چه کسانی شرکت های وصول مطالبات را برای خود تهدید می دانند؟

ناصر تاهباز می افزاید: معمولا به شرکت های وصول مطالبات انتقاد می کنند معمولاً خود بدهکار هستند. و برعکس معمولاً کسانی از فعالیت های شرکت های وصول مطالبات و حل بحران انجماد منابع دفاع می کنند که به نظام بانکی بدهکار نیستند و می توانند خارج از دایره منافع شخصی خود بی طرفانه نظر دهند.
 
مدیر عامل شرکت طرح و اندیشه بهساز ملت تصریح می کند: وقتی به انتقاد رسانه ها، مانند برنامه های سفارشی اخیر صدا و سیما توجه می کنیم به سادگی می توان دید که در پشت این انتقادها ،بدهکاران بانکی قراردارند زیرا آنها این شرکت های وصول مطالبات را برای خود یک تهدید تلقی می کنند.
 
وی می افزاید: اتفاقاً عده ای که فعالیت این شرکت ها را با شرخری مقایسه می کنند خود بهتر می دانند که شرکت های وصول مطالبات از ایجاد شرکت های زیرپله ای و شرخری های غیرقانونی جلوگیری می کنند.
 
برای اطلاع بیشتر خوانندگان از موارد مطروحه در این گفت و گوی مطبوعاتی، متن کامل سخنان ناصر تاهباز، مدیرعامل شرکت طرح و اندیشه در پی می آید:
 
رکود تورمی و شاخص های پایین و نامناسب فضای کسب و کار در ایران در کنار درجه بالای ریسک سرمایه گذاری در اقتصاد کشور، فضای تولید را بیش از پیش با تنگنا و رکود مواجه کرده است. فضایی که به اعتقاد بعضی از کارشناسان، بانک ها نیز به دلیل عدم حمایت های لازم از تولید از جمله تأمین مالی به وخیم تر شدن آن کمک کردند. یکی از این انتقادها متوجه شرکت های وصول مطالبات است. این شرکت ها که معمولاً توسط بانک ها تأسیس می شوند بیشتر از طریق تماس های تلفنی و پیگیری از بدهکاران، مطالبات را وصول می کنند. با توجه به اینکه عده ای فعالیت های این شرکت ها را غیرقانونی می دانند، صریح و بی پرده با ناصر تاهباز مدیر عامل شرکت طرح و اندیشه بهساز ملت بعنوان بزرگترین و با سابقه ترین شرکت در عرصه احیای منابع مالی کشور به گفت و گو نشستیم.
وی معتقد است: «کسانی فعالیت های وصول مطالبات را شرخری می نامند که این شرکت ها را برای خود یک تهدید می بینند. اتفاقاً این افراد باید بدانند که شرکت های وصول مطالبات از ایجاد شرکت های زیرپله ای و شرخری های غیرقانونی جلوگیری می کنند زیرا تمام کار این شرکت ها شفاف و قانونی و به دور از جرم است.»
 
** بسیاری از کارشناسان می گویند به جای تأسیس شرکت های خصوصی برای حل بحران مطالبات غیرجاری در ایران، باید یک شرکت دولتی مدیریت دارایی با پشتوانه و حمایت جدی برای تعیین و تکلیف این منابع منجمد شده ایجاد شود، نظر شما در مورد این مدل چیست؟
به نکته جالبی اشاره کردید، اتفاقاً مدتی قبل یکی از مسئولان بانک مرکزی هم این پیشنهاد را مطرح کرده بود. قاعده حل بحران مطالبات نظام بانکی ایران این است که یک شرکت ایجاد شود و اداره و تعیین تکلیف کل مطالبات را بر عهده بگیرد اما به علت تفاوت های مالکیتی و مدیریتی بانک های دولتی، خصوصی و نیمه خصوصی تاکنون این اتفاق نیفتاده است . من هم با کارشناسان موافقم که راه حل بحران مطالبات معوق در ایران تأسیس چنین شرکتی است ولی بانک ملت نمی توانست منتظر بماند لذا راساً شرکتی مستقل را در قالب سهامی خاص ایجاد کرد.
 
