منعی برای ثبت مشترک میراث فرهنگی وجود ندارد

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی 11 خرداد ماه در آخرین نشست خبری خود به خبرنگاران گفت: با ترکیه توافق کرده‌ایم تا مثنوی مولوی را بصورت مشترک ثبت کنیم، مولانا یکی از نقاط مشترک فرهنگی ایران و ترکیه است.
سیدرضا صالحی امیری افزود: در مرحله ثبت این اثر هستیم، به دلیل اشتراکات فرهنگی این کار را انجام دادیم، ایران و ترکیه اشتراکات فرهنگی زیادی دارند، با توجه به اینکه مولانا در قونیه دفن شده، اما به زبان فارسی شعر گفته، ما و ترک‌ها شرایط ثبت داشتیم.
افغانستان بدنبال این خبر و توافق ایران و ترکیه درباره ثبت مشترک مثنوی مولانا در حافظه جهانی یونسکو اعتراض کرد تا جایی که مردم کابل نیز تجمع‌های اعتراضی به همین منظور داشته اند.
مدیرکل حوزه ریاست و روابط عمومی روز یکشنبه افزود: موضوع ثبت آثار دیداری، شنیداری و میراث مستند در حافظه جهانی یونسکو یکی از برنامه های چند گانه یونسکو برای ثبت میراث فرهنگی دنیا است.
امین عارف نیا ادامه داد: جمهوری اسلامی در این راستا و طی سالهای گذشته، موفق شد 9 اثر را در حافظه جهانی یونسکو ثبت کند و هفتمین رتبه ثبت آثار جهانی در جهان را به خود اختصاص دهد.
وی با بیان اینکه کشورهای عضو یونسکو می توانند هر دو سال یکبار حداکثر دو پرونده را به یونسکو برای ثبت پیشنهاد کنند، افزود: امسال دو پرونده به صورت مستقل تهیه و ارائه شد(پرونده نقشه های فرش ایرانی و پرونده نسخه جامع التواریخ).
سرپرست اداره کل همکاری‌های بین‌المللی سازمان اسناد و کتابخانه ملی تصریح کرد: از چند سال گذشته، موضوع ثبت مثنوی معنوی به عنوان یکی از دغدغه های کمیته ملی حافظه جهانی در ایران دنبال می شد، با توجه به اینکه ترکیه مدفن مولاناست و کهن ترین و کامل ترین نسخه مثنوی در قونیه نگهداری می شود، بطور طبیعی ترکیه می توانست بصورت مستقل پرونده ثبت مثنوی را ارائه دهد.
وی گفت: با تعامل با ترکیه به این تفاهم رسیدم با توجه به اینکه مولانا به جغرافیای فرهنگی ایران تعلق دارد و نسخه ارزشمند دیگری که فاصله محدودی با نسخه ترک ها دارد، در اختیار ما است، آن را بطور مشترک ثبت کنیم، هرچند برنامه حافظه جهانی یونسکو تلاشی برای تقویت اشتراکات فرهنگی است.
عارف نیا یادآور شد: افغانستان، تاجیکستان و یا هر کشور دیگری که نسبت به موضوع مولانا و مثنوی دغدغه و تمایل به مشارکت با ایران و ترکیه در این موضوع دارند، می توانند برای این کار نسخه کهن و قابل ارائه به یونسکو را که حداقل همطراز با آثار ایران و ترکیه باشد، ارائه کنند.
وی با بیان اینکه هیچ منعی برای شرکت کشورها در این اقدام فرهنگی وجود ندارد، توضیح داد: ثبت مشترک کار مسبوق به سابقه ای است و پرونده های متعددی در حوزه حافظه جهانی و حوزه میراث ناملموس وجود دارد که به این روش ثبت شده اند که می توان به نوروز اشاره کرد، میراث فرهنگی چند کشور که افغانستان نیز در آن سهم دارد.
عارف نیا ادامه داد: یکی از پرونده هایی که به صورت جدی در موضوع ثبت جهانی آثار در حال پیگیری است، ثبت «الابنیه» است، نسخه ای ارزشمند فارسی و ایرانی با موضوع داروشناسی که اصل آن در کتابخانه ملی اتریش نگهداری می شود.
وی با بیان اینکه این نسخه نوشته ابو منصور موفق ابن علی هروی است، خاطر نشان کرد: با تعامل با کتابخانه ملی اتریش در حال بررسی و تدوین آن برای ثبت مشترک هستیم زیرا این نسخه از نظر فرهنگی به ایران تعلق دارد اما در اتریش نگهداری می شود.
عارف نیا با بیان اینکه پرونده مثنوی مولانا به یونسکو ارائه شده، افزود: در صورتیکه پرونده ای در چنین شرایطی قرار گیرد و حتی ثبت نهایی شود، می توان اثر یا آثاری را به آن افزود.
به گفته وی، مولوی و مثنوی یک شخصیت و اثر جهانی هستند هر چند به جغرافیای فرهنگی ایران تعلق داشته باشند.