طلای سبز ایران گرفتار آفت «پسیل»/ساخت دستگاه مکنده برای حذف آفت

طغیان این آفت در باغات پسته کشور در هفته گذشته گزارش شده است، به گونه‌ای که گویی در استان‌های پسته‌خیز برف زمستانی باریده است.

آفت پسیل پسته بر درختان پسته

پسیل پسته که در اصطلاح به آن «شیره خشک» می‌گویند، آفت کلیدی باغ‌های پسته کشور است. حشره پسیل معمولا در اواخر اسفند و با گرم شدن هوا از پناهگاه‌های زمستان‌گذران خارج شده و بلافاصله پس از متورم شدن و باز شدن جوانه‌های پسته شروع به فعالیت، تغذیه و تخم‌گذاری می‌کنند.

طغیان جمعیت این حشرات همزمان با شروع مغز بستن پسته و یا پس از آن است که موجب اختلال در روند پر شدن مغز پسته می‌شوند و در صورت خسارت شدید، این آفت علاوه بر خسارت به کیفیت و کمیت محصول، موجب ریزش برگ‌ها و حتی جوانه‌های گل و برگ سال آینده درختان پسته نیز می‌شوند.

حشره پسیل در باغات پسته

حشره پسیل پسته دارای دشمنان طبیعی متعددی چون «زنبور پسیلافاگوس»، «بالتوری»، «سن‌های شکاری»، «کنه‌های شکاری» و انواع کفشدوزک‌ها هستند و محققان پژوهشکده پسته درصدد هستند که با استفاه از این حشرات شکارگر، مبارزه بیولوژیکی را علیه این حشرات اجرایی کنند.

مقاومت به سم چالش اصلی پسیل

امان الله جوانشاه، رئیس پژوهشکده پسته ، با اشاره به آفت پسیل پسته، اظهار کرد: پسیل یک آفت قدیمی در کشور است؛ به گونه‌ای که این آفت در سال‌های 1340 تا 1350 در کشور گزارش شده؛ ولی امروزه این آفت به یک آفت درجه اول در باغات پسته تبدیل شده است.

وی با تاکید بر اینکه از سال‌های گذشته مبارزه با این آفت انجام شده است، یادآور شد: بخش خصوصی با اخذ تائیدیه‌های لازم از سازمان حفظ نباتات سمومی را برای مبارزه با این آفت به کشور وارد کردند که میان پسته‌کاران توزیع شده است.

جوانشاه در عین حال مقاومت به سموم را از چالش‌های مبارزه با این آفت دانست و اظهار کرد: آفت پسیل در طول سال چندین نسل را تولید می‌کند، از این رو این آفت به سادگی در برابر سموم شیمیایی مقاوم خواهد شد؛ به گونه‌ای که عمری که برای سموم پسیل پسته تعیین می‌شود، میان 3 تا 5 سال است.

رییس پژوهشکده پسته با اشاره به شیوع آفت پسیل در باغات کشور، خاطرنشان کرد: این امر به این دلیل است که معمولا کارایی این سموم از سال سوم به بعد دچار چالش می‌شود. این دلیل باعث شده که مبارزه با این آفت با دشواری همراه باشد و هرسال شاهد وارد شدن خسارات نسبتا شدید به باغات پسته هستیم.

وی با تاکید بر ضرورت توجه به نوع مبارزه با این آفت، تاکید کرد: در صورتی که با این آفت به درستی مبارزه نشود، می‌تواند به محصول دو سال باغات پسته لطمه وارد کند؛ چراکه این آفت شیره و مواد غذایی درخت را خارج می‌کند و این امر موجب خواهد شد که جوانه گل برای سال بعد ریزش کند و این امر موجب می‌شود که خسارات به باغات را در دو سال شاهد باشیم.

جوانشاه با تاکید بر اینکه خسارات این آفت در خصوص ارقام حساس بیشتر است، اظهار کرد: رقم «اکبری» به عنوان یک رقم حساس در برابر آفت پسیل مطرح است و مواجهه با این آفت، موجب کاهش فتوسنتز برگ و ساخت مواد غذایی در گیاه می‌شود و از این طریق درخت به شدت ضعیف خواهد شد.

