پس از اجرایی شدن برجام، بیشتر مردم انتظار داشتند خودروسازی دوران سخت و نگران‌کننده رکود را پشت سر گذاشته و با عقد قراردادهای تازه بتواند مرحله جدیدی را در ارائه محصولات باکیفیت و به‌روز در پیش بگیرد و نارضایتی‌ها در سال‌های اخیر را تسکین دهد، اما از ابتدای سال جاری و شروع دوباره فروش محصولات خودروسازان داخلی، شاهد انتشار اطلاعیه‌های فروش محصولات مختلفی از سوی دو خودروساز بزرگ کشورمان بودیم که بیشتر این محصولات جزو خودروهای چینی هستند.
نکته جالب درباره برخی از این محصولات این است که دو خودروساز بزرگ کشورمان که ادعای در اختیار داشتن امکانات و تجهیزات بسیار مناسبی را نیز دارند، در بسیاری از این محصولات جدید حتی لوگوی خود را نیز برای محصولات در نظر نگرفته‌اند و خودروهای یادشده را با لوگوی شرکت‌های اصلی چینی به متقاضیان ارائه کرده‌اند!
حال سوال این است که آیا واقعا این سیاست مونتاژ و تولید خودروهای چینی برای صنعت خودروسازی کشورمان مفید است؟ آیا تصویر مبهم خودروهای چینی به دلیل کیفیت پایین آنها که در ذهن خریداران ایرانی شکل گرفته است، با این روش تغییر خواهد کرد؟ هرچند نباید فراموش کنیم در اولین روزهای اجرایی شدن برجام، اغلب مسئولان درباره آینده خودروهای چینی معتقد بودند سهم خودروهای چینی در کشورمان روبه کاهش است و بزودی خودروهای به‌روز اروپایی، بازار کشورمان را به خود اختصاص خواهد داد.
سیاستی شکست خورده
علی علیلو، عضو کمیسیون صنایع مجلس با اشاره به فروش محصولات چینی توسط خودروسازان بزرگ کشورمان به خبرنگار ما گفت: اولین نکته که باید در این زمینه خوب مورد توجه مسئولان قرار گیرد، مربوط به سیاست اشتباه و شکست خورده مونتاژ خودروهای خارجی در بازار ایران است، چون نه‌تنها کارشناسان براین مهم بارها تاکید کرده‌اند؛ بلکه مدیران خودروسازی کشورمان نیز بر این امر واقف هستند که این سیاست کاملا اشتباه است و نمی‌توان در بلندمدت از آن نتیجه مناسبی به دست آورد.
عضو کمیسیون صنایع مجلس تصریح کرد: دلیل اصلی علاقه‌مندی برخی خودروسازان داخلی برای تولید این نوع محصولات در کشورمان این است که این تولیدکنندگان به دلیل مشکلات اقتصادی اکنون دست به این اقدام زده و از سیاست اشتباه تولید خودروهای خارجی در داخل استفاده می‌کنند تا در یک دوره کوتاه‌مدت بتوانند مبالغی را به دست آورند.
سوءاستفاده خودروسازان
وی با تاکید بر شکست این سیاست در بلندمدت گفت: اصلی‌ترین دلیل موفقیت کوتاه‌مدت این طرح‌ها در کشورمان، وجود تعرفه‌های گمرکی برای ورود کالاست و اگر این تعرفه‌ها نبودند، در همان ماه‌های اول خودروسازان دچار شکست در طرح مونتاژ خودروهای خارجی شده و به نوعی وضع از این‌که هست، بدتر می‌شد. درحالی که تعرفه‌های بالای فعلی با این هدف وضع شده‌اند که خودروسازان داخلی بتوانند سطح کیفیت تولیدات خود را بالا ببرند، اما شاهدیم که خودروسازان از این شرایط سوءاستفاده می‌کنند.
این نماینده مجلس درباره انتقال فناوری از این طریق گفت: تجربه قراردادهای گذشته حتی با خودروسازان مطرح اروپایی، نشان داده هرگز این اتفاق نخواهد افتاد و نباید روی آن حساب کرد، چون خودروسازان خارجی به هیچ عنوان اطلاعات فنی و اصلی را در اختیار ایران قرار نمی‌دهند و همواره آنها را برای خود محفوظ نگه داشته‌اند که شاهد مثال آن نیز قرارداد تندر 90 یا حتی آخرین قرارداد پژو است. بنابراین خودروسازان با این ادعا، اقدام به مونتاژ خودروهای خارجی در داخل ایران می‌کنند که به هیچ عنوان به نفع صنعت نیست.