** تاکنون بانک های زیادی شرکت های وصول مطالبات مشابهی را تأسیس کرده اند، این موضوع ممکن است باعث شود رقابت بر سر وصول مطالبات افزایش پیدا کرده و حتی شاهد افزایش روش های غیراستاندارد برای وصول مطالبات باشیم، نظر شما در این باره چیست؟
من قصد خودستایی و یا شعار دادن ندارم اما نظر شما را در این خصوص به یک نکته مهم جلب می کنم و آن اینکه متأسفانه بسیاری از شرکت های تأسیس شده در این زمینه ، نگاه صرف وصول مطالبات به هر قیمتی را دارند و قبل از راه اندازی شرکت هیچ مطالعه ای انجام نمی دهند در حالی که ما از ۹ سال قبل وضعیت فعلی مان را در فاز مطالعاتی پیش بینی کرده بودیم. نکته مهم دیگر این است که بعضی از بانک ها برای رفع آنی چالش خود این چنین شرکت هایی را تأسیس می کنند و این موضوع باعث می شود که شرکت های ایجاد شده به دلیل نداشتن استاندارد لازم ، نتوانند استمرار فعالیت داشته باشند ، اما حمایت بانک ملت از شرکت ما باعث شد که ما بتوانیم کار خود را گسترده تر کنیم. نکته دیگری که در مورد سایر شرکت ها وجود دارد، نیروی انسانی است که آن ها به کار می گیرند. بسیاری از این شرکت ها صرفاً از نیروهای بازنشسته اعم از بانکی و غیر بانکی استفاده می کنند در حالی که پیگیری مطالبات نیازمند تخصص های مختلف قضایی ،حقوقی ، روانشناسی و همچنین توانایی بالای جسمانی است چراکه یک کارشناس وصول بعضاً لازم است ساعت ها و هفته ها با یک مدیون مذاکره داشته باشد ضمن اینکه وصول شغل بسیار پراسترس و پر تنشی است . بنابراین ضرورت دارد ترجیحاً از نیروهای جوان ، مسلط به دانش روانشناسی و فنون مذاکره البته با انرژی مضاعف استفاده شود که شرکت طرح واندیشه بهساز ملت سعی کرده است از این امتیازات بهره مند باشد.
 
** این در حالی است که شما تعداد قابل توجهی از بازنشستگان نیروی انتظامی را به کار گرفته اید، این موضوع چه دلیلی دارد؟
اول اینکه تعداد این نوع پرسنل در شرکت ما حدوداً ۲۰ نفر است که در کنار ۱۱۰۰ نفر نیروی انسانی شاغل در این شرکت آنچنان قابل توجه نیست. از طرف دیگر به نظر بنده این دیدگاه درست نیست که اساساً نباید از نیروی های بازنشسته استفاده کرد. به عنوان مثال باید در بخش اجرای احکام از نیروهایی استفاده کنیم که ضمن داشتن تجربه کافی به مسائل قانونی و حقوقی آن نیز واقف باشد . ما همان طور که از بازنشسته های سایر مشاغل مانند حقوقی، حسابداری و فناوری اطلاعات بهره می گیریم در بخش اجرای احکام هم نیاز به تجربه و دانش ذی قیمت بازنشستگان نیروی انتظامی داریم.
 
** آن وقت فکر نمی کنید پرسنل بازنشسته نیروی انتظامی از عنوان سابق خود برای وصول بیشتر مطالبات استفاده غیرقانونی کنند؟
اصلاً اینگونه نیست زیرا نیروی های بازنشسته انتظامی ما اصولاً اجازه ندارند مستقیماً به منزل یا محل کار بدهکار مراجعه کنند. این افراد باید بر اساس قانون حکم قضایی داشته باشند و مأموران نیروی انتظامی به طور جداگانه آنها را همراهی کنند. البته ما با بنیاد تعاون ناجا قرارداد داریم و از خدمات مأمورین آنها برای اجرای احکام استفاده می کنیم.
 
** فاز مطالعاتی که از آن یاد کردید هنوز هم ادامه دارد؟
بله، واحدهایی را مانند طرح و برنامه، آموزش و روابط عمومی ایجاد کرده ایم که وظیفه آموزش و ارتقاء دانش نیروی های شرکت را با استفاده از ابزارهای مختلف بر عهده دارند. از طرف دیگر برای اولین بار یک مرکز آموزش علمی کاربردی با مجوز دانشگاه جامع تأسیس کردیم که رشته وصول مطالبات در آن آموزش داده شود. ارتباط خوبی نیز با مراکز علمی پژوهشی مانند مرکز پژوهش های مجلس داریم. همچنین عضو یک انجمن بین المللی بزرگ در اتحادیه اروپا به نام TCM هستیم تا بتوانیم طبق استانداردهای روز این صنعت حرکت کنیم .
 
