خطر خشکسالی جدی است/ ایران چهارمین کشور در معرض خشکسالی

به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست؛ ایران کشوری با اقلیم عمدتا گرم و خشک، در حال حاضر با افزایش جمعیت رفته رفته به سمت بحران خشکسالی و بی آبی حرکت می کند، رشد سریع جمعیت مهمترین عامل کاهش سرانه آب تجدید شونده کشور در قرن گذشته به شمار می آید.
جمعیت ایران در هشت دهه اخیر، از حدود هشت میلیون نفر در سال۱۳۰۰ به ۷۸ میلیون نفر تا پایان سال ۱۳۹۲ رسیده است. بر این اساس میزان سرانه آب تجدیدپذیر ساﻻنه کشور از میزان حدود 13 هزار متر مکعب در سال ۱۳۰۰ به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب در سال ۱۳۹۲ کاهش یافته و در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب بدتر خواهد شد.
 طبق آمارهای رسمی منابع آب تجدیدپذیر کل ایران به ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بالغ می‌گردد. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۶ از کل منابع آب تجدید شونده کشور حدود ۸۹/۵ میلیارد متر مکعب جهت مصارف بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن و خانگی برداشت می‌شده است که حدود ۸۳ میلیارد متر مکعب آن (۹۳ درصد) به بخش کشاورزی، ۵/۵ میلیارد متر مکعب (۶ درصد) به بخش خانگی و مابقی به بخش صنعت و نیازهای متفرقه دیگر اختصاص داشته است.
وضعیت بحرانی ایران را نیز ناسا در گزارش خود درباره گرمایش جهانی و خشکسالی در ۳۰ سال آینده آورده است که طبق این بررسی ۴۵ کشور جهان در معرض خشکسالی شدید قرار دارند. در این فهرست ایران رتبه چهارم را دارد. 
ناسا تاکید می کند که بعید نیست بین 30 تا 40 سال آینده بخش های وسیعی از ایران به بیابان مطلق تبدیل شوند. تاثیرات گرمایش زمین و عواقب آن همچون خشکسالی به حدی جدی است که هشدارها برای مهار گازهای گلخانه ای و جلوگیری از پیامدهای ناگوار مثل سیل جاری شده است.
مجمع بین المللی تغییرات اقلیمی پیش بینی می کند که خاورمیانه و شمال آفریقا گرمتر و خشک تر از آن چه تا به حال بوده اند، خواهند شد. این موسسه تخمین می زند که حدود 80 تا 100 میلیون نفر از ساکنان این مناطق تا سال 2050 میلادی در معرض تنش شدید آبی قرار خواهند گرفت.
همچنین ناسا و مرکز هوا و فضای آلمان با ارزیابی آب جاری مصرفی بین سال های 2003 تا 2009 میلادی نشان داده اند که رودخانه های دجله و فرات(که بخش های از ترکیه، سوریه، عراق و غرب ایران را مشروب می کنند) بعد از هند بیش از هر جای دیگر در حال از دست دادن آب هستند.
برخی کارشناسان می گویند: تغییرات آب و هوایی و اقلیمی و پیامدهای ناشی از آن مساله امنیت ملی نیز محسوب می شود و از آنجایی که شرایط آب و هوایی در حال تغییر است، عدم توجه به این موضوع می تواند پیامدهای بسیار مخربی به همراه داشته باشد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان گرمای طاقت فرسای امسال نیز نشانه ای از شرایط نگران کننده کشور در تغییرات آب و هوایی است که این وضعیت بلافاصله آب را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، کاهش شدید بارندگی در  10 ماه اخیر زنگ هشداری است برای همگان.
وضعیت بارش از ابتدای سال آبی 95 – 94 نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته با کاهش مواجه بوده و 229 میلی  متر رسیده است، این در حالی است که در بازه زمانی مشابه در سال گذشته بارش کشور 191 میلی‌متر و در بازه زمانی بلند مدت 232 میلی‌متر بوده است.
از این رو بارش کشور در 10 ماه اخیر نسبت به مدت مشابه در بلند مدت 1.5 درصد کاهش داشته است. تیر ماه امسال نیز گرما در کشور رکورد زد و در برخی مناطق جنوبی رطوبت از 90 درصد گذشت.
 وزیر نیرو نیز اخیرا  نسبت به وضعیت مصرف آب در کشور با توجه به بحران بی آبی هشدار داد و گفت: ناچاریم در میزان مصرف آب تجدید نظر کنیم، زیرا ادامه وضعیت موجود حیات انسان و ادامه تمدن ایرانی را مورد تهدید قرار می‌دهد.
حمید چیت چیان با اشاره به این‌ که تفاوت قابل توجهی در دیدگاه ها و رویکردهای سازمان های مختلف، متفکران و صاحبنظران و مدیران در مورد اقتصاد آب وجود دارد، تاکید کرد: لازم است با همگرایی در زمینه های نظری بتوانیم به یک برنامه مشترک ملی در خصوص آب و اقتصاد آب رسیده و آن را مبنای تصمیم گیری ها قرار دهیم.
وی با انتقاد از قیمت کنونی آب در کشور اظهار کرد: علامتی که قیمت کنونی آب به مردم می دهد این است که هر چه بیشتر می توانید مصرف کنید! کسی انگیزه ای برای صرفه جویی ندارد.
چیت‌ چیان با اشاره به این ‌که دو سوم ایران در منطقه خشک است، گفت: متوسط بارندگی کاهش یافته که یک سوم متوسط جهان است؛ تغییر اقلیم موجب شده از نظر نوع شدت و مدت بارش کشور دچار تغییر جدی شود و موجب شده دمای هوا به طور متوسط در کشور دو درجه سانتی گرد افزایش یابد.
هر چند که وزیر نیرو در این سخنان خود که در نخستین کنفرانس ملی اقتصادی آب ایراد کرد تلاش داشت تا مردم را نسبت به فرهنگ احترام به آب هشیار تر کند، اما آیا توصیه های صادقانه او در شرایطی که قیمت آب بسیار پایین است، کار ساز خواهد بود.
موضوعی که چیت چیان نیز به آن اشاره کرد، این است که قیمت آب در ایران واقعی نیست، نرخ آب برای کشاورزی کمتر از یک بیستم یا پنج درصد واقعی است و شاید به همین علت است که کشاورزی ایران بر مبنای واقعیت های موجود سامان نمی یابد و بسیاری به دلیل کم اطلاعی محصولاتی را کشت می کنند که با وضعیت جغرافیایی و کم آبی کشورمان سازگار نیست.
تامین آب شرب مردم با هزینه های بالا در شرایطی که ضرورت سرمایه گذاری جدی در صنعت آب بیش از هر چیزی احساس می شود، اما کمبود اعتبار مانع اصلی آن است، این واقعیت را گوشزد می کند که ایران سال هاست با بحران آب دست و پنجه نرم می کند و هر چه عقربه های سال زمان رو به جلو حرکت می کند، خطر خشکسالی جدی تر می شود، مسئله ای که هنوز از سوی مسئولان و مردم جدی گرفته نمی شود.