فارغ از این که انتشار علنی اولین گزارش سه ماهه وزارت امور خارجه
درباره چگونگی اجرای برجام ( برنامه جامع اقدام مشترک) در بازه زمانی 26 دی
94 تا 26 فروردین 95 تا چه اندازه درست بوده و این که از کمیسیون امنیت
ملی به بیرون درز کرده یا از ابتدا قرار بوده منتشر شود و یک خبرگزاری
پیش‌دستی کرده حالا که دیگر به هر حال گزارش منتشر شده می‌توان درباره آن
نکاتی را مطرح کرد و بر نقاطی انگشت گذاشت.
نخست این که این
گزارش بلافاصله پس از فضاسازی رسانه ای مخالفان برجام درباره سخنان رییس کل
بانک مرکزی منتشر شده و نگاه ها را از ولی الله سیف به این سو چرخانده
است.
اقتضای سخن گفتن در شورای روابط خارجی آمریکا شاید گله گذاری
از انجام نشدن کامل تعهدات آمریکا باشد تا آنها را به توضیح و واکنش
وادارد.
زیرا آمریکایی ها یا باید موارد انجام شده را بازگو کنند
که به نفع ایران و قابل راستی آزمایی است یا بگویند بله هنوز اقدامات ما
کامل نیست که باز ایران را در موضع مطالبه گری می‌نشاند.
با این حال مخالفان برجام کوشیدند از این نمد کلاهی بدوزند و بگویند: «دیدید؟ نگفته بودیم؟!»
اکنون اما در این گزارش تصریح می شود:
«برچیده شدن و از بین رفتن زیرساخت تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای که بعضا از
آن با تعبیر «لغو تحریم‌ها روی کاغذ» یاد می‌شود، به لحاظ حقوقی و سیاسی
اهمیت خاصی دارد چراکه تمامی قطعنامه‌ها، قوانین و مقرراتی را که تحریم‌ها
به واسطه آنها وضع شده‌اند ازبین می‌برد.
نکته قابل توجهی که به عمد
یا به سهو در فضاسازی های رسانه ای مخالفان برجام نادیده انگاشته می شود
این است که «مهمترین اثر لغو تحریم‌های شورای امنیت، از میان رفتن مبنای
حقوقی و سیاسی برای مشروعیت‌زدایی از برنامه هسته‌ای ایران و توجیه‌کننده
قانونی تحریم‌های ملی و منطقه‌ای بوده است.»
در این گزارش به اقدامات آمریکا در رفع تحریم ها نیز اشاره شده که این موارد را در بر می‌گیرد:
« لغو یا اصلاح 5 فرمان اجرایی تحریمی علیه ایران، توقف اجرای تحریم‌های
مرتبط هسته‌ای کنگره خروج نام بیش از 700 شخص حقیقی و حقوقی یا هواپیما و
کشتی از فهرست تحریم‌های آمریکا، صدور مجوزهای لازم برای رفع موانع قانونی
فروش هواپیمای غیرنظامی و قطعات و خدمات آن به ایران، صادرات فرش و اقلام
غذایی از ایران و رفع موانع فعالیت شرکت‌های تابعه شرکت‌های آمریکایی با
ایران و، صدور سه مجوز عام در این باره».
این گزارش البته مفصل است و علاقه مندان می توانند متن کامل آن را مطالعه کنند اما جان کلام در همین عبارت است:
«
تقریباً
تمامی بانک‌ها، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی که از آنها انتظار بازگشت به
فضای قبل از تحریم و تعامل و همکاری اقتصادی با ایران می‌رود، متعلق به بخش
خصوصی هستند و با منطق اقتصادی نه به دستور دولت‌های خود وارد تعاملات
اقتصادی می‌شوند. به بیان دیگر محاسبه هزینه-فایده است که بنگاه‌های
اقتصادی را وارد یک تعامل اقتصادی می‌کند و مهمترین عامل در این محاسبه، میزان اطمینان به این تعامل و فضای پیرامونی آن است.
چنانچه
یک بنگاه اقتصادی به این جمع‌بندی نرسد که بازار هدف محیط امنی برای
سرمایه‌گذاری، تجارت و کلاً هر گونه همکاری اقتصادی است مسلماً نه اقدام به
سرمایه‌گذاری می‌کند نه انتقال فناوری می‌کند نه وارد پروژه‌های بزرگ
می‌شوند و نه خود را در معاملات کلان درگیر می‌کند.
حداکثر آنکه به
تجارت کوتاه مدت و در سطح پایین بسنده خواهد کرد. در فضای پرآشوب
وسرمایه‌گریز خاورمیانه و در فضای پرتردید نسبت به میزان پایبندی همه
طرف‌ها به برجام طبیعی است که بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی با تامل برخورد
می‌کنند تا در مرور زمان پایبندی طرف‌ها به تعهدات خود اثبات گردد. برای
درمان این مشکل علاوه بر ایجاد حس رقابت، می‌بایست فضای اطمینان‌بخشی را
برای طرف‌های اقتصادی خود ایجاد نموده و چشم‌انداز مثبتی از تعامل اقتصادی
با ایران را برای همگان ترسیم کنیم تا باعث شود ترس و نگرانی از تعامل با
ایران فرو ریخته و رغبت همکاری ایجاد گردد.»
به عبارت دیگر این گزارش می خواهد بگوید: به زور که نمی توانیم مشتری های سابق را برگردانیم!
کسانی
و محفل هایی مرغ هایی را پرانده و پراکنده اند و حالا می گویند چرا آنها
برنمی گردند؟ حال آن که « ز بامی که برخاست مشکل نشیند».
برجام زمینه را دوباره فراهم ساخت و برگشتن یا برنگشتن به خودشان بستگی دارد.
واقعا این قضیه این قدر پیچیده است که یک عده دست بردار نیستند و می خواهند نتیجه بگیرند برجام شکست خورده و نقض شده است؟!
فلان
کشور از ایران نفت می خریده و بعد از تحریم سراغ کشور دیگری رفته و
پالایشگاه های خود را با نفت آن کشور تنظیم کرده حالا می پرسند چرا دوباره
سراغ ما نمی آید و اگر نیاید به معنی آن است که برجام شکست خورده است!
در
حالی که بازگشت آنها زمان می برد و حتی شاید برنگردند. مثل این است که
تیراژ نشریه ای 100 هزار نسخه بوده باشد و سردبیر بی ذوق بعدی تیراژ را به
یک سوم کاهش دهد و مشتری ها از دست بروند و سردبیر اول را بازگردانند تا
اوضاع اصلاح شود و به نصف برسد و منتقدان بگویند پس نصف بقیه کو؟!
سردبیر طبعا پاسخ می دهد: بخشی از خوانندگان رفته اند و شاید هیچ گاه بازنگردند اما تلاش می کنم تیراژ قبلی را احیا کنم.
صریح ترین پیام اولین گزارش برجام این است: موفقیت برجام به اعتماد سازی داخلی هم بستگی دارد.
عصرایران
