طرح تعیین میزان مصرف آب 34 محصول کشاورزی کلید خورد

به گزارش ایران اکونومیست؛ علیمراد اکبری در نشست خبری خود با اشاره به این که هم اکنون اجرای این طرح برای محصولات برنج، گندم، جو ، لوبیا، زیتون و پسته شروع شده است، افزود: در این طرح به طور نمونه مشخص می شود به تفکیک منابع آبی چاه ، سد ، منابع آب رودخانه ای برای تولید گندم در خوزستان یا خراسان چه میزان آب نیاز است.
 
** بروزرسانی سند ملی آب
معاون وزیر جهادکشاورزی افزود: سند ملی آب تعیین می کند نیاز آبی هر گیاه همانند گندم در خراسان رضوی چقدر است. از سوی دیگر میزان مصرف آب را ارزیابی می کنیم که نیازمند برنامه ریزی است و براساس دو برنامه ریزی گفته شده این مشکل حل خواهد شد.
 
** مصرف آب بخش کشاورزی کمتر از 60 میلیاردمترمکعب است
اکبری میزان واقعی مصرف آب در بخش کشاورزی را کمتر از 60 میلیارد مترمکعب اعلام کرد و گفت: براساس آمار، سالیانه 9 میلیارد مترمکعب آب استان های گیلان، مازندران و گلستان به دریای خزر، یک میلیارد و 900 میلیون متر مکعب آب حوزه هرمزگان به دریا و 3.5 میلیارد مترمکعب آب بهمن شیر خوزستان وارد رودخانه می شود. تبخیر پنج میلیارد مترمکعب آب سطح دریاچه های پشت سدها، خروج میزان قابل ملاحظه ی آب از پشت سدها برای تولید برق و چرخش توربین های آبی، آب مصرفی در حوزه زیست محیطی ، آب مصرفی در فضای سبز کلانشهر ها و آب چاه های غیرمجاز و ویلاها همه و همه به حساب بخش کشاورزی نوشته می شود.
 
** رویارویی با پدیده کم آبیاری
معاون امور آب و خاک وزیر جهادکشاورزی گفت: ما در بخش عمده استان های کشور با پدیده کم آبیاری مواجه هستیم. در برخی بازدیدهای ما از برخی استان ها همچون باغات پسته کرمان دوره آبیاری 90 روز یکبار است درحالی که دوره آبیاری باید بین 15 تا 20 روز باشد.
اکبری تصریح کرد: اگر در کرمان آبیاری تحت فشار یا میکرو را توسعه می دهیم به این معنا نیست که آب در سفره های زیرزمینی ذخیره می شود، بلکه این روش برای کم آبیاری است. به طور مثال میانگین تولید پسته در کشور برای هر هکتار یک تن است ، درحالی که در برخی مزارع آب شیرین با آبیاری مناسب میزان تولید به 13 تن در هر هکتار نیز می رسد.
وی افزود: در واقع در برخی استان های کشور همچون خراسان رضوی، خراسان جنوبی، بخشی از خراسان شمالی، اصفهان ، سیستان و بلوچستان، کرمان، هرمزگان و بوشهر با پدیده کم ابیاری بین 20 تا 25 درصدی مواجه هستیم.
به گفته اکبری ، این درحالی است که در برخی استان های دیگر کشور کشاورزان ما دچار مشکل اضافه مصرف آب هستند همانند استان خوزستان که اضافه مصرف آب داریم.
وی با بیان این که مدیریت صحیح آب می تواند منجر به افزایش تولید بیش از 2.5 برابر محصولات کشاورزی شود، گفت: کشاورزان کرمان پروژه ای را اختراع کردند که با استفاده از لوله پلیکا و ایجاد سوراخ هایی در آن به آبیاری زیرسطحی روی آورده اند بدون این که معاونت آب و خاک نقشی در این موضوع داشته باشد.
 
** اجرای سه طرح بزرگ ملی برای توسعه آبیاری تحت فشار
معاون وزیر جهادکشاورزی دولت یازدهم با اشاره به این که در دو سال اخیر روی یک میلیون و 250 هزار هکتار شبکه های آبیاری تحت فشار کار کرده ایم، گفت: هم اکنون سه طرح بزرگ ملی 550 هزار هکتاری دشت های خوزستان و ایلام، 46 هزار هکتار انتقال آب با لوله دشت سیستان و 400 هزار هکتار شبکه های فرعی و زهکشی از محل منابع صندوق توسعه ملی در حال انجام است.
به گفته اکبری طرح سیستان یک طرح بی بدیل است زیرا برای نخستین بار در کشور ما انتقال آب از زمان تامین تا تحویل در مزرعه همه با لوله گذاری انجام می شود و با وجود 400 مبلیون مترمکعب حقابه رودخانه هیرمند از محل چاه نیمه ها برای 46 هزار هکتار آب تامین می شود.
وی با بیان این که این طرح تاکنون 20 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است ، افزود: هم اکنون ایستگاه پمپاژ خطوط انتقال آب تا مزرعه و 16 ناحیه عمرانی فعال است.
معاون وزیر جهادکشاورزی درباره طرح خوزستان نیز گفت: در طرح 550 هزار هکتاری خوزستان و ایلام نیز 75 هزار هکتار در حال واگذاری است.
وی با تاکید براین که وزارت نیرو باید مدیریت آب را بدست مردم بدهد، ادامه داد: برای حکمرانی موفق بر آب باید حفظ و نگهداری این منبع پراهمیت با تخصیص حقابه و تخصیص سه درصدی دولت به دست مردم انجام شود.
 