** به طور کلی وقتی بانک ها در ابتدای اعطای تسهیلات، وثایق متعددی از مشتریان می گیرند، چرا باید برای پیگیری مطالبات با بدهکاران تماس گرفته شود؟
ما به وجود نیامده ایم که بخواهیم بدهکاران را تحت فشار گذاشته و وثایق آنها را به اجرا بگذاریم. حتی با آنهایی که حکم مزایده اموال دارند نیز مذاکره می کنیم که در شرایط سخت مجبور به فروش اموال نشوند. همه می دانند که وقتی اموال فرد توقیف شده و به فروش برسد، قطعا ۲۰ الی ۳۰درصد خسارت به بدهکار خواهد رسید. در نتیجه اولین خسارت دیده پیگیری حقوقی وثایق ، قطعاً خود بدهکاران خواهند بود.
 
** بسیاری از بدهکاران هستند که به خاطر رکودی که در سال های گذشته بر کسب و کار آنها سایه افکنده نتوانستند بدهی خود را بپردازند، در نتیجه فشار برای وصول مطالبات بر این افراد بی تأثیر است، شما با بدهکاران غیرمقصر به خصوص تولیدکنندگان چه برخوردی می کنید، زیرا انتقادهای بسیاری مطرح است که شرکت شما تفاوتی در پیگیری مطالبات قائل نمی شود؟
قبل از پاسخ به سوال شما باید بگویم که افرادی که معمولا به شرکت های وصول مطالبات انتقاد می کنند معمولاً خود بدهکار هستند. و برعکس معمولاً کسانی از فعالیت های شرکت های وصول مطالبات و حل بحران انجماد منابع دفاع می کنند که به نظام بانکی بدهکار نیستند و می توانند خارج از دایره منافع شخصی خود بی طرفانه نظر دهند. وقتی به انتقاد رسانه ها، مانند برنامه های سفارشی اخیر صدا و سیما توجه می کنیم به سادگی می توان دید که در پشت این انتقادها ،بدهکاران بانکی قراردارند زیرا آنها این شرکت های وصول مطالبات را برای خود یک تهدید تلقی می کنند. اتفاقاً عده ای که فعالیت این شرکت ها را با شرخری مقایسه می کنند خود بهتر می دانند که شرکت های وصول مطالبات از ایجاد شرکت های زیرپله ای و شرخری های غیرقانونی جلوگیری می کنند.
 
** بنابراین شرکت چه برخوردی با بدهکاران تولیدکننده دارد؟
ما در روند کار خود، شرایط ۸ساله رکود حاکم بر اقتصاد و شرایط حاکم بر تولید را درک می کنیم. در این راستا کلاً از همان ابتدا یک شعار را در پیش گرفتیم و آن هم شعار "۲ت" بوده است. این شعار یعنی بدهکاران دو دسته هستند، کسانی که تمایل به پرداخت تعهدات ندارند و کسانی که توان پرداخت را ندارند. باید بگویم که طبق بررسی های ما معمولاً بالای ۸۰درصد بدهکاران به خاطر عدم توان بدهکار شده اند و مابقی نیز که تمایلی به پرداخت ندارند مشمول اقدامات حقوقی خواهند شد. نگاه ما در تعیین تکلیف بدهی، نگاه کمک است به کسانی که توان پرداخت ندارند نه نگاه صرفاً وصول مطالبات.
این موضوع با ذات اقتصادی شرکت شما تناقض دارد چون به هر حال وقتی با بدهکاران همراهی کنید مطمئناً کارمزدها و درآمدهای شما کاهش پیدا خواهد کرد، این تناقض چطور توجیه می شود؟
اتفاقا اینگونه نیست، وقتی به تولیدکنندگان بدهکار کمک می کنیم که در بلند مدت بدهی خود را بپردازند، اگرچه ما در کوتاه مدت از کارمزد خود چشم پوشی کرده ایم ولی توافقات ما با تولیدکننده باعث می شود که وی به محض ایجاد توان مالی و افزایش رونق اقتصادی ،اقساط عقب افتاده خود را پرداخت کند. استراتژی ما این است که مشتری مطالباتی و بدهکار بانک را به مشتری خوب بانک تبدیل کنیم.

