هفته گذشته سرشار از اخبار به‌خصوص در معادلات سیاسی جهانی بود. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در هفته گذشته در اقدامی ناگهانی تمام ارتباطات خود را با قطر قطع کردند. در ادامه حادثه‌‌هایی در ساختمان مجلس شورای اسلامی و همچنین حرم مطهرامام (ره) رخ داد.
این اتفاقات گرچه با واکنش سریع نیروهای امنیتی سرکوب شد، اما اثر این حادثه ایجاد نگرانی در فضای کشور بود که پیامدهای آن در بورس تهران نیز با موج هیجانی در سمت فروش سهام در روز چهارشنبه مشاهده شد. انتخابات بریتانیا و شهادت رئیس پیشین FBI آمریکا علیه رئیس‌جمهوری این کشور نیز از دیگر رخدادهای مهم پایان هفته گذشته بود. در این شرایط انتظار برای نشست فدرال رزرو در هفته آینده و رشد نرخ بهره آمریکا (احتمال تقویت ارزش دلار در بازار جهانی و فشار بر بازارهای کالایی) وجود دارد.
گرچه هیجان فروش را در معاملات روز چهارشنبه بورس تهران با انعکاس اخبار شاهد بودیم، اما به نظر می‌رسد عوامل حمایتی مانند حضور پررنگ حقوقی‌ها در سمت خرید، سرکوب عملیات تروریستی و بازگشت آرامش به فضای امنیتی کشور، احتمال افزایش روادید تجاری با قطر، نزدیک شدن به فصل مجامع مانع ایجاد موج‌های هیجانی در سمت فروش خواهد بود. در بازار جهانی نیز چشم‌انداز بهبود قیمت در بازارهای جهانی در نیمه دوم سال جاری میلادی، احتمال پایین ماندن ارزش دلار در بازار جهانی (به‌عنوان عامل اثرگذار بر قیمت‌های جهانی کالاها) با وجود انتظار برای افزایش نرخ بهره آمریکا، در کنار احتمال رشد نرخ دلار در بازار داخلی می‌تواند از سودآوری شرکت‌های بورسی حمایت کند. این عوامل می‌تواند سدی در برابر موج‌های هیجانی در سمت فروش سهام باشد و از ریزش شدید قیمت‌ها جلوگیری کند.
آمریکا و بریتانیا تحت فشار داخلی
در پایان هفته گذشته بورس تهران رخدادهای سیاسی مانند شهادت رئیس پیشین FBI آمریکا علیه رئیس‌جمهوری این کشور و دروغگو خطاب کردن ترامپ توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. روز پنج‌شنبه نیز انتخابات بریتانیا برای انتخاب اعضای پارلمان این کشور و به‌دنبال آن مشخص کردن نخست‌وزیر آینده برگزار شد. در حالی‌که پیش از انتخابات حزب محافظه‌کار 330 کرسی از 650 کرسی پارلمان انگلیس را در اختیار داشتند بر اساس آمار منتشرشده از انتخابات این کشور، محافظه‌کاران اکثریت حاکم پارلمان را از دست دادند. این موضوع روند خروج بریتانیا را کند و فضای حاکم بر سیاست و اقتصاد این کشور را پیچیده‌تر می‌کند. در نتیجه این موضوع شاهد ریزش ارزش پوند در برابر سایر ارزها در بازار جهانی بودیم. ارزش پوند در معاملات روز جمعه در مقایسه با روز قبل از آن در برابر دلار افت 2 درصدی را تجربه کرد.
در اقتصاد آمریکا انتظار برای افزایش دو مرحله‌ای نرخ بهره در سال 2017 وجود دارد. در این شرایط احتمال رشد نرخ بهره در نشست هفته آینده فدرال رزرو بالای 90 درصد اعلام شده است. این در حالی است که ارزش دلار در بازار جهانی نسبت به دوره‌های پیشین که انتظار برای افزایش نرخ بهره پیش از نشست فدرال رزرو اوج گرفته بود، مقادیر بسیار پایین‌تری را تجربه می‌کند. ارزش دلار در بازار جهانی از آن جهت به‌عنوان ارز مرجع برای تبادل کالا استفاده می‌شود و با نوسانات خود می‌تواند بر روند قیمتی کالا در بازار جهانی اثرگذار باشد، دارای اهمیت بود. روند نوسانات ارزش دلار علاوه‌بر اثر بر اقتصاد جهانی بر روند قیمتی کالاها (نیمی از بورس تهران را شرکت‌های کالایی تشکیل می‌دهند) اثرگذار خواهد بود.