خودروهای چینی، اروپایی هستند نه چینی
از سوی دیگر، محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان، با دفاع از تولید و فروش خودروهای چینی از سوی دو خودروساز بزرگ کشورمان به جام‌جم گفت: چند خودرویی که برای پیش‌فروش از سوی ایران‌خودرو و سایپا معرفی‌شده‌اند، درواقع خودروهایی هستند که شرکت‌های چینی با همکاری شرکت‌های بنام اروپایی تولید می‌کنند. به عنوان مثال، یکی از محصولات جدید ایران‌خودرو، حاصل همکاری پژو و خودروساز چینی است به صورتی که بدنه طراحی فرانسه و موتور TU5 و گیربکس آن هم مربوط به پژو 206 است. بنابراین این خودروی اروپایی است و تنها با سهام شرکت چینی به ایران داده شده است و قطعه‌سازان داخلی ایران هیچ مشکلی برای تأمین قطعات آنها نخواهند داشت.
نجفی‌منش افزود: البته نیاز بازار به تنوع و انتظار حداقل دوساله برای ورود محصولات جدید پژو و رنو در بازار کشورمان باعث شده خریداران به این خودروهای معرفی شده از سوی سایپا و ایران‌خودرو، اشتیاق نشان داده و آنها را قبول کنند؛ به صورتی که خودروی ایران‌خودرو هنگامی که برای پیش‌فروش در سایت قرار گرفت، ظرف تنها نیم ساعت اول کامل و سایت بسته شد که این موضوع شاهد مثالی دقیق برای جذب خودروها از سوی مخاطبان ایرانی است.
عضو هیات مدیره انجمن قطعه‌سازان با اشاره به قانون جدید برای تولید خودروهای خارجی در ایران تصریح کرد: براساس سیاست دولت در قراردادهای جدید پژو و رنو باید حداقل 40 درصد قطعات خودروهای جدید توسط قطعه‌سازان داخلی تولید شود. لذا این‌که برخی کارشناسان عنوان کرده‌اند این سیاست از سوی خودروسازان برای دور زدن قانون بوده،کاملا اشتباه و غیراصولی است، زیرا اکنون برای واردات قطعات به صورت CKD، 40 درصد تعرفه تعیین شده و این روند ارزش اقتصادی برای تولیدکنندگان ندارد.
خودروهای جدید جزو قراردادهای گذشته هستند
در همین حال بیوک علی مرادلو، مشاور خودرویی وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به فروش محصولات چینی توسط دو خودروساز بزرگ کشورمان به جام‌جم گفت: در دورانی که خودروسازان اروپایی با ایران به دلیل تحریم‌ها کار نمی‌کردند، یک‌سری تعهدات اجباری برای خودروسازان کشورمان ایجاد شد که این خودروها در واقع نتیجه همان تعهدات است.
مرادلو افزود: از آنجا که فراهم شدن شرایط تولید یک خودروی جدید در هر منطقه نیازمند یک یا دو سال زمان است تا کل خط تولید کامل شود، این خودروها هم که تقریبا 18 ماه پیش، قراردادشان برای تولید در ایران بسته شده بود، امروز وارد بازار ایران شده و لازم است در نظر بگیریم این خودروها همان‌هایی هستند که در دوران تحریم قراردادشان بسته شده است.
وی درباره دور زدن قانون توسط خودروسازان گفت: این پیش‌فرض اشتباهی است و نباید زیاد به آن توجه داشته باشیم، زیرا قانون کاملا واضح مشخص کرده است هر خودروسازی که می‌خواهد داخل کشورمان خودرو مونتاژ کند، باید برای شروع حداقل از 20 درصد قطعات داخلی استفاده کند و هرچه از این قطعات کمتر استفاده کرده باشد، باید براساس قوانین واردات قطعه، حقوق گمرکی پرداخت کند.
خودروسازان به دنبال سودهای موقتی هستند
دکتر غلامرضا مولایی‌منش، استادیار دانشکده مهندسی خودرو با تاکید بر این‌که سیاست خودروسازان صرفا برای تأمین نیازهای مالی آنهاست، به جام‌جم گفت: سیاست تولید خودروهای چینی در کشورمان یا حتی دیگر خودروها برای تأمین نیازهای مالی، آن هم در کوتاه‌مدت است و بیشتر مدیران به آینده مبهم آن کاملا واقف بوده و می‌دانند این سیاست، اصولی نیست.
مولایی‌منش تصریح کرد: این‌که برخی معتقدند خودروسازی چین قابل اعتماد نیست، شاید به نوعی تصور اشتباهی باشد، چراکه اکنون چین در حال تحکیم جایگاه خود در صنعت خودروسازی بین‌المللی بوده و بسیاری از برندهای معتبر بین‌المللی در حال همکاری با این کشور برای تولید محصولات مشترک یا مونتاژ هستند. بنابراین نکته مهم این است که ما به عنوان یک کشور چگونه با در نظر گرفتن منافع ملی خود در این زمینه سیاستگذاری کرده و گام برمی‌داریم.
این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به سایه سنگین دولت در صنعت خودروی ایران افزود: متاسفانه با توجه به این‌که صنعت خودروسازی ایران کاملا در گرو سیاست‌ها و مدیریت دولتی گرفتار شده است، معمولا سیاست‌های منطقی یا اقتصادی در آن اجرایی نخواهد شد.