** فرسایش خاک به 17 تن در هکتار رسید
اکبری درباره میزان فرسایش خاک گفت: ما حدود 18 میلیون هکتار خاک در چرخه تولید داریم که از این میزان 7.8 میلیون هکتار آبی و مابقی دیم است و از این میزان 1.3 میلیون هکتار فاقد محدودیت منابع اما مابقی اراضی با محدودیت های شوری ، قلیایی، سنگریزه، توپوگراقی و آب های تحت الارضی مواجه هستند.
وی با تاکید براین که خاک همانند آب منبعی تجدیدپذیر نیست و برای تولید هر سانتیمتر خاک به 700 سال زمان نیاز داریم، گفت: براین باورم که بدون در نظر گرفتن خاک کشور هرگونه برنامه ریزی برای آب، همانند آب در هاون کوبیدن است زیرا خاک مخزن نگهداری آب به شمار می رود و اگر ما این مخزن را از دست بدهیم چگونه آب را می توانیم مدیریت کنیم.
وی میزان فرسایش خاک در کشور را بین 16 تا 17 تن در هکتار اعلام کرد و گفت: هم اکنون لایه حفاظت از خاک در کمیسیون کشاورزی مجلس مورد تایید قرار گرفته است، اما به دنبال ورود این طرح در صحن علنی مجلس و تصویب آن هستیم.
به گفته اکبری برای لایحه حفاظت خاک ، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست، انجمن خاک ایران و موسسه تحقیقات آب و خاک تلاش فراوانی کرده اند و هم اکنون این لایحه دارای پشتوانه قانونی خوبی است.
 
** بهبود وضعیت 2.5 میلیون هکتار خاک در برنامه ششم توسعه
معاون امور آب و خاک وزیر جهادکشاورزی تصریح کرد: در برنامه پنجساله ششم توسعه کشور قرار است 2.5 میلیون هکتار خاک اراضی کشاورزی بهبودیابد و سالیانه 500 هزار هکتار آن باید اجرایی شود که در این طرح پایش خاک، تهیه نقشه های یک 20 هزارم، فلزات خاک، اصلاح شوری خاک، خاک کشاورزی حفاظتی، افزایش مواد عالی خاک در دستور کار است که با تصویب مجلس شورای اسلامی عملیاتی می شود.
 
** سالیانه 20 میلیارد مترمکعب آب در کشور غارت می شود
معاون وزیر جهادکشاورزی درباره استفاده کشور از 40 درصد ذخایر تجدیدناپذیر منابع آبی کشور گفت: تاکنون پروژه هایی به ارزش 10 هزار میلیارد ریال (یک هزار میلیارد تومان) در بخش آبیاری تحت فشار اجرایی شده است که متاسفانه به دلیل کمبود اعتبارت به پیمانکاران و مشاوران طرح ها بدهکاریم و به طور نمونه تنها برای دو استان آذربایجان غربی و شرقی 250 میلیارد ریال(25 میلیارد تومان) بدهی داریم.
اکبری با اشاره به این که سالیانه 20 میلیارد مترمکعب آب در کشور غارت می شود، افزود: در صورتی که چاه های غیرمجاز در کشور مسدود شوند بیلان سفره های آب زیرزمینی ما منفی نخواهد بود.
این مقام ارشد حوزه کشاورزی با تاکید براین که چاه های غیرمجاز بخش کشاورزی باید مسدود شوند و ما از این موضع حمایت می کنیم، گفت: در دولت گذشته 200 هزار حلقه چاه غیرمجاز راه اندازی شد ، حال این سوال پیش می آید چه کسانی مسوول توسعه چاه های غیرمجاز در کشور بودند که این جدال نابرابری با طبیعت است.
وی با بیان این که به واقع در برخی مناطق کشور بیلان سفره های آب زیرزمینی منفی است ، افزود: وزارت نیرو بیلان منفی آنها را حدود 5 تا 6 میلیارد متر مکعب می داند اما من به عنوان یک کارشناس معتقدم بیلان منفی برخی دشت ها و مناطق کشور بیش از 10 میلیارد مترمکعب است.
اکبری تاکید کرد: آب از منافع ملی کشور است بنابراین معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در بحث تعادل بخشی منابع آبی دارای چهار وظیفه است که ما وظایف خود را انجام داده ایم و وزارت نیرو نیز به تنهایی نمی تواند این شرایط را ساماندهی کند ، بنابراین نیازمند همکاری تمامی دستگاه ها، مردم و کشاورزان هستیم.
وی اضافه کرد: وزارت نیرو دزدان آب که صاحبان چاه های غیرمجاز هستند را رها کرده و برداشت آب چاه های مجاز را کاهش داده است.
معاون وزیر جهادکشاورزی براین باور است که ابتدا باید چاه های غیرمجاز مسدود شوند و در صورتی که بیلان آب مثبت نشد از اضافه برداشت چاه های مجاز و دارای پروانه جلوگیری شود که یکی از این راهکارها نیز نصب کنتورهای حجمی است.
 
