سناریوی دنباله دار کم فروشی جایگاه داران به وزیر نفت هم رسید

به گزارش خبرنگار بخش انرژی ایران اکونومیست؛ به عنوان مثال در ترکیه به ازای هر 800 خودرو و برای هر گروه شش هزار نفری جمعیت، یک جایگاه پمپ بنزین فعال است؛ اما این رقم در ایران به ازای هر چهار هزار خودرو و برای هر گروه 26 هزار نفری، یک جایگاه وجود دارد.
اما متوسط مصرف روزانه بنزین در کشور ایران معادل 11 لیتر است، این رقم در انگلیس پنج لیتر،  فرانسه 9 لیتر، کانادا پنج لیتر و آمریکا سه لیتر است؛ در ایران هر 10 سال یک بار مصرف سوخت دو برابر می شود در حالی که در جهان هر 50 سال یکبار مصرف سوخت 2 برابر می شود.
بر اساس آمارهای موجود، 9 درصد از سوخت جهان در ایران و تنها توسط یک درصد جمعیت جهان مصرف می شود که از این میزان 50 درصد مربوط به خودروهای عمومی، 10 درصد مربوط به موتورسیکلت ها و 40 درصد مربوط به خوردوهای شخصی است. 
هم اکنون 70 هزار نفر نیرو در ۳۴۰۰ جایگاه سوخت در کشور فعالیت می کنند؛ این پمپ بنزین ها یا تحت عنوان اختصاصی متعلق به بخش خصوصی یا با نام شرکتی متعلق به بخش دولتی هستند.
حال نگاهی به وضعیت جایگاه های سوخت بی اندازیم، کم فروشی برخی از آنها همچون تزریق هوا به جای بنزین، مخلوط کردن گازوئیل با بنزین و فروش مکمل های غیر واقعی(بنزین و تینر داخل مکمل ها) یکی از مسائلی است که طی سال های گذشته بارها و بارها در محافل مختلف مطرح شده است و همزمان واکنش های متعددی را در پی داشته است.
بتازگی نیز بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت در یکی از سخنرانی های خود از کم فروشی برخی جایگاه داران به شدت انتقاد کرد و گفت: هر سال 300 تا 400 نفر از مدیران جایگاه ها به زندان می روند که عمده دلایل آن عدم پرداخت بدهی به شرکت نفت؛ مخلوط کردن گازوییل با بنزین و کم فروشی است که برای ما یک معضل شده است در صورتی که باید رابطه ما با جایگاه داران از انبار مرکزی قطع شود و وظیفه نظارت بر آنها بر عهده استانداران باشد.
اظهاراتی که بلافاصله واکنش رییس اتحادیه جایگاه ‌داران سوخت را در پی داشت، وی تاب سخنان وزیر را نیاورد و گفت: "آقای زنگنه لطف کنند جایگاهی را که به ایشان کم‌ فروشی کرده است به ما معرفی کند، تمام جایگاه‌ها دوربین دارد و عملیات همه آنها ضبط می‌شود."
بیژن حاج محمدرضا افزود: این امر ممکن نیست که در پمپ یا مخزن نیز جایگاه ‌داران هوا تزریق کنند، چرا که مخزن تا رسیدن به نازل پلمپ است و اصلا امکان تزریق هوا وجود ندارد، چرا که منجر به انفجار مخزن می‌شود.
وی تاکید کرد: «این مسایل صحت ندارد. کدام جایگاه ‌داری به دلیل کم ‌فروشی در زندان است؟ یکی از آن‌ها را معرفی کنند.»
حاج‌ محمدرضا گفت: همه ‌جای دنیا تلمبه‌های تکی سوخت‌رسانی به صورت تکی کنار خیابان می‌گذارند، اما ما چنین چیزی در دنیا نداریم، چرا که تلمبه‌های تک نیز لوله، مخزن و برق می‌خواهند و این امر برای یک تلمبه هزینه‌ بر است.
در حالی این فعال بخش خصوصی این گونه به وزیر نفت پاسخ می دهد که کم فروشی جایگاه داران سوخت مسئله ای تازه ای نیست، بسیاری از صاحبان خودرو بر اساس تجربه دریافته اند که در اطراف محل زندگی آنها کدام جایگاه ها کم فروشی می کند و کدامیک نه .
معاون فناوری و طرح و برنامه سازمان تعزیرات حکومتی نیز شهریور سال 94 در مورد گزارش های بازرسان شرکت ملی پخش و سازمان استاندارد در تعزیرات حکومتی درباره این جایگاه ها گفت: در سال 93، تعداد 326 فقره پرونده یعنی معادل 10 درصد از جایگاه داران سوخت در کشور به تعزیرات حکومتی واصل شده است که با قوت رسیدگی و متخلفان مربوطه را به جرایم سنگینی محکوم کرده ایم.
