از قند خون و پایین و بالای آن بیشتر بدانید

چه با قند خون پایین (هیپوگلیسمی) مواجه باشید و چه قند خون بالا (هایپرگلیسمی) باید توجه داشته باشید که هر دو حالت برای سلامت کلی انسان مضر هستند و در صورت عدم درمان می توانند عوارض قابل توجهی را به همراه داشته باشند.

به گزارش ایران اکونومیست به نقل از "نیو هلث ادوایزر"، به طور کلی، قند خون پایین یا قند خون بالا در میان افراد مبتلا به دیابت شایع است. با این وجود، آنها ممکن است افراد غیر دیابتی را نیز تحت تاثیر قرار دهند. در ادامه با تفاوت های هیپوگلیسمی و هایپرگلیسمی و نشانه ها یا علامت های اولیه آنها بیشتر آشنا می شویم.

تعریف

قند خون پایین

قند خون پایین یا هیپوگلیسمی یک رویداد مکرر است که می تواند به کیفیت زندگی افراد مبتلا به دیابت و خانواده های آنها آسیب وارد کند. هیپوگلیسمی با سطوح قند خون پایین‌تر از چهار میلی مول در لیتر، با یا بدون نشانه، تعریف می شود.

قند خون بالا

قند خون بالا یا هایپرگلیسمی با سطوح قند خون بالاتر از هفت میلی مول در لیتر در حالت ناشتا یا پیش از یک وعده غذایی، یا بالای 10 میلی مول در لیتر دو ساعت پس از یک وعده غذایی تعریف می شود. هنگامی که میزان انسولین در خون کافی نیست، هایپرگلیسمی می تواند رخ دهد زیرا به دلیل کمبود انسولین، گلوکز خون نمی تواند وارد سلول ها شود و تجمع آن در خون موجب افزایش سطح قند خون می شود.

دلایل

بسیاری از موارد قند خون پایین به دلایل زیر شکل می گیرند:

کمبود کربوهیدارت ها، نادیده گرفتن یا به تاخیر افتادن یک وعده غذایی، یک وعده غذایی که از کربوهیدارت های کمتر نسبت به آن چه نیاز است، سود می برد یا خطا در شمارش کربوهیدارت های مصرفی

مصرف الکل بدون مصرف غذا

ورزش بیش از اندازه، چه از نظر شدت و چه از نظر مدت زمان

استرس روانی یا جسمانی

خطار در دوز یا برنامه مصرف انسولین یا دیگر داروهای دیابت


دلایل اصلی شکل گیری قند خون بالا شامل موارد زیر می شوند:

استرس روانی، مانند سوگ، حضور در شغلی جدید، یا جابجایی

استرس جسمانی، مانند عمل جراحی یا بیماری

مصرف برخی داروها مانند کورتیزون

رژیم های غذایی با محتوای بیش از اندازه بالای کربوهیدارت ها

عدم فعالیت جسمانی

داروی ناکافی ضد دیابت یا خطا در میزان انسولین دریافتی یا یک دوز از دست رفته

نشانه ها

نشانه های قند خون پایین می توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند:

مشکل در انجام وظایف روزانه

کاهش هماهنگی

دشواری در تمرکز

تعریق

نبض سریع

لرزش، سرگیجه، ضعف

سردرد

تاری دید


برخی افراد ممکن است متوجه نشانه های قند بالا نشوند. با این وجود، از جمله نشانه های آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

خستگی افزایش یافته

دشواری در تمرکز

سرگیجه

خواب آلودگی

سردرد

تاری دید

تحریک پذیری

تشنگی شدید

افزایش دفع ادرار

کاهش وزن ناخواسته

گرسنگی بیش از حد

عوارض

اگر نشانه های هیپوگلیسمی را بیش از اندازه نادیده بگیرید ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهید، زیرا مغز نیازمند گلوکز برای ارائه عملکرد درست است. شما باید نشانه ها و علامت های قند خون پایین را به سرعت مورد توجه قرار دهید زیرا عدم درمان هیپوگلیسمی می تواند به موارد زیر منجر شود:

سردرگمی شدید و گم گشتگی

بیهوشی

تشنج

کما

مرگ


هایپرگلیسمی درمان نشده می تواند عوارض بلند مدت را موجب شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