** بهای آب بخش کشاورزی باید متناسب با ساختار اقتصادی کشور باشد
اکبر درباره بهای آب بخش کشاورزی نیز گفت: هر تصمیمی برای آب می گیریم باید در قالب اقتصاد کشور با ساختار، تعاریف و چارچوبی مشخص باشد. به طور مثال اگر به دنبال افزایش هر مترمکعب بهای آب به 10 هزار ریال (یک هزارتومان) هستیم باید بدانیم در محصولی همچون گندم که به طور میانگین 6 هزارمترمکعب آب نیاز دارد، کشاورز باید 60 میلیون ریال(6 میلیون تومان) پول آب بپردازد یعنی پول آب هرکیلوگرم گندم 12هزار و 500 ریال (1250 تومان ) می شود که با احتساب دیگر هزینه های تولید قیمت نهایی هر کیلو گندم به حدود 50 هزار ریال (5 هزارتومان) می رسد و براساس ساختار اقتصاد کشور باید ببینیم مصرف کننده قادر به پرداخت 100 هزار ریال (10 هزارتومان) برای خرید هر عدد نان است.
اکبری تاکید کرد، باید در چارچوب اقتصاد مملکت برنامه ریزی و حرکت کنیم زیرا گرانی بهای آب می تواند تبعات سیاسی، اقتصادی، معیشت برای کشاورزان و مصرف کنندگان داشته باشد.
 
** وزارت جهاد کشاورزی در کنگره اقتصاد آب حضور نداشت
معاون وزیرجهادکشاورزی درباره این که وزارت نیرو گفته قیمت آب کشاورزی ناچیز است و باید افزایش یابد، گفت: در کنگره اقتصاد آب که چندی پیش برگزار شد من به عنوان معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی و دکتر بخشنده به عنوان معاون برنامه ریزی اقتصادی وزارت جهادکشاورزی دعوت نبودیم و ساعت 8 صبح همان روز برای حضور در کنگره دعوت شدیم . این درحالی است که وزارت نیرو بخش کشاورزی را به عنوان پرمصرف ترین مشترک خود به مصرف 92 میلیارد مترمکعب (92 درصد) آب متهم می کند.
وی افزود: انتظار می رود در برنامه ریزی برگزاری چنین کنگره هایی وزارت جهاد کشاورزی نقش پررنگی داشته باشد.
نخستین کنفرانس ملی اقتصاد آب با شعار «آب، اقتصاد، بهداشت و محیط زیست» درروزهای پنجم و ششم مرداد ماه امسال با مشارکت وزارت نیرو، شرکت صنعتی آب و فاضلاب کشور، شرکت مدیریت منابع آب ایران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در تهران برگزار شد.
محمدرضا پورابراهیمی رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در این همایش گفته بود، در حالی که سهم کشاورزی از مصرف منابع آبی کشور 90 درصد و سهم صنعت تنها سه درصد است، ارزش افزوده بخش کشاورزی در اقتصاد یک چهارم بخش صنعت است.
وی گفته بود، در موضوع آب در حوزه قانونگذاری، اجرا و حتی مسایل قضایی کوتاهی هایی در گذشته صورت گرفته و مشکل عمده بخش آب نبود سند راهبردی مدیریت منابع آب است. وزارتخانه های نیرو و جهاد شاورزی هر دو با موضوع آب مرتبط هستند اما سیاست های راهبردی کشور برای این دو وزارتخانه تعریف نشده است.
نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی از ناهماهنگی بین دستگاه های متولی آب گلایه کرده و گفته بود، با استمرار این شرایط مدیریت منابع آب در کشور دچار چالش جدی خواهد شد.
پورابراهیمی همچنین بر واقعی سازی قیمت آب کشاورزی تاکید کرده و گفته بود: اگر بخواهیم برای اقتصاد کشور تصمیم بگیریم باید قیمت واقعی آب را برای بخش های مختلف و حتی آب شرب بسنجیم و بازار آب کشور را مدیریت کنیم.