فروکش کردن تهدیدها
همزمان با انتشار اخبار درخصوص حملات تروریستی در حرم امام و همچنین مجلس شورای اسلامی، بورس تهران نیز با سیلی از فروشندگان در ساعات پایانی معاملات چهارشنبه مواجه شد. در این میان نکته‌ای که باید به آن توجه کرد انتظار برای ریزش شاخص به کمتر از سطح 80 هزار واحد، با تخلیه فضای انتخاباتی در هفته‌های اخیر بود. در حالی که قیمت سهام با حرکت موج نقدینگی به سمت سهام پس از انتخابات ریاست‌جمهوری مسیر صعودی را طی کرد و به‌دنبال آن شاخص به بیش از 81 هزار رسید، با تخلیه فضای انتخاباتی ریزش قیمت سهام مورد انتظار کارشناسان بود. در این شرایط حمایت حقوقی‌ها از قیمت سهام در آستانه مجامع شرکت‌ها مانع از ریزش بیش از حد شاخص شد. بر این اساس گرچه جرقه آغازکننده موج فروش در روز چهارشنبه هراس از حملات تروریستی بود، اما باید به نکته بستر لازم برای افت قیمت سهام توجه کرد. در شرایط کنونی نیز گرچه همچنان عوامل بنیادی حامی قدرتمندی از قیمت سهام نیستند و ممکن است برخی از سهامداران با خسته شدن از فضای کم‌رمق معاملات دست به فروش سهام خود بزنند، اما به‌نظر می‌رسد از شدت افت قیمت‌ها بار دیگر کاسته شود.
نکته مهم اینکه حقوقی‌ها که در هفته‌های اخیر اثر محسوسی را بر روند معاملات سهام به‌خصوص نماد شرکت‌های بزرگ داشتند. با افت روز چهارشنبه قیمت‌ها، نیز این معامله‌گران احتمالا حریص‌تر از قبل در سمت خرید سهام فعالیت خواهند کرد. در این خصوص خرید صندوق‌های با درآمد ثابت در بسیاری از نمادهای بزرگ نقش حمایت‌کننده را ایفا کرده و خارج از اثرات سوء این خریدها بر روند آتی معاملات سهام، این حقوقی‌ها برای تکمیل پرتفوی سرمایه‌گذاری خود و همچنین انجام الزامات قانونی سازمان بورس باید به خرید سهام بپردازند که احتمالا با افت قیمت‌ها بیش از پیش تقاضای سهام از سوی این معامله‌گران افزایش خواهد یافت. در این خصوص می‌توان به خریدهای بزرگ‌ترین صندوق با درآمد ثابت، گنجینه آرمان شهر اشاره کرد. این صندوق که ارزش خالص دارایی‌های آن در شرایط کنونی به 30 هزار میلیارد تومان نزدیک شده است در ادامه خریدهای روزهای قبل چهارشنبه نیز در نمادهای «فولاد»، «هرمز»، «شبندر»، «فملی» و «ومعادن» اقدام به خرید کرد. تهدیدهای امنیتی با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورمان در منطقه، همیشه وجود داشته و این اقتدار سیستم امنیتی کشور بوده که ایران را به‌عنوان محفل امن در تلاطم منطقه معرفی کرده است. همان‌گونه که در اخبار نیز منتشر شد عمل تروریستی روز چهارشنبه ته‌مانده صدها عملیات تروریستی خنثی شده ازسوی دستگاه‌های امنیتی کشور در سال‌های اخیر بوده است. می‌توان به این موضوع اطمینان داشت که سیستم امنیتی مطابق با گذشته تمام توان خود را در خنثی کردن این حادثه‌ها به کار خواهد گرفت و تا حد ممکن احتمال تکرار این حادثه را پایین خواهد آورد. با فروکش کردن هراس از چنین حوادثی در بورس تهران، حمایت حقوقی‌ها و همچنین نزدیک شدن به فصل مجامع با توجه به افت قیمت سهم به اندازه سود تقسیمی در مجامع و کاهش نسبت قیمت به درآمد، احتمالا شدت فروش‌های هیجانی کاهش یابد.
