به نظر می‌رسد روند اصلاح قیمت سهام و رکود فعلی در بازار منجر به تشدید فضای تردید میان سهامداران شده است.
شاخص کل بورس تهران در ادامه ریزش روزهای اخیر، روز گذشته با افت 131 واحدی (معادل 16/ 0 درصد) مواجه شد. طی هفته‌های اخیر ریزش شدید ارزش معاملات به سطوح کمتر از 80 میلیارد تومان، به سیطره یک فضای رکودی در بازار سهام انجامیده است.
از سوی دیگر کاهش تقاضای سهام و همچنین عرضه‌های کم‌جان در این بازار، فاصله قیمت‌های خرید و فروش را افزایش داده است. به نظر می‌رسد روند اصلاح قیمت سهام و رکود فعلی در بازار منجر به تشدید فضای تردید میان سهامداران شده است. اما اینکه این فضا در ادامه به چه سمتی پیش رود، بستگی به شرایط پیرامون بازار سهام دارد. با این حال کارشناسان با در نظر گرفتن شرایط و متغیر‌های مختلف دو سناریوی متفاوت را برای ادامه مسیر بورس ترسیم می‌کنند.
سناریوی اول. این سناریو برمبنای تشدید فضای تردید کنونی و به دنبال آن خستگی سهامداران و افزایش ریسک بازار مطرح می‌شود. به دنبال خستگی و فرسایش سهامداران، تشدید فشار فروش و خروج سهامداران از بسیاری از نمادها محتمل است. بر همین اساس طبیعی است که با تداوم ریزش شدید قیمت‌ها، کف‌های جدید شناسایی شوند و تقاضا در بازار شکل بگیرد.
سناریوی دوم. این سناریو به تداوم فضای تردید تاکید دارد و چرخش آن را منوط به ایجاد محرک‌‌های بیرونی می‌داند. با توجه به اینکه در شرایط کنونی و در کوتاه‌مدت به وجود آمدن محرک جدی در فضای اقتصاد داخلی ودیگر موارد از جمله بازارهای جهانی بعید به نظر می‌رسد، احتمال وقوع این سناریو کمتر از سناریوی اول ارزیابی می‌شود.
معاملات کم‌رمق
بورس تهران روز گذشته در ادامه افت روزهای اخیر با ریزش 131 واحدی شاخص کل به‌کار خود پایان داد و در کانال 78 هزار واحدی پایدار ماند. در روند معاملات روز گذشته نکته قابل توجه درخصوص کاهش ارزش و حجم معاملات بود. موضوعی که در خلال روند اصلاحی قیمت‌ها در هفته‌های گذشته به کرات مشاهده شده است. بررسی داد‌وستدهای بسیاری از نمادهای فعال در بازار سهام حاکی از آن است که با وجود ریزش قیمت‌ها، بازار شاهد فشار فروش یا صف خرید در این سهم‌ها نیست. این موضوع که از رکود فعلی موجود در بازار سهام نشات گرفته است، باعث می‌شود که سهم‌ها در سمت فروش توانایی رسیدن به حجم مبنا را نداشته باشند و این افت در دامنه یک تا 3 درصد باقی بماند. به عبارت دیگر سهامداران در جو کنونی عمدتا دچار تردید در انتخاب مکانیسم معامله در بورس هستند. از ین رو تحت تاثیر شرایط به وجود آمده فعالیت در سمت خرید و فروش برای این معامله‌گران تا حد زیادی دشوار شده است.
دوسناریوی محتمل روز آتی بورس
فاز تردید میان سهامداران و رکود در معاملات، بزرگ‌ترین مشخصه این‌روزهای بازار سهام کشور است. این احتمال وجود دارد که تداوم این روند جذابیت بورس نزد سرمایه‌گذاران را کاهش دهد و آنها را از داد وستد در بورس خسته کند. تداوم روند تردید می‌تواند منجر به ایجاد هراس میان سهامداران شود؛ هراسی که ناشی از طولانی شدن فضای فعلی و ابهام در چشم‌انداز آینده بازار سهام است. برای توضیح بیشتر باید گفت با فرض اینکه فضای رکودی فعلی معاملات سهام ادامه یابد، این سوال میان سهامداران شکل می‌گیرد که چه ریسک‌هایی پیش‌روی بورس وجود دارد که فضای رکود و تردید طولانی شده است؟ ضمن اینکه موضوع بحث هزینه فرصت برای فعالان بورسی نیز مطرح می‌شود. بعد از مدتی که بازار به این منوال به کار خود ادامه دهد، حضور در فضای رکودی صرفه اقتصادی برای سهامداران نخواهد داشت. در این حالت، سایه ترس و تردید به‌وجود آمده، زمینه خروج سهامداران از بسیاری از سهم‌ها را به وجود می‌آورد و فشار فروش‌ها را تشدید می‌کند. این فشار فروش‌ها قیمت عمومی سهام را در مسیر نزولی حرکت می‌دهد. با توجه به اینکه طی این مدت قیمت‌ها افت کرده و بازار آرام آرام روند اصلاحی را به خود دیده است، شناسایی کف‌های جدید از سوی سهامداران محتمل به نظر می‌رسد. این امر می‌تواند تقاضای نسبتا قدرتمندی در بازار شکل دهد که منجر به چرخش بازار از روند کنونی خواهد شد. سناریوی دوم در راستای تداوم فضای رکودی بازار است. به این معنی که بازار همچنان با روندی کم‌نوسان شاهد ریزش قیمت‌ها توام با رکود معاملاتی باشد. در این حالت بازار سهام برای تغییر روند باید در انتظار یک محرک یا عامل بیرونی باشد که بتواند روند معاملات را تغییر دهد. این عامل می‌تواند شامل تغییر در سیاست‌های بانکی(تصمیم‌گیری درخصوص نرخ سود)، تغییرات نرخ دلار و روند بازارهای جهانی باشد. با توجه به اینکه از این نقاط انتظار تغییر خاص و متحول‌کننده‌ای وجود ندارد، انتظار اثرگذاری این عوامل در کوتاه‌مدت چندان محتمل نیست. در نهایت با توجه به اینکه در این مقطع زمانی فعلی تا کوتاه مدت، وقوع این چنین محرک جدی برای بورس دور از انتظار است، این سناریو از احتمال وقوع کمتری نسبت به سناریوی اول برخوردار است.
