چراغ مبارزه با قاچاق روشن است!

از همین تاریخچه تدوین قانون مبارزه با قاچاق می توان نتیجه گرفت که تجارت غیرقانونی و قاچاق کالا در ایران قریب به یک قرن قدمت دارد و طی سالیان دراز همیشه این موضوع کم و بیش دغدغه اقتصاددانان بوده است و متولیان امر تلاش هایی برای مبارزه با این میهمان ناخوانده اقتصاد داشته اند که  بررسی میزان توفیق در کنترل این پدیده شوم اقتصادی نیازمند مجال دیگری است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی قاچاق کالا به دلایل مختلف تشدید شده و همه ساله بر حجم آن افزوده شده است اوضاع نابسامان اقتصادی برخی کشورهای همسایه، نا امنی و عدم کنترل مرز ها توسط همسایگان، تحریم های اقتصادی، بیکاری در مناطق مرزی و سود بالای قاچاق از جمله دلایل افزایش قاچاق کالا پس از انقلاب محسوب می شود.
فساد اداری و بروکراسی نیز از جمله عوامل موثر در قاچاق است که نمی توان از آن غافل شد!   گرچه به دلیل ماهیت اقتصاد پنهان و زیر زمینی بودن  این گونه فعالیت ها و مخفی کاری قاچاقچیان، نمی توان آمار دقیقی از حجم قاچاق کالا ارائه کرد و کسی نمی تواند مدعی آمار دقیق قاچاق کالا باشد اما برخی روش های علمی از جمله شکاف عرضه و تقاضا  تا حدودی می تواند حجم قاچاق کالا را مشخص کند.
بر همین اساس  حجم قاچاق کالا در سال 1392 حدود 25 میلیارد دلار  تخمین زده شده است که در مقایسه با حجم تجارت قانونی رقمی تامل برانگیز است! اگر 25 میلیارد دلار حجم قاچاق کالا در سال 92 پذیرفته شود.
بر اساس روش های علمی پیش گفته آمارها نشان از کاهش قابل ملاحظه حجم قاچاق کالا در سال 93 دارد که نشان می دهد برای اولین بار نه تنها حجم قاچاق افزایش نیافته بلکه در برخی بخش ها متوقف و در برخی بخش ها بویژه قاچاق خروجی و مشخصا قاچاق سوخت کاهش داشته است.
اجرای چند برنامه مهم و زیربنایی از جمله تخصیص سوخت بر مبنای پیمایش، ایجاد سامانه پنجره واحد تجاری در گمرکات، ایجاد قرارگاه مرکزی مبارزه با قاچاق سوخت، طرح ریجستری دستگاه های تلفن همراه، افزایش کشفیات توسط دستگاه های کاشف  همه نشان از این دارد که چراغ مبارزه با قاچاق کالا روشن است و دست اندرکاران امر در هدفگذاری موفق بوده  و نشانه را درست هدف گرفته اند!
از آن جا که تشخیص مهمترین گام برای درمان محسوب می شود. به نظر می رسد متولیان مبارزه با قاچاق کالا با کم کردن برخورد های سطحی و مقابله ای آشکار، بیشتر به علل پرداخته اند تا معلول و این قاعده منطقی توانسته حجم 25 میلیارد دلاری قاچاق در سال 92 را به کمتر از 20 میلیارد دلار در سال 93 برساند که قدم بزرگی محسوب می شود.
حرکت در همین مسیر و تحرک بیشتر دستگاه های دخیل در مبارزه با قاچاق نوید آینده ای خوب برای کنترل و کاهش قابل قبول قاچاق کالا در کشور دارد. گرچه به گفته کارشناسان قاچاق کالا صفر نخواهد شد اما میتوان کنترل کرد!
اجرای کامل طرح کدینگ کالا، کاهش تعرفه واردات، حذف برخی معافیت های غیر ضرور، کاهش مدت زمان ترخیص کالا، اجرای کامل دولت الکترونیک، شفافیت در تجارت فرامرزی،شناسائی گلوگاه ها، افزایش ریسک قاچاق و نظارت بیشتر از گام های مهمی است که در سال 95 خواهد توانست مبارزه با قاچاق کالا را به پله های موفقیت نزدیک تر کند.
البته ناگفته نماند که مبارزه با قاچاق چند وجهی و نیازمند اراده عمومی است، نباید انتظار داشت مشکلی که طی سالیان طولانی در اقتصاد ریشه دوانیده است در مدت زمانی کوتاه حل شود!
خوشبختانه آنچه در جامعه دیده میشود احساس خطر قاچاق کالا برای اقتصاد روز به روز افزایش می یابد و این فرصت خوبی است تا ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق با بسیج همه بخش های اقتصادی و فرهنگی ماموریت مهم خود را طی برنامه ای پنج ساله به انجام برساند که با توجه به عزم جدی و درک درست مشکل توسط مدیران ستاد مبارزه با قاچاق کالا دور از دسترس نیست!
از محسن قائمی نسب
--