اجرای طرح مبارزه بیولوژیکی در سال جاری

رییس پژوهشکده پسته با تاکید بر اینکه برای مبارزه با این آفت شاید نتوان راه حل شیمیایی قطعی معرفی  کرد، ادامه داد: بر این اساس سموم بیولوژی به عنوان یکی از روش‌های مناسب برای مقابله با این آفت در نظر گرفته شده که واردات آن در دست بررسی است؛ چراکه نیاز به اخذ تائیدیه‌های خاصی است.

وی از احتمال تست شدن این سم بیولوژیکی در سال جاری خبر داد و گفت: سم بیولوژیکی معمولا از یک موجود زنده مانند باکتری و یا ویروسی تولید شده که آفت نسبت به آنها حساس هستند.

جوانشاه از اجرای طرح‌هایی در زمینه رهاسازی حشرات شکارگر برای مقابله بیولوژیکی آفت پسیل خبر داد و گفت:‌ طغیان این آفت موجب وارد شدن خسارات اقتصادی زیاد به پسته‌کاران شده است؛ از این رو این روش‌ها هر چند که هزینه‌های زیادی دارد و آفت را به طور 100 درصدی از بین نبرد، ولی مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است؛ چراکه این روش یک روش پایدار است و سطح زیان آفت را کمتر از آستانه زیان قرار می‌دهد.

وی با تاکید بر اینکه در این زمینه بخش خصوصی توجه ویژه‌ای به این حوزه داشته است، افزود: در پژوهشکده پسته پیشنهاداتی از سوی بخش خصوصی در زمینه پرورش حشرات شکارگر ارائه شده است که مورد استقبال ما قرار گرفت و این طرح در حال انجام است.

جوانشاه حشرات «بال توری»ها و برخی از گروه‌های زنبورها و کفشدوزک‌ها را از جمله حشرات شکارگر پسیل نام برد و اظهار کرد: علاوه بر آن پژوهشکده پسته نیز مطالعات متعددی در زمینه مبارزه بیولوژیکی با این آفت اجرایی کرده است.

ساخت دستگاهی برای حذف آفت پسیل از باغات پسته

جوانشاهی با بیان اینکه آفت پسیل دارای سن‌های مختلفی است، افزود: حشرات بالغ این آفت قادر به پرواز هستند و به همین دلیل مقابله با آن سخت است؛ چراکه از طریق پرواز می‌تواند به راحتی از باغی به باغ دیگر برود و تخم‌گذاری کند.

به گفته وی از آنجایی که میزان تولید مثل این حشره زیاد است، می‌تواند آلودگی را در سطح باغات گسترش دهد.

رییس پژوهشکده پسته با تاکید بر اینکه در دو زمان شاهد طغیان حشرات بالغ هستیم، ادامه داد: در دو فصل زمستان و بهار (اواخر اسفند ماه و اوایل فروردین) زمان آغاز طغیان حشرات بالغ است و اگر در این دو زمان حشرات بالغ کنترل شوند، خسارات ناشی از پسیل کاهش می‌یابد.

وی از اجرای طرح جدید دیگری در زمینه مبارزه بیولوژیکی با آفت پسته خبر داد و در این باره توضیح داد: در این طرح که پیشنهاد اولیه آن از سوی بخش خصوصی به پژوهشکده پسته ارائه شده است، درصدد هستیم دستگاهی در این زمینه طراحی و ساخته شود.

جوانشاهی با اشاره به جزئیات این دستگاه یادآور شد: این دستگاه یک مکنده قوی است که کل درخت حرکت می‌کند و قادر است به صورت هوشمند جهت حرکت خود را به سمت بخش‌هایی که آفات تجمع کرده‌اند، تغییر دهد و با مکش اقدام به جمع‌آوری آفت از سطح باغات پسته خواهد کرد.

به گفته وی، زمانی که جمعیت حشرات بالغ در دو فصل زمستان و بهار کاهش یابد، از طغیان این آفت جلوگیری خواهد شد.

جوانشاهی با تاکید بر اینکه این روش یک روش مبارزه بیولوژیکی است که مقاومت به سموم در این آفت حذف می‌شود، ادامه داد: علاوه بر آن با جلسه‌ای که با حضور کشاورزان و محققان داشتیم، ضوابط کاری تنظیم برای مقابله با آفت پسیل پسته تدوین شده که این ضوابط برای تائید به سازمان حفظ نباتات ارسال شده است.

