روش های نوین مقابله با دردهای حاد و مزمن

به گزارش ایران اکونومیست؛  دردها به دو نوع حاد و مزمن دسته بندی می شوند؛ اگر درد مدت زیادی ادامه یابد و با روش های مختلف مانند دارودرمانی برطرف نشود، به تدریج توانایی فرد تحلیل رفته و کیفیت زندگی او کاهش می یابد.
این نوع دردها که به آنها دردهای مزمن گفته می شود، معمولا ماندگار می شوند و ماه ها و حتی سال ها فعالیت های فردی و اجتماعی افراد را تحت الشعاع قرار می دهند.
دردهای حاد نیز معمولا بعد از اعمال جراحی ایجاد می شوند که از شدت بالایی برخوردار هستند اما مدت آنها طولانی نیست.
دکتر آرمان طاهری متخصص بیهوشی و فلوشیپ درد و از بنیانگذاران رشته درد در دانشگاه علوم پزشکی تهران  اظهار کرد: با روش های نوین کنترل درد می توان به عنوان نمونه با ایجاد بلوک های عصبی در هنگام جراحی، گذاشتن پمپ برای بیماران بعد از جراحی و در نهایت سوزاندن مسیر عصب در کاهش و کنترل این دردها به آنان کمک کرد.
وی گفت: شایعترین دردها، انواع سردردها و پس از آن کمردردها هستند که از روش های نوین کنترل درد می توان برای بیمارانی که روش های دارودرمانی برای آنان نتیجه بخش نبوده، استفاده کرد.

** انواع سردرد
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: شایع ترین سردردها به ترتیب سردردهای اضطرابی (به دلیل استرس) و سردردهای میگرنی هستند.

* سردردهای اضطرابی
طاهری افزود: سردردهای اضطرابی معمولا در اثر استرس و اضطراب ایجاد می شوند و دور سر به صورت کمربندی از پیشانی تا پشت سر را درگیر می کنند؛ این نوع دردها اغلب خفیف هستند و ممکن است گاهی همراه با تهوع نیز باشند.

* سردردهای میگرنی
متخصص بیهوشی و فلوشیپ درد با بیان اینکه سردردهای میگرنی در زنان شیوع بیشتری دارد، افزود: این سردردها بیشتر از سردردهای اضطرابی با تهوع همراه هستند و ممکن است تاری دید و سرگیجه نیز برای بیمار ایجاد شود.
طاهری گفت: در بسیاری از موارد این سردردها به داروها جواب می دهند اما در مواردی نیز دارودرمانی نمی تواند علائم بیماری را کاهش دهد و بیماران تا سال ها این درد را تجربه می کنند.
وی خاطرنشان کرد: گاهی سردردهای میگرنی به دلیل اینکه گاهی با درد صورت و گردن همراه هستند، با دردهای ناشی از مشکلات گردنی اشتباه گرفته می شوند؛ این بیماران با مراجعه به کلینیک های درد و تشخیص قطعی منشا درد می توانند درد را کنترل کرده و کاهش دهند.
طاهری تاکید کرد: مبتلایان به میگرن می توانند قبل از حمله میگرنی و در حالت عادی به کلینیک های درد مراجعه کنند و با دریافت درمان های کاهش دهنده درد، تا مدت ها دچار دردهای میگرنی نشوند البته در زمان بروز درد نیز استفاده از این روش ها موثر است.

* سردردهای خوشه ای
متخصص بیهوشی و فلوشیپ درد اظهار کرد: برخی سردردها نیز به صورت خوشه ای ایجاد می شوند، این سردردها در مردان شایعتر است و بیشتر در هنگام خواب بروز می یابد.
طاهری گفت: برخی از انواع این سردردها با درمان های دارویی بهبود می یابد اما برخی موارد مقاوم به درمان هستند که می توان با کمک روش های کاهش درد، تاحدود زیادی شدت درد را کاهش داد.

* سردردهایی به همراه درد صورت
طاهری گفت: برخی از سردردها نیز به همراه درد صورت است که تشخیص دقیق منشا آن نیاز به آگاهی بالای متخصصان دارد زیرا مسیر عصب گردن، عصب صورت و عصب مربوط به سردرد، مشترک است.
وی توضیح داد: در این سردردها صورت بیمار دردناک می شود درحالی که منشا درد در گردن است و با معاینه دقیق می توان منشا دقیق بیماری را تشخیص داد.

** کمردرد
طاهری درخصوص کمردرد به عنوان دومین درد شایع در کشور نیز گفت: پس از سردرد، شایع ترین درد، دردهای کمری هستند که در بسیاری موارد نیاز به جراحی ندارند؛ اگر کمردرد همراه با علائم دیگر باشد، می توان با یک معاینه بالینی دقیق و حتی بودن انجام ام آر آی به منشا درد پی برده و اقدامات کنترل کننده را انجام داد.
وی افزود: روش های نوین تشخیصی درمانی درد، نتایج قابل توجهی داشته که علاوه بر کاهش درد، در کمک به اقتصاد نظام سلامت کشور و کاهش هزینه های درمانی بیمار بسیار موثر بوده است.
طاهری با بیان اینکه گاهی درد این بیماران ناشی از مفصل هایی است که اتصال دو مهره را برعهده دارند و ممکن است ناشی از دیسک نباشد، ادامه داد: با روش های غیرتهاجمی کاهش درد، می توان بدون بازکردن دیسک یا تزریق مواد به داخل دیسک، درد این افراد را به مقدار قابل توجهی کاهش داد.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماران پس از انجام جراحی کمر، دچار درد می شوند؛ در آمریکا 30 درصد افرادی که کمرشان جراحی شده، دچار دردهای مزمن می شوند و در واقع جراحی ناموفق تلقی می شود؛ 9 علت برای این دردها وجود دارد که کلینیسین های درد می توانند این دلایل را شناخته و درد بیمار را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.

