باوجود ضرورت تولید دانههای روغنی در کشور برای دستیابی به تولید روغن به عنوان یک محصول استراتژیک و اساسی و همچنین جلوگیری از خروج سالانه بیش از 4 میلیارد دلار ارز، طرح‌ها و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در رابطه با افزایش تولید این محصول به نتیجه مورد نظر نمی‌رسد.
نرسیدن به اهداف وزارت جهاد در افزایش تولید دانههای روغنی نیازمند واکاوی و بررسی جدی است که آیا برنامه‌ریزی این وزارتخانه طی سال‌های متمادی و دولت‌های مختلف برای تولید دچار اشکال است یا رانت حاصل از واردات و منافع واردکنندگان روغن مانع رسیدن به اهداف تولید در این زمینه است.
اقتصاد مقاومتی و تکیه بر تولید داخل یکی از موضوعاتی است که رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها و بارها به مسئولان نظام گوشزد کرده‌اند، بنابراین لازم است تا مسئولان حوزه‌های مختلف مو به مو فرمایشات مقام معظم رهبری را برای تکیه بر تولید داخل اجرا کنند.
در این راستا نیز وزارت جهاد کشاورزی گام‌هایی را برداشته و یکی از اهداف وزارت جهاد کشاورزی کاهش وابستگی به واردات روغن‌خام و افزایش تولید دانههای روغنی طی یک برنامه 10 ساله است، اما ظاهرا در این مسیر موانع زیادی وجود دارد.
براساس این گزارش باوجود انتظاراتی که برای جلوگیری از واردات روغن خام وجود داشت و اقدامات ماه‌های اخیر وزارت جهاد کشاورزی ، سازمان توسعه تجارت اعلام کرد که با عنایت به دستور وزیر صنعت و پیرو دستور صریح معاون اول ریاست جمهوری موضوع نامه شماره 94-30121.م مورخ 94.11.7 از تاریخ این اطلاعیه کلیه ثبت سفارشات مربوط به واردات روغن خام بدون نیاز به مجوز (کد رهگیری) از وزارت جهادکشاورزی قابل اقدام خواهد بود.
این در حالی است که این اطلاعیه خلاف قانون انتزاع است و طبق قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی-مصوب 1391-بر اساس بندهای (الف) و (ب)ماده (1) قانون تمرکز وظایف و اختیارات مربوط به بخش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی در مورد محصولات و کالاهای اساسی را بر عهده دارد.
بر اساس این گزارش شهریور ماه گذشته محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی در سومین گردهمایی سراسری مدیران وزارت جهاد کشاورزی به مناسبت سال جدید زراعی از وجود رانت در واردات روغن خام به کشور خبرداد و گفت: عده‌ای قصد دارند تا روغن را که در تمام دنیا ارزان شده گران کنند و این عده نسبت به نخریدن دانههای روغنی از کشاورزان تهدید هم می‌کنند.
همچنین وزیر جهاد کشاورزی در آن گردهمایی با عتاب تند به صنایع روغن نباتی که از خرید دانههای روغنی تولید کشاورزان خودداری می‌کردند گفت: «بیخود کرده‌اید که دانه روغنی از کشاورزان نمی‌خرید، مگر کشور بی‌صاحب است که تهدید می‌کنید».
عصبانیت وزیر جهاد کشاورزی در آن گردهمایی به این دلیل بود که می گفت: چهار میلیارد دلار واردات روغن صورت می‌گیرد و به همان اندازه هم سرمایه‌های بین‌نسلی از جمله نفت را فروخته‌ایم و به ازای آن روغن وارد کرده‌ایم.
براین اساس گفته می‌شد، طبق توافق وزارت جهاد کشاورزی با انجمن صنایع روغن نباتی در سال جاری مقرر شده بود، تا صنایع روغن نباتی به ازای واردات روغن نباتی خارجی، تمام دانههای روغنی تولیدی را از کشاورزان خریداری کنند و حتی آنها تعهد کرده بودند که پول کشاورزان را یک روزه پرداخت کنند که با عدم موافقت معاون اول رئیس جمهور جهانگیری با افزایش قیمت روغن نباتی، صنایع هم تصمیم گرفتند دانههای روغنی را خریداری نکنند.
