ملانوما نوعی سرطان پوست است که می تواند در سایر ارگان های بدن نیز پخش شود. شایع ترین علامت ابتلا به این سرطان بروز خال جدید و یا تغییر رنگ و ظاهر خال های موجود است.
ملانوما می تواند در هر جای بدن رخ دهد اما بیشترین تظاهرش در بازوها، پاها و صورت است. ملانوما اغلب یک شکل نامنظم همراه با بیش از چند رنگ است و می تواند گاهی اوقات با خارش یا خونریزی همراه باشد.
چرا ملانوم اتفاق می افتد؟
ملانوما در اثر تغییر در ملانوسیت‌ها (سلول های رنگدانه ای پوست) ایجاد می شود. این تومورها ممکن است در زمینه یک پوست به طور کامل سالم و یا حتی در بستر ناخن ایجاد شده و یا در زمینه یک خال قبلی خود را نشان دهد. بنابراین بعضی از انواع خال ها با شرایط خاص ممکن است به سمت ایجاد ملانوم پیشرفت کند.
شیوع ملانوما نسبت به انواع دیگر سرطان های پوست بسیار کمتر است و این بیماری بیشتر در افراد جوانتر دیده می شود.
پوست روشن، چشمان سبز یا آبی، موی بور یا قرمز، زندگی در ارتفاعات بالا، فعالیت در زیر آفتاب، ضایعات آفتاب سوختگی به شکل تاول، سابقه خانوادگی مثبت، تماس با مواد سرطان زا نظیر آرسنیک، وجود بعضی از انواع خال های مادرزادی و ضعف سیستم ایمنی از مهمترین عوامل خطرزا برای ایجاد ملانوما هستند.
مطالعات به عوامل خطرزای زیر در ابتلا به ملانوم پی برده اند:
خال های دیسپلاستیک: این خال ها بيشتر از خال های معمولی احتمال تبدیل شدن به سرطان را دارند. خال های دیسپلاستیک رایجند و بسیاری از مردم یک و یا چند مورد از این خال‌های غیرطبیعی را در بدن خود دارند.
پوست سفيد: سفید‌پوست ها بيش از سیاه پوست ها به ملانوم دچار می شوند، و این امر شاید به این دلیل است که آفتاب به پوست هاي روشن راحت تر آسیب می زند.
پیشینه شخصی: كساني که قبلا مورد درمان سرطان ملانوم قرار گرفته اند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به دومين ملانوم قرار دارند، حتي بعضي ها ممکن است به بیش از دو ملانوم دچار شوند.
پیشینه خانوادگی ابتلا به ملانوم: ملانوم گاهي در يك خانواده شایع می شود. داشتن دو یا بيشتر خویشاونداني که مبتلا به این بیماری بوده‌اند، عامل خطرزاي ابتلا به بیماری محسوب می شود.
سیستم ایمنی تضعیف شده: كساني که سیستم ایمنی آنها در اثر مصرف برخی از داروها تضعیف می شود، بیشتردر خطر ابتلا به ملانوم هستند.
آفتاب سوختگی شدید و پر از تاول: كساني که در دوران بچگی و یا نوجوانی حداقل یک بار دچار آفتاب سوختگی شدید و پر از تاول شده اند بیشتر در معرض خطر به ملانوم هستند. به همین دلیل، پزشکان توصیه می کنند که والدین، کودکان خود را در برابر آفتاب محافظت کنند. چنین مراقبتی ممکن است خطر ابتلا به ملانوم را در مراحل بعدی زندگی کاهش دهد.
اشعه ماوراء بنفش: کارشناسان اعتقاد دارند که بخش عمده از افزایش جهانی ملانوم مربوط به افزایش مدت زمانی است که مردم زیر آفتاب سپری می کنند. اشعه ماوراء بنفش خورشید باعث پیری زودرس و آسیب پوست مي شود که این خود می‌تواند منجر به ملانوم گردد.
تشخیص ملانوم
پزشک خود را در صورت مشاهده هر گونه تغییر رنگ و ظاهر خال در بدن تان ببینید. در اغلب موارد خال های مشکوک با عمل جراحی برداشته می شود و مورد بیوپسی قرار می گیرد. فرد همچنین ممکن است از نظر بررسی انتشار ملانوم در نقاط دیگر بدن تحت بیوپسی غدد لنفاوی قرار بگیرد.