** یعنی سودده بودن شرکت شما برای بانک مهم نیست؟
شما باید از مدیران بانک ملت بپرسید هدف از ایجاد شرکت طرح و اندیشه چه بوده است؟ اگر بانک می خواست نگاه سوددهی مستقیم به شرکت طرح و اندیشه داشته باشد باید به جای یک شرکت وصول مطالبات، شرکت ساختمان سازی احداث می کرد. بانک نیاز به سود طرح و اندیشه ندارد و این شرکت صرفاً برای تعیین تکلیف بدهی ها ایجاد شده است. از این رو ما سعی می کنیم که در نقطه سربه سر کسب و کار خود حرکت کنیم و به هر قیمتی برای کسب سود به بدهکاران تولیدکننده فشار نیاوریم تا بتوانیم در یک فضای عادلانه به تعیین تکلیف بدهی ها بپردازیم. حتی پیش آمده که برای بعضی از مشتریان تولیدکننده که منابع مالی برای پیش پرداخت نداشتند، آن را تقسیط کنیم. در بعضی از موارد ما به بانک پیشنهاد می دهیم که به بدهکار وام مجدد بدهد در حالی که این موضوع در ظاهر امر ممکن است با ذات مسئولیت اصلی شرکت طرح و اندیشه تناقض داشته باشد . ما با همین نحوه عملکرد یک شرکت ۵۰ نفره را به یک شرکت هزار نفره تبدیل کردیم که هم اکنون طیف بسیار زیادی از مشتریان را پوشش داده است..

** آیا آماری از کمک هایی که شرکت شما به تولیدکنندگان کرده است وجود دارد؟
بله مستندات آنها موجود است و قابل مشاهده ، حتی تقدیر نامه هایی که بعضی از تولید کنندگان بدهکار بعد از حل مشکل شان که با همکاری شرکت ما صورت گرفته است برای ما فرستادند موجود است و می توانید ملاحظه کنید.
 
** شما در تبلیغات خود به وصول مطالبات سایر بانک ها هم اشاره داشتید، پس شما دارای آمار و اطلاعات مهمی از بدهکاران هستید، بانک ها برای ارسال اطلاعات مشتریان بدهکار به شما چگونه اعتماد می کنند؟
ببینید طبیعتاً واحدهای وصول مطالبات بانک هایی مثل ملت، تجارت و امثالهم از یکدیگر جدا هستند و داده های اطلاعاتی آن ها نیز از هم جداست تا اسرار آنها حفظ شود. از این موضوع گذشته این امانت داری ما در حفظ اطلاعات مشتریان بانک ملت بود که باعث شد بانک های دیگر نیز با ما قرارداد امضا کنند. بحث دوم در جلب اعتماد به شرکت، حفظ برند مشتری است. ما به عنوان وکیل مشتری با بدهکاران مذاکره می کنیم و حتی بیشتر از بانک نگران هستیم که به برند آنان در طول مذاکره آسیبی نرسد. من مدیرعامل یک شرکت وصول مطالبات هستم ولی طی ۹سال فعالیتم که بیش از ۳۰۰هزار پرونده بررسی شده را شامل می شود فقط یک بار به دادسرای کارکنان دولت رفتم که آن هم در سال اول فعالیت مان اتفاق افتاد.

** ممکن است بعضی نیروهای شرکت شما برای وصول مطالبات از چارچوب های اخلاقی و قانونی خارج شده و حقوق شهروندی را زیر پا بگذارند، شما با این افراد برخورد می کنید؟
افراد هتاک و غیر موجه جایی در مجموعه ما ندارند. بودند نیروهایی که با وجود عملکرد خوب در وصول به راحتی از مجموعه ما کنار گذاشته شدند. ما واحد حراست قوی داریم که رفتارها و عملکرد پرسنل را رصد می کند و به آنها گوشزد می کنند که همواره زیر ذره بین مدیریت قراردارند. البته آموزش های ضمن خدمت و همچنین نکات مهمی که در بدو شروع فعالیت به نیروها ارائه می شود درصد اینگونه خطاها را به حداقل کاهش می دهد .

