عشق آباد بازنده دعوای گازی با ایران

به گزارش ایران اکونومیست؛ ایران اکنون با افزایش تولید روزانه گاز به حدود 700 میلیون مترمکعب گاز، نیاز چندانی به واردات این سوخت برای رفع نیازهای ضروری ندارد.
در واقع تهران با هدف افزایش حضور در بازار منطقه ای انرژی و گسترش تعامل خوب با همسایگان، همچنان تلاش کرده است که قرارداد واردات گاز از ترکمنستان را حفظ کند.
ایران به پشتوانه افزایش سرشار تولید گاز از پارس جنوبی و نیز گسترش شبکه گازرسانی در همه مناطق کشور، از قدرت چانه زنی فراوانی برخوردار شده است؛ بنابراین هیچ کشوری قادر نیست از قطع گاز به عنوان تهدیدی علیه ایران استفاده کند.
ایران با تکمیل خطوط در دست ساخت انتقال گاز دامغان به نکا و گیلان به مازندران، در ماه های آتی می تواند به راحتی و بدون نگرانی از افت فشار، گاز مناطق شمالی و شمالی شرقی کشور را تامین کند.
در حالی که نیاز ایران به گاز ترکمنستان به کمترین میزان رسیده و تداوم واردات گاز از این کشور برای ایران دارای کمترین ضرورت است، برخی مدیران نفتی ترکمن، باهدف اعمال فشار به تهران، تهدید به قطع گاز در صورت عدم دریافت فوری طلب گازی مربوط به سال های 1386 و 1387 کرده اند.
ترکمنستان با توجه به کاهش دمای هوا در روزهای اخیر و افزایش مصرف گاز در کشور، فرصت را برای اعمال فشار به ایران غنیمت شمرده و خواستار طلب 1.8 میلیارد دلاری شده است.
 
** ماجرای طلب 1.8 میلیارد دلاری ترکمنستان
ترکمنستان در حالی خواستار طلب 1.8 میلیارد دلاری از ایران بابت صادرات گاز در سال های 86 و 87 شده است که تهران آن را قبول نداشته و خواستار ارجاع موضوع به داوری بین المللی است.
در دی ماه 1386 که سرمای زمستان به اوج خود رسید و بیش از 20 استان کشور با افت شدید دمای هوا و یخبندان مواجه شدند، ترکمنستان با سواستفاده از این فرصت اعلام کرد که قیمت گاز صادراتی خود به ایران را 9 برابر بالا برده و از 40 دلار به ازای هر هزار مترمکعب به 360 دلار افزایش می دهد.
دولت وقت ایران، به هر دلیلی در آن مقطع زمانی با این درخواست ترکمنستان موافقت کرد و بدین ترتیب براساس محاسبات ترکمن ها، طلبی حدود 1.8 میلیارد دلار به حساب ایران نوشته می شود.
البته با گذشت زمان و پس از افت قیمت گاز در بازارهای جهانی، قیمت گاز صادراتی این کشور به ایران کاهش می یابد که همچنان ادامه دارد.
زمانی که ایران آماده پرداخت بدهی گازی ترکمنستان می شود، تحریم ها شدت یافته و مراودات بانکی قطع می شود و بدین ترتیب روند پرداخت بدهی به این کشور بلاتکلیف باقی می ماند.
پس از استقرار دولت یازدهم، ایران به صورت ماهانه اقدام به تسویه بدهی گازی خود به ترکمنستان کرده و بنابراین مبلغ دیگری به این طلب افزوده نمی شود.
 
** ایران بزرگترین مشتری گازی ترکمنستان
ایران اکنون با خریداری روزانه 35 تا 40 میلیون مترمکعب گاز، به عنوان بزرگترین مشتری گاز ترکمنستان به شمار می رود که از 20 سال گذشته تاکنون اقدام به واردات گاز از این کشور کرده است.
بدلیل مسیر کوتاه خط لوله صادرات گاز ترکمنستان به ایران، صادرات گاز این کشور به ایران با کمترین هزینه انجام می شود اما سایر مشتریان گازی ترکمنستان مزیت های ایران را ندارند.
چین، اروپا و پاکستان مشتریان جدید گاز ترکمنستان به شمار می روند که هزینه صادرات گاز به آنها به دلیل نیاز به خط لوله چند هزار کیلومتری، هزینه سنگینی را به دنبال دارد.
گفته شده بیژن زنگنه وزیر نفت ایران اعلام کرده است که در صورت پافشاری ترکمنستان به قطع گاز ایران، مراودات گازی با این کشور متوقف خواهد شد که به نظر کارشناسان، عشق آباد بزرگترین بازنده این اختلاف خواهد بود.
ایران در صورت قطع واردات گاز از ترکمنستان می تواند با شتاب بخشیدن به ساخت خط لوله های دامغان به نکا و گیلان به مازندران، در مدت چند ماه، نیاز نواحی شمالی شرقی کشور را برطرف کند.
یک منبع آگاه در گفت وگو با ایرنا اعلام کرد که ایران آمادگی دارد در صورت قطع گاز در روزهای پیش رو توسط ترکمنستان، اولویت تامین گاز در مناطق مورد نیاز را به بخش خانگی داده و سوخت صنایع عمده را بجای گاز با سوخت مایع تامین کند تا روزهای سرد که البته چند هفته ای به درازا نخواهد کشید، سپری شوند.
اما ترکمنستان در صورت وقوع این رخداد، بزرگترین و به صرفه ترین مشتری خود را از دست داده و باید به سراغ صادرات گاز از مسیرهای صعب العبور به چین و سایر مناطق برود.
 
** ادامه مراودات گازی و ارجاع به دیوان داوری، بهترین گزینه
موافقت دولت سابق با درخواست غیرمنطقی و عجیب افزایش گاز از 40 به 360 دلار برای هر یک هزار مترمکعب، چالشی را ایجاد کرده که به نظر کارشناسان فقط با مذاکره و ارجاع مساله به دیوان داوری حل و فصل خواهد شد.
ایران بدلیل هدفگذاری برای افزایش نقش در بازار انرژی منطقه، تمایل به ادامه مراودات گازی با ترکمنستان دارد زیرا می تواند گاز این کشور را در آینده به پاکستان، ترکیه، اروپا و یا سایر مناطق ترانزیت و یا سواپ (معاوضه) و از این طریق درآمد ارزی برای کشور کسب کند.
ترکمنستان نیز به عنوان کشور بزرگ دارنده ذخایر گازی به تداوم قرارداد فروش گاز به ایران نیاز دارد، زیرا این کشور در منطقه آسیای میانه محصور بوده و ارتباط مستقیمی با بازارهای بزرگ مصرف گاز ندارد.