** دردهای آندومتریوز
طاهری درخصوص درد آندومتریوز گفت: این درد مزمن مختص زنان است که پس از انجام جراحی های مربوطه، می توان با استفاده از روش های کاهش درد می توان به این بیماران در زمینه کاهش درد کمک های قابل توجهی کرد.
وی افزود: روش های کنترل و کاهش درد همچنین در افرادی که جراحی فتق انجام می دهند و دچار دردهای شدید در ناحیه جلوی لگن می شوند، می تواند بسیار کمک کننده باشد.
آندومتریوز یک بیماری شایع در بین زنان است که در آن لایه داخلی آندومتر رحم در بافت های نابجا در قسمت های دیگر بدن رشد می کند.
یکی از شایع ترین قسمت هایی که لایه آندومتر در آن رشد می کند، حفره شکمی است که در آن سلول های آندومتر در حفره شکمی وارد می شوند و در آن رشد و بافت های آندومتریوز ایجاد می کنند.

** روش های نوین کنترل درد
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: از سال 1388 فلوشیپ تخصصی درد در دانشگاه های علوم پزشکی کشور مانند شهید بهشتی، تهران و ایران راه اندازی شد و تاکنون متخصصان زیادی در این رشته تربیت شده اند.
طاهری افزود: این رشته در حال حاضر به صورت فلوشیپ است اما در آینده ای نزدیک به صورت فوق تخصصی در دانشگاه های کشور تدریس خواهد شد.
وی اظهار کرد: طی 10 سال گذشته که این رشته در کشور ایجاد شده، موفقیت های چشم گیری در کاهش و کنترل درد بیماران حاصل شده است.
طاهری درخصوص روش های کنترل و کاهش درد بیماران توضیح داد: ابتدا برای رفع دردهای بیمار از درمان های دارویی استفاده می شود اما اگر این درمان موثر نشد، با کمک روش های مداخله ای می توان به این بیماران کمک کرد.
وی تاکید کرد: درد بیماران به طور کامل از طریق این روش ها برطرف نمی شود اما از شدت به میزان قابل توجهی کاسته شده یا در یک محدوده زمانی درد متوقف می شود.
طاهری گفت: معمولا این روش ها به صورت تزریق موادی در مسیر عصب درد، سوزاندن برخی مسیرهای عصبی یا فریز کردن عصب مورد استفاده قرار می گیرد.
وی به عنوان نمونه به بیماری به نام 'نورالژی عصب پنجم' یا 'نورالژی عصب سه قلو' اشاره کرد و گفت: این درد که ناشی از تحریک ناگهانی عصب پنج صورت رخ می دهد در هنگام صحبت کردن یا غذاخوردن به صورت تیرکشنده و برق گرفتگی در صورت بیمار ایجاد می شود و بسیار دردناک و آزاردهنده است.
طاهری افزود: این درد عامل ژنتیکی ندارد اما معمولا در اثر استرس زیاد ایجاد می شود و بسیار شدید و ناتوان کننده است که حتی در مواردی منجر به خودکشی افراد می شود.
وی اظهار کرد: در مورد این بیماران با استفاده از روش های کاهش درد، توانسته ایم بسیار موفق عمل کنیم؛ به جای اینکه بیمار جراحی کند با مراجعه به کلینیک های درد در صورتی که سن او بالای چهل سال باشد، می تواند کاندید استفاده از این روش ها شود.
طاهری افزود: برای درمان این بیماران، ابتدا ماده ای را به صورت موضعی در عصب بیمار تزریق می کنیم، اگر درد کنترل شد و بیمار نسبت به بی حسی صورت خود رضایت داشت، وارد مرحله درمان اصلی می شود که طی آن ابتدا با کمک اشعه ایکس محل عصب صورت راکه در کف جمجمه قرار دارد، شناسایی کرده و بعد با کمک رادیوفرکانسی اقدام به سوزاندن آن می کنیم.
وی در خصوص پوشش بیمه ای هزینه روش های کنترل درد گفت: همه بیمه ها هزینه های روش های کنترلی درد را پوشش نمی دهند و تنها برخی از بیمه ها مانند تامین اجتماعی و سلامت تا حد کمی این هزینه ها را تحت پوشش قرار داده و بیمه های خصوصی نیز برخی از این روش ها را بیمه کرده اند؛ این درحالی است که هزینه های این روش ها طبق تعرفه های تعیین شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و با پوشش آنها می توان از صرف بسیاری از هزینه های درمانی دیگر مانند جراحی ها که بار مالی سنگینی را بر بیمه ها تحمیل می کنند، جلوگیری کرد.
وی اظهار کرد: تاکنون از این روش درمانی برای تعداد قابل توجهی از بیماران در بیمارستان امیراعلم وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران استفاده و نتایج بسیار خوبی نیز حال شده است و فرد توانسته به زندگی عادی بازگردد.