** یعنی چارچوب هایی را تعریف کرده اید که فقط در آن چارچوب مطالبات را پیگیری کنند تا حقوق شهروندی رعایت شود؟
بله . ما چارچوب هایی را تعریف و تدوین کرده ایم. البته در همه جای دنیا چارچوب های قانونی وجود دارد و کارشناسان وصول مطالبات بنابر قوانین کاملاً مشخص به عنوان مثال دقیقاً می دانند در چه زمانی باید با بدهکاران تماس بگیرند وچگونه با آنها برخورد داشته باشند، اما در ایران چارچوب قانونی خاصی وجود ندارد. یعنی اصلاً قانونی وجود ندارد که به ما رویه ای دقیق و برنامه ریزی شده برای مواجهه با بدهکار را بدهد. البته این خلاء قانونی باعث نشده که صرفاً طبق میل خود و به هر شکل ممکن با بدهکار برخورد کنیم. ما در شرکت طرح و اندیشه تلاش کرده ایم اخلاق را جایگزین چارچوب قانونی کنیم. از طرف دیگر تمام پرسنل ما حقوق ثابت می گیرند و کارمزدی کار نمی کنند که این موضوع خود باعث می شود جلوی زیاده روی ها و تندروی ها گرفته شود. ما همه تلاش خود را برای حفظ احترام افراد و همچنین رعایت چارچوب های اخلاقی به کار می گیریم و بر این مهم اصرار داریم.

** اخیراً در یک برنامه تلویزیونی یکی از فعالان بخش تولید از عملکرد کارکنان شرکت شما انتقاد داشت و آن را خارج از چارچوب های اخلاقی و قانونی توصیف کرده بود. نظر شما درباره این اظهارات چیست؟
همانطوری که پیش تر گفتم کارمندی که برخورد خارج از چارچوب اخلاقی و قانونی داشته باشد قطعاً جایی در شرکت ما نداشته و نخواهد داشت. البته در برنامه تلویزیونی که مدنظر شماست بسیار غلو و بزرگ نمایی شده بود چرا که بعد از این اظهارات مطرح شده ، حراست و واحد نظارت ما بررسی های لازم را انجام دادند و رسیدگی کامل به این موضوع انجام شد و ثابت شد که هرگز چنین اتفاقی نیفتاده بود. در همین خصوص لازم است یاد آور شوم برنامه مذکور سناریویی برنامه ریزی شده از طرف عده ای بدهکار بانکی علیه شرکت های قانونی وصول مطالبات بود که خوشبختانه با هوشیاری مسئولین دست شان رو شد . از طرف دیگر آنقدر شجاعت داریم که مسئولیت اقدامات غیرقانونی و نامناسب افراد خاطی داخل مجموعه را بپذیریم و فرد خاطی را مجازات کنیم.

** پاسخ شما به منتقدان خدمات وصول مطالبات مبنی بر تاثیر اقتصادی بازگشت این منابع چیست؟
باید توجه داشته باشیم که مقام معظم رهبری امسال را به چه عنوانی نامگذاری کردند. سال «اقتصاد مقاومتی ،اقدام و عمل» سالی است که نشان می دهد اقتصاد ایران تا مدت ها به علت فشارها و برداشتن تدریجی حصرهای اقتصادی نمی تواند انتظار تامین منابع مالی خارج از مرزها را داشته باشد و لذا مجبور است به منابع داخلی تکیه کند. نظر شما را می توانم به مدل دریافت درآمدهای مالیاتی در سال گذشته جلب کنم که حدود ۸۰درصد از درآمدهای دولت از این ناحیه تأمین شد. مطالبات غیرجاری نیز همین گونه است و با تعیین تکلیف آن ها می توان به منابع چشم گیر مالی در راستای پیاده سازی سیاست های اقتصاد مقاومتی دست یافت. ما نباید در تامین مالی فقط به دنبال پول های دست نخورده مردم باشیم. بیش از صدهزار میلیارد تومان در بانک ها و صنایع کشور بلوکه شده و باید برای آزاد سازی آنها به تعیین تکلیف مطالبات پرداخت. این موضوع باعث می شود سرمایه های مخفی شده مردم نیز به صنایع بازگردد. البته موفقیت در این عرصه نیازمند همکاری همه دستگاههای ذیربط است تا با حمایت از فعالیت شرکت های قانونی وصول مطالبات ، منابع مالی بانک ها که سپرده های مردم هستند به خزانه آنها و نهایتاً به چرخه تولید و اشتغال کشور بازگردانده شوند.