دود این تصمیم صنایع روغن نباتی در درجه اول به چشم کشاورزانی می‌رفت که یک سال عمر، انرژی و سرمایه خود را به امید کسب درآمد اندک و با برکت حلال صرف کرده بودند بنابراین باید راه‌حلی پیدا می‌شد تا سرمایه کشاورزان زحمت‌کش به آنها برگردانده شود و پس از آن نیز شاهد چنین اتفاقاتی نبود.
بنابراین در راستای حل این مسئله و اختلافات جلسات متعددی با حضور مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و صنایع روغن‌کشی و روغن‌نباتی برگزار و به دنبال این جلسات بخشنامه‌ای درباره نحوه خرید و واردات دانههای روغنی تنظیم شد که براساس بخشنامه وزارت جهاد کشاورزی قرار شد تا کارخانجات روغن‌کشی اگر یک کیلو دانه داخلی را به قیمت تضمینی خریداری کنند و پول کشاورزان را همان روز بپردازند، بتوانند 9 کیلو دانه خارجی برای روغن‌کشی وارد کشور کنند.
همچنین براساس این بخشنامه کارخانجات روغن نباتی اگر یک کیلو دانه داخلی را به قیمت تضمینی خریداری کنند و پول کشاورزان را همان روز پرداخت کنند، می‌توانند دو کیلو روغن خام وارد کنند.
اما این بخشنامه، چندی بعد تغییر کرد و مقرر شد تا در راستای اجرای سیاست حمایت از تولید دانههای روغنی در داخل و تنظیم بازار،به ازای خرید هر کیلوگرم انواع دانههای روغنی از کشاورزان به قیمت تضمینی،برای متقاضیان اخذ مجوز واردات روغن،مجوز واردات چهار کیلوگرم انواع روغن خام صادر شود، البته اصلاح و تغییر این بخشنامه هم سؤالاتی را مطرح می‌کند که آیا وزارت جهاد کشاورزی برای راضی نگاه داشتن واردکنندگان و پیشبرد بخشی از اهداف خود در راستای حمایت از تولید‌کنندگان و افزایش تولید دانههای روغنی مجبور به تغییر بخشنامه اول شده است؟!
ناگفته نماند که عبدالمهدی بخشنده معاون وزیر جهاد کشاورزی در مورد وضعیت تولید دانههای روغنی در کشور عنوان کرده است که «یکی از شرمندگی‌های بخش کشاورزی بحث تولید دانههای روغنی در کشور است» به طوری که کمتر از 10 درصد نیازمان به این محصول از تولیدات داخلی تأمین و نزدیک به 90 درصد هم از طریق واردات تأمین می‌شود.
این گزارش حاکی است: شرط اصلی و اساسی افزایش تولید دانههای روغنی حمایت از تولید کننده است که با اطلاعیه سازمان توسعه تجارت مبنی بر واردات روغن خام بدون نیاز به مجوز از وزارت جهاد کشاورزی، اکنون و عملا این حمایت از واردکنندگان صورت می‌گیرد.
البته معاون برنامه‌ریزی اقتصادی وزیر جهاد کشاورزی در مورد واردات روغن خام بدون مجوز از وزارت جهاد گفته است که «اگر هر سازمان یا مقامی خارج از وزارت جهاد کشاورزی این موضوع را اعلام کرده باشد، قطعا خلاف قانون اظهارنظر کرده و متخلف است و باید به مراجع قانونی کشور پاسخگو باشد».
وی همچنین بیان کرده است که «بر اساس ماده 16 قانون افزایش بهره‌وری، وزارت جهاد کشاورزی تنها مرجع قانونی صدور مجوز واردات محصولات کشاورزی است و قطعا متخلفان را به مراجع قضایی کشور معرفی خواهیم کرد».
براساس این گزارش: در پی تلاش خبرنگار فارس برای دستیابی به اطلاعات کامل‌تری در رابطه با اطلاعیه منتشر شده از سوی سازمان توسعه تجارت مبنی بر اینکه واردات روغن خام بدون نیاز به مجوز از وزارت جهاد کشاورزی خواهد بود، یکی از مسئولان وزارت جهاد اظهار داشت: اگر نامه‌ای از سوی جهانگیری معاون اول رئیس جمهور در رابطه با تسهیل واردات روغن وجود دارد، سازمان توسعه تجارت آن را منتشر کند.
