دنباله سازی سینمایی؛ تجربه ای جهانی با نگاه به گیشه

به گزارش ایران اکونومیست؛ خاستگاه دنباله سازی آثار سینمایی را می توان دهه 60 میلادی و با تولید فیلم «دکتر نو» و یا به عبارتی سری فیلم های «جیمز باند» دانست که نظر به استقبال مخاطبان، همچنان می فروشد و قسمت 24 آن سال 2015 بر روی پرده های سینماهای جهان جای گرفت.
در دهه 70 میلادی، فرانسیس فورد کاپولا فیلم ماندگار «پدرخوانده» را ساخت و با ساخت قسمت دوم آن و بعدها قسمت سوم، دنباله سازی سینمایی به امری معمول تبدیل شد و این روند در آثار موفق سینمایی مانند «راکی»، «جنگ ستارگان»، «مدمکس»، «رامبو» و «بیگانگان» شدت گرفت و در سالهای اخیر با «ترمیناتور»، «ماموریت غیر ممکن»، «ارباب حلقه ها»، «هری پاتر»، «سریع و خشن»، «محافظان کهکشان»، «دزدان دریایی کارائیب» به اوج رسید، گرچه باید اذعان داشت که در مواردی، قسمت های بعدی هرگز نتوانستند مقبولیت و محبوبیت بخش نخست را کسب کنند.
سینمایی ایران نیز از پدیده دنباله سازی بی نصیب نبوده و چراغ این جریان در دهه 80 شمسی با «اخراجی ها» ساخته مسعود ده نمکی روشن شد و استقبال رکوردشکنانه مخاطبان از این فیلم، ده نمکی را ترغیب ساخت که قسمت های دوم و سوم آن را بسازد، اتفاقی که این کارگردان برای دیگر ساخته خود یعنی «رسوایی» تکرار کرد.
مرضیه برومند نیز پس از گذشته سال ها از تولید «شهر موشها»، قسمت دوم آن را در سال 1394 اکران کرد و تهمینه میلانی نیز دو گانه «آتش بس» را ساخت.
پرده نقره ای سینماهای ایران این روزها میزبان دو فیلم سینمایی «گشت 2» ساخته سعید سهیلی و «نهنگ عنبر، سلکشن رویا» به کارگردانی سامان مقدم است که هرکدام دنباله بخش های نخست خود هستند و دست بر قضا اولی با گیشه 20 میلیارد تومانی، عنوان پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمایی ایران را کسب کرد و دوم نیز حدود 14 میلیارد تومان فروش داشته است.
شاید اعتنا به همین فروش خیره کننده و یا شاید تبعیت از رویه جذاب دنباله سازی سینمایی، برخی کارگردانان را به ساخت سری دیگر آثار خود متمایل ساخته و نمونه متاخر آن قربان محمدپور از است که بزودی قسمت دوم تولید «سلام بمبئی» را کلید می زند و اظهارات مسعود کیمیایی است که اشاره به ساخت «ضیافت 2» داشته است.
 برای بررسی جریان دنباله سازی سینمایی و تاثیرات آن در سینما و جذب مخاطب نظر چند سینماگر را جویا شدیم که در پی می آید:

** ضرورت نوآوری در دنباله سازی سینمایی
مهدی صباغ زاده تهیه کننده فیلم سینمایی «ایتالیا ایتالیا» می گوید: فیلم هایی که تاکنون در قالب دنباله سازی تولید شده اند، در سالن های سینمایی خوب فروش رفته و از لحاظ اقتصادی رونق داشته اند.
وی بر ضرورت نوآوری در دنباله سازی فیلم ها تاکید کرده و ادامه می دهد: صنعت سینمای ایران به نگاه تازه و تکنیک بهتری نیاز دارد و اگر کارگردانی اقدام به تولید فیلم در سری های مختلف می کند، باید از قواعد و اصولی پیروی کند تا به جایگاه سینما لطمه وارد نشود.
صباغ زاده می افزاید: البته با دنباله سازی آثار سینمایی چندان موافق نیستم زیرا هر کارگردانی با جهان بینی خاص خود فیلم می سازد و در هر فیلم، موضوعی به آن اضافه می کند تا مخاطب آن را دوست داشته باشد.
وی دنباله سازی فیلم ها را در رونق اقتصادی سینما موثر دانسته و تصریح می کند: فیلمسازان باید در فیلم هایی که در بخش های مختلف تولید می کنند، تفکر جدیدی به وجود آورند تا مخاطب علاقه بیشتری برای تماشای فیلم های دنباله دار داشته باشند.

