نانوذرات کلسیم هیدروکسید به روشی سبز و کم‌هزینه، باعث افزایش سرعت فرایند ترمیم آثار تاریخی می شوند.
برخی از آثار هنری و تاریخی در طول زمان با قرارگیری در معرض آلودگی هوا و شرایط مختلف آب و هوایی به شدت آسیب دیده اند. شکنندگی این آثار به‌گونه‌ای است که مرمت کار را در عملیات اسیدزدایی و استحکام بخشی، دچار مشکل می‌کند؛ بنابراین طراحی روش‌ها و ترکیباتی که بتواند ضمن سرعت بخشی به عملیات مرمت، اثرات سویی در دراز مدت بر آثار تاریخی نداشته باشد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
مجید درودی محقق طرح هدف از این پژوهش را تلاش برای معرفی روشی سبز برای استفاده در فرآیند اسیدزدایی و عملیات استحکام بخشی آثار تاریخی و هنری کاغذی عنوان کرد.
وی گفت: آثار تاریخی و هنری در برابر هیدرولیز اسیدی و فرآیندهای اکسیداسیون ناشی از شرایط آب و هوایی، کاملاً شکننده می‌شوند. در این طرح سعی شد تا با استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید، بتوان سه عملیات مرمتی شامل اسیدزدایی، آنتی‌اکسیدان و استحکام بخشی را در طی یک مرحله اجرا کرد، به‌گونه‌ای که ضمن کاهش زمان مرمت سازی، تأثیر سوئی روی اثر تاریخی در دراز مدت نداشته باشد.
این محقق افزود: استفاده از نانوذرات کلسیم هیدروکسید، امکان اسپری کردن مواد را در عملیات مرمت سازی میسر می‌سازد. اسپری کردن نانوذرات منجر به عدم ایجاد لکه و چروک، در کاغذ مرمت به دلیل اندازه ریز نانوذرات و عدم تراکم املاح در کاغذ می شود.
درودی عنوان کرد: بالارفتن عمق نفوذ ناشی از قابلیت جذب نانوذرات توسط الیاف کاغذ، باعث کارایی بالای نانوذرات در مقایسه با ذرات درشت می‌شود.
وی با اشاره به مراحل مختلف ساخت نانوذرات و بررسی عملکرد آنها گفت: پس از سنتز نانوذرات کلسیم هیدروکسید به روش سل ژل، مشخصه یابی نانوذرات سنتزی با روش‌های مختلف نظیر آنالیز اشعه ایکس (XRD) و میکروسکوپ الکترونی روبشی (FESEM) صورت گرفت.
این محقق تاکید کرد: همچنین باتوجه به اینکه این نانوذرات دارای کاربردهای پزشکی نیز هستند، سمیت سلولی نانوذرات کلسیم هیدروکسید نیز برای کاربردهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت.
درودی گفت: نتایج نشان داد که این نانوذرات تا غلظت‌های کمتر از ۳۰ میکروگرم در میلی‌لیتر، غیر سمی هستند. در ادامه، بررسی میزان اثرگذاری این نانوذرات در عملیات مختلف مرمت آثار هنری و تاریخی انجام گرفت.
در اجرای این طرح مجید درودی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، محمود ابراهیمی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و مریم باقرپور کارشناس ارشد کتابخانه و موزه‌های آستان قدس رضوی همکاری داشته‌اند.
نتایج این تحقیق در مجله Ceramics International (جلد ۴۲، شماره ۳، سال ۲۰۱۶، صفحات ۳۸۱۶ تا ۳۸۱۹) به چاپ رسیده است.