نزول اکثر صنایع بورسی
رفتار صنایع بورسی طی روز گذشته نشان داد از میان 37 صنعت بورسی 21 صنعت افت و 10 صنعت رشد شاخص را تجربه کرده‌اند. در صدر این گروه‌ها، صنایعی چون استخراج سایر معادن، محصولات کاغذی و ماشین آلات بودند. در قعر جدول بازدهی صنایع بورسی نیز گروه‌های استخراج نفت و گاز، زغال سنگ و لاستیک و پلاستیک بودند. صنعت مخابرات که در میان صنایع صعودی روز گذشته بود، شاهد رشد قیمت دو نماد زیرمجموعه این گروه بود. در «اخابر» حمایت همه‌جانبه سهامدار حقوقی و خرید حدود 5میلیونی سهم از سوی این گروه در رشد قیمتی آن اثر مهمی داشت. همچنین در «همراه» نیز حمایت معامله‌گران عمده قابل مشاهده بود. به‌طوری که با خرید بیش از یک میلیون سهمی از سوی سهامداران حقوقی، این نماد پنجمین روز کاری مثبت خود را به ثبت رساند.
در بازار چه گذشت؟
در جریان معاملات روز گذشته ارزش معاملات از ساعات ابتدایی در سطح پایینی قرار داشت. در نهایت نیز رقم ارزش معاملات خرد در پایان بازار حدود 79 میلیاردتومان رقم خورد که نسبت به روز معاملاتی قبل کاهش بیش از 18 درصدی داشته است. این موضوع درخصوص حجم معاملات نیز صدق می‌کرد. حجم معاملات نیز حدود 314 میلیون سهم بود که آن نیز نسبت به روز یکشنبه افت 26 درصدی داشته است. دیروز همچنین دو نماد «همراه» و «فارس» بیشترین اثر مثبت را برشاخص گذاشتند.جابه‌جایی عمده در سهام پتروشیمی خلیج فارس که یکی از رفتارهای تکراری بورس در مواقع نزولی است بار دیگر دلیلی شد تا از ریزش بیشتر شاخص کل بورس تهران جلوگیری شود. اما بیشترین اثر را بر افت شاخص نماد «شپنا» به ثبت رساند. پالایش نفت اصفهان در معاملات روز دوشنبه شاهد فروش بیشتر از سوی حقیقی‌ها بود. در مقابل فروش این سهامداران، حقوقی‌ها حمایت قابل توجهی از این نماد داشتند. این روند در پالایش نفت بندرعباس نیز دیده شد. با وجود اینکه 100 درصد فروش به سهامداران خرد تعلق داشت، اما حجم پایین معاملات در این نماد سهم را وارد صف فروش نکرد.
در روند معاملات روز گذشته بورس تهران، «کترام» بیشترین رشد قیمتی را به ثبت رساند. تولیدی کاشی سرامیک تکسرام در حالی معاملات خود را با صف خرید به پایان رساند که تمامی سهم‌ها میان سهامداران خرد دست به دست شد. قند شیرین خراسان نیز با صف خرید به کار خود پایان داد.با این وجود در جریان معاملات «قشرین» 80 درصد سهامداران حقوقی در سمت خرید حاضر شدند؛ اما خرید مطلوب از سوی حقیقی‌ها باعث شد این نماد با رشد قیمتی روزانه به کار خود پایان دهد. بیشترین افت قیمتی نیز مربوط به «غشهد» بود. شهد ایران که طی دو روز معاملاتی گذشته شاهد فشار فروش از سوی سهامداران بوده است در جدید‌ترین تحول مجوز افزایش سرمایه 60 درصدی را از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت کرده است. بیشترین حجم معاملات نیز مربوط به بانک تجارت بود. «وتجارت» که روز یکشنبه پس از برگزاری مجمع فوق‌العاده برای انتخاب هیات‌مدیره بازگشایی شد، شاهد افزایش فروش از سوی سهامداران حقیقی بود. با این وجود روز گذشته سهامداران حقوقی که عمدتا بازارگردان این نماد هستند بیش از 10 میلیون از این سهم خریداری کردند.