** فیلم های دنباله دار با حساسیت بیشتر ساخته شوند
کارگردان فیلم سینمایی «ناردون» نیز دنباله سازی فیلم ها سینمایی را امری مرسوم در سینمای جهان دانسته و می گوید: دنباله سازی آثار سینمایی ارزشمند به شرط برخورداری از کیفیت بالا به اقتصاد سینمای ایران کمک می کند.
فریدون حسن پور می افزاید: ساخت سری دوم فیلم ها، تجربه ای جهانی است و به خاطر جذابیت و فروش خوب، مخاطبان زیادی را دارد.
وی با اشاره به سه گانه موفق فیلم سینمایی «پدرخوانده» ساخته فرانسیس فورد کاپولا تصریح می کند: فیلمی برای نخستین بار تولید می شود و پس از نمایش فروش خوبی دارد، باید عوامل فیلم با وسواس بیشتری سری دوم آن را بسازند که ریزش مخاطب نداشته باشد.
حسن پور ادامه می دهد: در واقع فیلم های باکیفیت و ارزشمند که در سری های مختلف ساخته می شود، اقتصاد سینما را سرپا نگه می دارند، البته باید تهیه کنندگان و کارگردان ها نسبت به تولید سری دوم نوع فیلم ها دقت بیشتری کنند.
به گفته وی، ممکن است فیلمی در بخش اول موفق بوده و فروش خوبی در سالن های سینمایی داشته باشد اما در بخش دوم به دلیل کوتاهی عوامل فیلم، در نوع و محتوا مورد توجه قرار نگیرد که این موضوع به اقتصاد صنعت سینما ضربه می زند.
کارگردان سریال تلویزیونی «گذر از رنج ها» نیز تصریح می کند: طی دو سه سال اخیر مردم با سینما آشتی کرده اند و فیلم ها فروش میلیاردی داشته اند، پس باید در انتخاب ساخت سری دوم فیلم ها حساسیت بیشتری داشته باشیم تا صنعت سینما زنده و پابرجا بماند.
حسن پور با بیان اینکه در بخش هنر و تجربه نیز فیلم های ارزشمند ساخته می شود، می گوید: کمبود سالن های سینمایی از مشکلات بزرگ و کنونی سینمای ایران است و این موضوع سبب شده بسیاری از فیلم ها دیده نشوند.
وی می افزاید: در حالیکه در آمریکا چهار هزار و 500 سالن سینمایی برای نمایش فیلم ها وجود دارد و یا در کشوری مانند هند، تولید فیلم های خوب اقتصاد سینما را توسعه داده، از این رو ضرورت دارد مسئولان سینمایی کشور نیز اقداماتی در این زمینه انجام دهند.
کارگردان فیلم سینمایی «من و زیبا» خاطرنشان می کند: وجود سالن های سینمایی به اندازه و کافی باعث فروش خوب فیلم ها نیز می شود و باید از این فرصت برای شکوفایی و رونق اقتصادی صنعت سینمای کشور استفاده کرد.