رتینوپاتی دیابتی، یا آسیب رگ های خونی شبکیه چشم، به طور بالقوه به نابینایی منجر می شود

آب مروارید، یا کدر شدن عدسی چشم

مشکلاتی در پاها

عفونت های دندان و لثه

مشکلات استخوان و مفاصل

مشکلات پوستی

آسیب عصبی (نوروپاتی)

بیماری قلبی عروقی

آسیب کلیوی یا نارسایی کلیوی

هیپوگلیسمی در برابر هایپرگلیسمی: چگونه بر آنها غلبه کنیم؟

درمان هیپوگلیسمی

اگر با قند خون پایین مواجه شدید، یکی از گزینه های زیر را مصرف کنید:

چهار تا شش آبنبات (بدون قند نباشند)

قرار دادن یک قاشق غذاخوری عسل زیر زبان تا هرچه سریع‌تر در جریان خون جذب شود

4 اونس (118 میلی لیتر) آب میوه

8 اونس (236 میلی لیتر) شیر بدون چربی

4 اونس (118 میلی لیتر) نوشابه (بدون قند نباشد)

سه یا چهار قرص گلوکز

یک تیوب ژل گلوکز

پس از مصرف خوراکی حاوی قند، قند خون خود را پس از گذشت 15 دقیقه دوباره اندازه گیری کنید. اگر قند خون همچنان زیر هفت میلی مول در لیتر است، وعده ای دیگر از یکی از گزینه های فهرست شده در بالا را مصرف کنید و این کار را تا زمانی که سطح قند خون به حالت عادی بازگردد، ادامه دهید.

چه زمانی بیهوش می شوید؟

قند خون پایین می تواند به بیهوش شدن ناگهانی فرد منجر شود. اگر چنین شد، فردی دیگر باید تزریق گلوکز را انجام دهد. گلیکوژن یک داروی تجویزی است که قند خون را افزایش می دهد و برخی افراد ممکن است در موارد هیپوگلیسمی شدید به آن نیاز داشته باشند. بر همین اساس، این که اعضای خانواده یا دوستان نزدیک شما از چگونگی تزریق گلوکز آگاهی داشته باشند، اهمیت دارد. اگر با فردی مواجه شدید که یک واکنش هیپوگلیسمی شدید دارد با اورژانس تماس بگیرید یا وی را به نزدیک‌ترین بیمارستان انتقال دهید.

درمان هایپرگلیسمی

درمان های خانگی

پزشک شما ممکن است درمان های زیر را پیشنهاد دهد:

ورزش اغلب یک روش موثر برای کنترل قند خون محسوب می شود، اما اگر در صورت مشاهده کتون ها در ادرار از انجام ورزش خودداری کنید. ورزش ممکن است سطوح قند را هر چه بیشتر افزایش دهد.

بر اساس تجویز پزشک داروهای خود را مصرف کنید.

یک برنامه غذایی دقیق به کم غذا خوردن و پرهیز از مصرف محصولات شیرین کمک می کند.

بر اساس دستور پزشک سطوح قند خون خود را زیر نظر داشته باشید و در صورت ابتلا به بیماری یا نگرانی درباره قند خون پایین یا قند خون بالا این کار را با تکرر بیشتر انجام دهید.

دوزهای انسولین را تنظیم کنید تا هایپرگلیسمی کنترل شود.

درمان های اورژانسی

اگر با نشانه ها و علامت های قند خون بالا مواجه هستید ممکن است به اورژانس انتقال داده شوید. روند درمان در این بخش به طور معمول شامل:

جایگزینی مایعات چه به صورت خوراکی یا تزریقی تا زمان هیدارته شدن مجدد. مایعات جایگزین آن چیزی می شوند که به واسطه دفع ادرار بیش از حد از دست داده اید و به رقیق کردن قند اضافی در خون کمک می کند.

جایگزینی الکترولیت از طریق سیاهرگ ها به منظور کمک به عملکرد عادی قلب، عضلات، و سلول های عصبی.

انسولین درمانی به صورت درون وریدی برای معکوس کردن فرآیندهایی که موجب تجمع کتون ها در خون شده اند.

پس از بازگشت سطح قند خون به حالت عادی پزشک آنچه موجب تحریک هایپرگلیسمی شده است را مد نظر قرار خواهد داد و با توجه به شرایط ممکن است به درمان بیشتر نیاز داشته باشید.