ذرات هیدروکسید میزان بور بیشتری نسبت به خاک اصلاح نشده استخراج شد.