** تولید فیلم های دنباله دار مقرون به صرفه است
شادمهر راستین منتقد و نویسنده سینما نیز می گوید: برای رونق سینمای تجاری ایران مقرون به صرفه تر آن است که فیلم های دنباله دار ساخته شود.
وی می افزاید: فیلم های دنباله دار که در صنعت سینمای دنیا نیز مرسوم است، سهم فروش در سینماها را افزایش می دهد.
راستین ادامه می دهد: ضرورت دارد فیلم هایی که با اقبال عمومی مواجه می شوند از سوی کارگردانها و تهیه کنندگان دنباله دار شوند و این یک روش صنعتی و تجاری سینما است.
نویسنده فیلم سینمایی «به همین سادگی» می گوید: در واقع ساخت فیلم های دنباله دار با یک ایده درست و موضوعی جالب و جذاب به درآمدزایی صنعت سینما کمک بسیاری می کند و حتی سینمای ایران می تواند در این زمینه با سینمای دنیا همسو و همگام باشد.
راستین با بیان اینکه فیلمسازان باید با توجه به نیاز و ذائقه مخاطبان موضوعات را به تصویر و نمایش بکشند، تصریح می کند: اگر فیلمی در سری اول ساخته شد و بازیگر اصلی این فیلم چندان مورد رضایت مخاطب نبود، بهتر است در بخش های مختلف آن بازیگر حذف و دیگری جایگزین شود، زیرا ضرورت ندارد در فیلم های دنباله دار، همواره از یک بازیگر استفاده کرد.
این نویسنده و منتقد سینما می افزاید: فیلم هایی که عوامانه تر به مخاطب نشان داده می شوند، از لحاظ فروش موفق تر هستند و باید به آن نیز توجه شود.

** دنباله سازی سینمایی با داستان مستقل، خوب و جذاب
کارگردان سریال تلویزیونی «کلاه پهلوی» نیز می گوید: برای دنباله سازی سینمایی، باید داستان مستقل، خوب و کاراکتر جذاب داشت.
ضیاءالدین دری می افزاید: بیش از 40 سال است که در دنیا فیلم های خوب و موفق در عنوان های 1، 2 و غیره ساخته می شوند و در سینمای ایران نیز باید این اتفاق زودتر می افتاد.
وی با بیان اینکه عوامل تولید باید در نوع داستان فیلم هایی که در بخش های مختلف ساخته می شوند، دقت بیشتری کنند، می گوید: اکنون شاهدیم فیلم هایی که در سالن های سینمایی اکران شدند و فروش خوبی نیز داشتند، با ساخت سری دوم دوباره به نمایش در می آیند و این رویداد میان تهیه کنندگان و کارگردان ها مرسوم شده است.
کارگردان سریال تلویزیونی «کیف انگلیسی» تصریح می کند: باید عوامل تولید این گونه فیلم ها درباره مضمون فیلمی که می سازند، تامل بیشتری کنند، به عنوان مثال در فیلم های «گشت ارشاد» و «گشت 2» تفاوت هایی وجود دارد و موضوعات ربطی به هم نداشتند، فقط بازیگران اصلی به ایفای نقش پرداختند و ممکن است سری سوم این فیلم موفقیتی نداشته باشد.
دری با بیان اینکه باید فیلم های ادامه دار از کاراکتر جذابی برخوردار باشند، اظهار می کند: به عنوان مثال فیلم های «جیمز باند» که در سری های مختلف ساخته شده، همچنان پس از سالها مخاطبان زیادی دارد و آثار بسیار جذاب و دیدنی هستند.
کارگردان فیلم سینمایی «صاعقه» ادامه می دهد: کارگردان های ما نیز باید از چنین فیلم هایی الگو گرفته و موضوعات خوب و جذاب را در سری های مختلف تبدیل به فیلم کنند و این مساله به رونق اقتصاد سینمای ایران هم کمک زیادی می کند.
دری با بیان اینکه موفقیت گیشه منجر به روند افزایش تولید سینمای کشور می شود، گفت: ضرورت دارد با ساخت سری دوم فیلم ها، قواعد اصولی را رعایت و برای فیلم یک روند داستانی درست ایجاد کنیم تا بتوان بهره برداری از آنها کرد.
کارگردان فیلم سینمایی «باد و شقایق» تاکید می کند: فیلم هایی که در بخش های مختلف به شکل ناقص و پراکنده تولید می شوند، باعث ریزش مخاطب از سالن های سینمایی شده و خطرآفرین هستند.
دری می افزاید: رسیدن به بازار و فروش خوب در صنعت سینما کار آسانی نیست، باید مخاطب شناسی کرد و برای سینما یک ارزش خاص قائل شد و با داستان جذاب تر و صحنه آرایی بهتر به فروش خوبی نیز دست یافت.