روش‌های مقاوم‌سازی درختان پسته

رییس پژوهشکده پسته در خصوص اینکه آیا می‌توان با روش‌های کشت بافت و یا انتقال ژن ارقام مقاوم به آفت پسیل تولید کرد یا خیر، توضیح داد: در صورتی که یک رقم مقاوم به پسیل داشته باشیم، شاید بتوان آن را از طریق انتقال ژن تکثیر کرد.

وی در عین حال اضافه کرد: در حال حاضر رقم مقاومی که برای این آفت در کشور وجود دارد، ارزش تجاری بالایی ندارند؛ از این رو با این ارقام نمی‌توان محصول پسته مناسبی را تولید کرد.

استان‌های خسارت دیده از پسیل

جوانشاهی با تاکید بر اینکه در فصل گرم سال طغیان حشرات را شاهد خواهیم بود، گفت: زمانی که حشرات بالغ می‌شوند، شروع به تخم گذاری می‌کنند و با یک فاصله وقتی که همه باغات پسته آلوده می‌شوند، شروع این آفت طغیان می‌کند.

به گفته وی، بسته به میزان دمای هر منطقه معمولا طغیان این آفت در اواخر خرداد و تیر آغاز می‌شود.

وی با بیان اینکه در استان‌هایی که پسته‌کاری متداول است این آفت دیده شده است، ادامه داد: در سال‌های گذشته سمی برای از بین بردن حشره پسیل پسته به نام سم «موونتو» معرفی شد و این سم در برخی استان‌ها هنوز کارایی لازم را برای از بین بردن این آفت دارد، ولی اولین نشانه‌های مقاومت آفت به این سم در استان خراسان رضوی در شهرهایی چون فیض آباد و تربت گزارش شد.

جوانشاهی با بیان اینکه خسارات ناشی از این آفت در خراسان رضوی بالا است، خاطرنشان کرد: علاوه بر آن باغات پسته استان‎های کرمان، یزد، فارس و دامغان و همه استان‌های کشور با این آفت درگیر هستند.

جوانشاه انتشار این آلودگی در سطح باغات پسته کشور را به دلیل پرواز حشره بالغ پسیل ذکر کرد و گفت: از آنجایی که قدرت پروازی بالایی دارند، قادر هستند که توسط باد جابجا ‌شوند.

تاکید بر ضرورت رعایت اصول مبارزه شیمیایی

رییس پژوهشکده پسته با تاکید بر ضرورت توجه بیشتر به اصول مبارزه با این آفت، تاکید کرد: در صورتی که سمپاشی‌ها با استفاده از سموم موجود به موقع انجام شود و تنها از یک سم استفاده نشود، می‌توان جمعیت حشره پسیل را کاهش داد و خسارت را کنترل کرد.

وی با بیان اینکه کشاورزان از اینکه هیچ راهکاری برای مبارزه با این آفت وجود ندارد، نگران نباشند، گفت: کشاورزان حتی می‌توانند با استفاده از سموم موجود این آفت را از بین ببرند؛ ضمن آنکه امیدواریم تا پایان سال چندین سم چه در زمینه مبارزه بیولوژیکی و چه مکانیکی و چه مبارزه شیمیایی برای پسیل پسته معرفی کنیم.

توضیح محققان در خصوص باقیمانده سم در محصول پسته

رییس پژوهشکده پسته در پاسخ به این سوال که آیا استفاده از سموم شیمیایی برای مبارزه با این آفت نگرانی در خصوص باقیمانده سم در محصول پسته ایجاد نخواهد کرد، گفت: به طور کلی اگر در هر نوع کشتی، اصول علمی رعایت نشود، مشکل باقیمانده سموم را در محصولات خواهیم داشت.

وی با تاکید بر اینکه این مساله در مصرف کودهای شیمیایی نیز مطرح است، خاطرنشان کرد: زمانی که بر اساس توصیه‌های کارشناسی اقدام شود و کشاورز رعایت کند، باقیمانده سموم نمی‌تواند یک مساله نگران‌کننده باشد.