ملانوم چطور درمان می شود؟
درمان اصلی این بیماری جراحی است هرچند درمان به شرایط فرد بیمار بستگی دارد. اگر ملانوم به موقع و در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن معمولا موفق است. اگر تیم پزشکی این احتمال را بدهد که خطر قابل توجه بازگشت ملانوما وجود دارد، شما احتمالا نیاز به چک آپ های منظم و دوره ای برای نظارت بر سلامت خود دارید. به شما همچنین آموزش داده می شود که چطور برای تشخیص ملانوما پوست خود را معاینه کنید.
شیمی‌درمانی، استفاده از داروها جهت از بین بردن سلول های سرطانی است، كه برای درمان ملانوم استفاده می شود. داروها معمولا در سیکل های مختلف به فرد داده می شوند. بیمار معمولا شیمی درمانی را مانند یک بیمار سرپایی (در درمانگاه، بیمارستان، مطب پزشک و یا در خانه) دریافت می کند، كه گاهي با توجه به نوع دارویی که به او داده مي شود و سلامت عمومی او، لازم است كه بيمار زمان کوتاهی در بیمارستان بستری شود.
آیا ملانوما قابل پیشگیری است؟
این بیماری همیشه قابل پیشگیری نیست اما شما می توانید شانس ابتلا به آن را با رعایت بسیاری از موارد محدود کنید. یکی از مهمترین آنها محدود کردن قرارگیری در معرض اشعه یو وی خورشید است.
چند دقیقه قرار گیری در معرض آفتاب برای سنتز ویتامین دی و تقویت استخوان ها ضروری است اما این مهم است که اقدامات پیشگیرانه را برای جلوگیری از آفتاب سوختگی انجام دهید. چون هنگامی که پوست آفتاب سوخته می شود، این یعنی سطح خطرناکی از اشعه خورشید را دریافت کرده است و هر بار که پوست در معرض تشعشع باشد، احتمال بروز سرطان افزایش می یابد.
اجتناب از قرارگیری طولانی مدت در معرض نور خورشید مهم است. نور خورشید قوی ترین حالت خود را بین ساعت های 11 صبح تا 3 بعد از ظهر دارد و اثرات مخربش در این زمان بیشتر از ساعت های دیگر است؛ حتی در روزهای سرد و ابری.
پوشیدن لباس های مناسب شامل کلاه های لبه پهن برای ایجاد سایه در گردن، گوش و صورت، بلوز آستین بلند، و عینک آفتابی است.
استفاده از کرم های ضد آفتاب بسیار توصیه می شود. مطمئون شوید که حداقل میزان فاکتور محافظت در برابر آفتاب یا اس پی اف این کرم ها باید 15 باشد.
کرم های ضد آفتاب حداقل 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن باید مورد استفاده قرار بگیرند و 2 بار در روز برای صورت، گردن و گوش تجویز شوند.
اگر شما زیاد عرق می کنید، باید کرم های ضد آفتاب مقاوم در برابر آب را تهیه و استفاده نمایید.
عینک های آفتابی باید دارای لنزهای مقاوم در برابر اشعه ماوراء بنفش باشند. برچسب عینک باید مشخص کند که لنزهای آن مانع حداقل 99 درصد از پرتوهای یو وی آ و یو وی بی است. عینک های ضد آفتاب می توانند چشم ها و پوست اطراف چشم ها را نیز محافظت کنند.
این مهم است که خود را از اشعه ماوراء بنفش که توسط شن، آب، و یخ منعکس می شود، نیز ایمن نگه دارید.
بر اساس توصیه انجمن طب پیشگیری آمریکا معاینه منظم هر ساله پوست در افراد بالای 40 سال و معاینه منظم پوست هر سه سال یکبار در افراد 20 تا 40 سال توسط پزشک ضروری است و به طور اکید توصیه می شود هر گونه تغییر در اندازه، شکل، رنگ در خالها و یا ایجاد خال جدید به طور سریع به اطلاع پزشک رسیده و مورد معاینه پزشک قرار بگیرد.