مجید سجادی پناه گفت: گرانفروشی، کم فروشی، فروش غیرقانونی مکمل های سوخت بیشترین فراوانی تخلف جایگاه های پمپ بنزین را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: به طور قطع سازمان تعزیرات حکومتی، محیط ناامنی را برای جایگاه های پمپ بنزین متخلف ایجاد خواهد کرد تا این 10 درصد متخلف، چهره 90 درصد جایگاه داران سوخت را که افرادی خدوم می باشند و در شرایط مختلف آب و هوایی، گرما و سرما به مردم خدمت می کنند را مخدوش نکنند.
سجادی پناه افزود: برخی کارگران بخش خصوصی هیچ حقوقی از کارفرما دریافت نمی کنند و بر اساس انعام ها و فروش مکمل ها امرار معاش می کنند که اخیرا این موضوع باب تضییع حقوق مردم را باز کرده است و وضعیت به گونه ای شده که کارگران برخی از این جایگاه ها درآمد ماهانه ای معادل هفت میلیون تومان داشته باشند.
وی ادامه داد: بعضی کارگران از بانوانی که از ماشین پیاده نمی شوند مبالغ بیشتری را دریافت می کنند و 30 لیتر بنزین را با آنها 35 لیتر حساب می کنند و حتی مکمل هایی بعضا تقلبی را با قیمت های بسیار زیاد به صورت اجباری به مشتریان می فروشند.
وی اظهار داشت: تخلف این کارگران به حساب جایگاه داران نوشته می شود؛ زیرا این صاحبان جایگاه ها هستند که باید مراقبت کنند و با پرداخت حق الزحمه منصفانه از بروز تخلفاتی اینچنینی خودداری کنند؛ مسئولان مربوطه در این حوزه می گویند که ماهی نیست که 15 الی 20 کارگر از این جایگاه ها اخراج نشوند.
وی ادامه داد: کارگران این جایگاه ها اقدام به فروش مکمل های اکتان به منظور کسب درآمد می کنند.(اکتان مایعی است که مقاومت بنزین را در مقابل گرما، فشار و شروع احتراق افزایش می دهد) عدد اکتان بنزین معمولی در ایران 87 و بنزین سوپر 95 است و کارکنان حوزه نفت معتقدند، بنزین ایران نیازی به مکمل سوخت ندارند و به همین دلیل مسوولان وزارت نفت از سال 92 فروش مکمل های بنزین را تحت عنوان هر برندی در جایگاه سوخت ممنوع اعلام کرده اند و از طرف دیگر سازمان استاندارد نیز با صدور بخشنامه عدم فروش مکمل ها بر آن مهر تائید زده است.
معاون فناوری و طرح و برنامه سازمان تعزیرات حکومتی گفت: بسیار مشاهده شده است که داخل این مکمل ها بنزین معمولی و تینر ریخته و به عنوان مکمل به مردم فروخته می شود و این نه تنها آثار مخربی بر خودرو مردم بجا می گذارد بلکه برخی از آنها آلوده کردن هوا را تشدید می کند. از طرف دیگر کم فروشی، تزریق هوا به جای بنزین نیز از تخلفات برخی از این جایگاه داران است.
اما مدیر عامل شرکت پخش فرآورده های نفتی ایران می گوید: "کمتر از یک درصد کل جایگاه ها درکشور تخلف کم فروشی سوخت را مرتکب شده اند، که نمی گوییم این تخلف نیست ولی اگر مواردی باشد، طبق مقررات با آن ها برخورد می کنیم ."
سید ناصر سجادی می افزاید: در همه استان ها کمیته رسیدگی به تخلفات مجاری عرضه وجود دارد و با این تخلفات برخورد می کنند ولی خیلی عمومیت ندارد. 
وی ادامه می دهد: یکی از دغدغه هایی که در مراجعه به پمپ بنزین ها وجود دارد، این است که برخی  جایگاه ها در ارائه سوخت به مردم تخلف می کنند، یعنی مقداری از آن کم می شود، مثلا به جای ارائه واقعی یک لیتر یک دهم یا صدمی از لیتر از میزان سوخت واقعی که نشان می دهد کمتر ارائه می شود، برای این مسئله چه تدبیری اندیشیده اید؟
وی این توضیح را نیز داد که کمبود جایگاه ها، سرانه بالای خودرو، مصرف بسیار زیاد بنزین، توزیع نامناسب این پمپ بنزین ها مشکلات را دو چندان کرده است به طور مثال 50 درصد پمپ بنزین ها در جنوب شرقی کشور ایجاد شده که به دلیلی تردد کم، پایین ترین میزان فروش را دارد که این میزان فروش با سرمایه گذاری های کلان انجام شده حتی به نقطه سر به سر نیز نمی رسد.
بر اساس تجربه سال های اخیر، اظهارات وزیر نفت و گزارش های متعدد نهادهای ذیربط از جمله سازمان تعزیرات حکومتی کم فروشی یکی از مسائل کنونی حوزه جایگاه های سوخت است که اهتمام جدی دست اندرکاران این حوزه برای جلوگیری از بروز چنین معضلاتی را می طلبد، بنابراین نمی توان با پاک کردن صورت مسئله واقعیت کنونی را نادیده گرفت.