این درحالی است که ایران با توجه به روابط دوستانه سیاسی و
اقتصادی خود با قطر، آسمانش را به عنوان فضایی جایگزین برای تردد
هواپیماهای تجاری این کشور گشوده و اجازه تردد هواپیماهای این ایرلاین را
برای رسیدن به مقاصدشان داده است.
حال سوال اینجاست که این اتفاق چه امتیازی برای صنعت حمل و نقل هوایی ایران خواهد داشت و ایران چگونه می‌تواند از این امتیاز استفاده کند؟ از این رو با علیرضا منظری، معاون سابق هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری گفت‌وگو کرده‌ایم.
اصولا برای عبور هواپیماها از آسمان ایران چه رقمی باید پرداخت شود؟
پرداخت هزینه بابت خدمات ارائه شده به هواپیمای عبوری در فضای هوایی ایران می‌تواند از رقمی کمتر از هزار دلار تا رقمی بیش از 2500 دلار باشد.
برای تعیین این رقم چه معیارهایی وجود دارد؟
به استناد آیین‌نامه مصوب هیات وزیران که در اجرای مفاد ماده 63 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت به تصویب رسیده است، بهای خدمات فرودگاهی و هوانوردی باید از طرف شرکت‌های هواپیمایی پرداخت شود که از جمله آنها بهای خدمات پرواز هواپیماها در فضای هوایی ایران است. برای این منظور دو عامل وزن هواپیما و میزان کیلومتر طی شده در مسیر هوایی ملاک تعیین ارقام پرداختی است. به همین جهت به هر میزان که وزن هواپیما سنگین‌تر باشد و مسیر طولانی‌تری را طی کند باید هزینه خدمات بیشتری را بپردازد.
فرصت عبور هواپیماهای قطر از آسمان ایران برای اقتصاد صنعت حمل و نقل ایران چیست؟
بدیهی است که هم اکنون امکان افزایش پرواز عبوری در فضای هوایی ایران به لحاظ ظرفیت وجود دارد اما برای این افزایش، امکانات موجود تا حدودی پاسخگو است ولی برای ارائه خدمات بیشتر نیازمند توسعه تجهیزات ناوبری و ارتباطی و همچنین نیروی انسانی هستیم. به هر حال اکنون عبور تعداد بیشتری از هواپیماهای قطر ایرویز از فضای هوایی ایران فرصتی را به‌دست داده تا با ارائه خدمات به آنها حتی با کمی تحمل سختی به‌وسیله نیروی انسانی و کنترل برخی نقاط مهم بتوانیم درآمد بیشتری کسب کنیم که همین ارزآوری می‌تواند تأثیر مثبتی را بر اقتصاد حمل و نقل هوایی داشته باشد و کمک کند تا مسئولان بتوانند با این افزایش درآمد نسبت به تامین تجهیزات مدرن و بهنگام‌سازی آموزش نیروی انسانی اقدام کنند.
آیا می‌توان برآورد کلی در آمدهایمان را از عبور هواپیماهای قطری داشته باشیم؟
اگر فرض بگیریم که در هر 24 ساعت تعداد 80 تا صد پرواز قطری از آسمان ایران عبور کند و به‌طور متوسط حداقل رقم حدود هزار دلار را در نظر بگیریم،می‌توان رقم 80هزار دلار را پیش‌بینی کرد.
اصولا تغییر مسیر ایرلاین‌ها ساده است یا خیر؟ به عنوان مثال آیا اگر روابط عادی شود، قطر سریعا به شرایط قبل باز خواهد گشت؟
شرکت‌های هواپیمایی به جهت کاهش هزینه‌های پرواز و عدم فشار بر مشتریان به لحاظ افزایش قیمت بلیت هواپیما مجبورند در چارچوب هزینه/ منفعت تصمیم‌گیری کنند. در نتیجه به همین منظور برای طی مسیر از نقطه‌ای به نقطه دیگر باید کوتاه‌ترین مسیر هوایی را انتخاب کنند تا هزینه کمتری برای خدمات دریافتی بپردازند. در این مورد خاص باید اشاره کنم تغییر مسیر هوایی در صورتی که در مقایسه وجود داشته باشد، خیلی سخت نیست بویژه در مورد قطرایرویز که مسیرهای قبلی خود را داشته و حتماً در زمان انتخاب آنها با توجه به کوتاه‌ترین مسیر انتخاب شده‌اند و اکنون باید احتمالا در مواردی راه‌های طولانی‌تری را طی کنند به همین لحاظ در صورت بازگشت روابط به حالت قبلی، می‌توانند به مسیرهای گذشته تغییر جهت دهند.
ایران چه امتیازی می‌تواند ارائه کند که قطر همواره از همین مسیر رفت و آمد کند یا این‌که چه امتیازی می‌تواند از قطر بگیرد؟
در مورد چنین مسیرهایی موردی برای امتیاز دهی وجود ندارد، ولی در موارد همسانی زمان طی شده در مسیر، بدیهی است کاهش قیمت در مقایسه با سایر مسیرها می‌تواند برای حفظ پرواز در این مسیر موثر باشد که در این صورت باید بخش بازرگانی شرکت فرودگاه‌ها محاسبات دقیق اقتصادی را انجام داده و در صورت صلاح و صرفه، اقدامات لازم را انجام دهد. در مورد گرفتن امتیاز از طرف مقابل طبیعی است وقتی کشور ایران در زمان سختی به کشور همسایه کمک کرده در فضای سیاسی و دیپلماتیک مردان سیاست باید در پی گرفتن امتیازات لازم در فرصت‌های مناسب باشند.
آیا محدودیتی برای ارائه مجوز عبور از آسمان ایران وجود دارد مثلاً امکانات کم سیستم‌های ناوبری یا کنترل ترافیک منظورم است؟
در حال حاضر با توجه به تعداد افزایش فعلی پروازها به نظر مشکل زیادی وجود ندارد و فقط باید مدیران بتوانند هماهنگی‌های لازم را به منظور جا به جایی نیروی انسانی کمکی و افزایش دقت کنترل‌ها برای رفع پیچیدگی‌های ترافیک هوایی در نقاط مهم انجام دهند و بتوانند انگیزه‌های لازم را برای نیروی انسانی فعال ایجاد کنند. به هر حال با روزآمد شدن تجهیزات هم باید به دنبال تامین تجهیزات ناوبری و ارتباطی مدرن باشند.