اثر رویدادهای جهانی و منطقه بر بورس تهران
تحریم قطر ازسوی برخی از کشورهای عربی به سرکردگی عربستان می‌تواند در ابتدا اثر مثبت بر وضعیت صادرات کشور بگذارد. بستن مرزهای خشکی، هوایی و بنادر دریایی روی قطر از سوی کشورهای منطقه می‌تواند تهدیدی برای ثبات منطقه باشد. گرچه تنش‌ها میان کشورهای عربی حوزه خلیج فارس بالا گرفته و چنددستگی را در منطقه ایجاد کرده است، اما به‌نظر می‌رسد این تنش‌ها در سطوح خط و نشان‌های سیاسی و فشارهای اقتصادی بر قطر باقی بماند. در این شرایط قطر برای تامین نیازهای داخلی خود به راه دریایی و همچنین خطوط هواپیمایی وابسته شده که کشورمان با توجه به موقعیت خود می‌تواند از این فرصت نهایت استفاده را ببرد. مطابق با روزهای اخیر که اخبار به ارسال محموله‌هایی از طریق خطوط هوایی اشاره داشت این موضوع می‌تواند فرصتی برای به دست گرفتن بازار قطر از سوی شرکت‌های داخلی باشد. از سوی دیگر کشوری مانند امارات که به‌عنوان یکی از شرکای اصلی تجاری کشورمان محسوب می‌شود نیز احتمالا ریسک انجام عمل متقابل در برابر کشورمان را نمی‌پذیرد (کاهش مراودات اقتصادی به بهانه تجارت کشورمان با قطر) زیرا این موضوع می‌تواند اقتصاد نه‌چندان پویای امارات را با مشکلات زیادی مواجه کند. بر این اساس تنش میان کشورهای عربی در صورتی‌که با جبهه‌گیری نظامی همراه نشود می‌تواند فرصتی برای بازاریابی شرکت‌های داخلی در قطر باشد.
پارلمان معلق بریتانیا و همچنین سخنان رئیس پیشین FBI آمریکا علیه رئیس‌جمهوری این کشور می‌تواند تا حدودی نگرانی از وضعیت سیاسی را در اقتصادهای بزرگ جهانی ایجاد کند. کارشناسان سیاسی معتقدند گرچه اظهارات «کومی» نمی‌تواند ترامپ را از ریاست‌جمهوری آمریکا برکنار کند، اما رئیس‌جمهوری کنونی آمریکا را در موضع ضعف قرار می‌دهد. با توجه به سیاست خصمانه ترامپ علیه ایران، ضعف این شخص و به‌دنبال آن احتمالا حزب جمهوری‌خواه آمریکا می‌تواند عامل مثبت برای سیاست خارجی کشورمان باشد.در شرایط کنونی گرچه وضعیت بازارهای کالایی از دوران اوج خود در ماه‌های نخست سال جاری میلادی فاصله گرفته است اما کارشناسان به بهبود تقاضای کالا در نیمه دوم سال میلادی اشاره می‌کنند. در این میان بازیابی شاخص بازارهای کالایی در کنار انتظار برای رشد نرخ دلار در بازار ارز کشورمان تا پایان سال می‌تواند به رشد سودآوری شرکت‌های کالایی کمک کند. نکته قابل توجه درخصوص بازارهای جهانی سطوح پایین شاخص دلار با وجود انتظار حداکثری برای افزایش نرخ بهره در نشست هفته آینده فدرال رزرو آمریکا است.
دوره‌های پیشین انتظار برای رشد نرخ بهره پیش از نشست‌های فدرال رزرو با رشد قابل توجه ارزش دلار در بازار جهانی همراه می‌شد. در صورتی‌که شاخص دلار آمریکا پس از تصویب احتمالی رشد نرخ بهره این کشور در نشست آتی فدرال رزرو رشد محسوسی را تجربه نکند احتمال این موضوع که فشار از این ناحیه بر شاخص بازارهای کالایی وارد شود کاهش خواهد یافت. این موضوع نیز می‌تواند فشار ارزش بالای دلار را بر قیمت کالاها کاهش دهد. علاوه بر این انتظار بهبود تقاضای کالا در بازار جهانی می‌تواند اثر فشار دلار را کاهش دهد. در بازار فلزات نیز روند نزولی موجودی انبارها ادامه دارد. این موضوع می‌تواند با سیگنال‌های تقاضا رشد قیمتی را در این بازار به همراه داشته باشد.
