برای گلخانه چه ورقی بخرم که زود خراب نشود؟

سودآوری یک واحد گلخانه‌ای مستقیما به طول عمر اسکلت آن وابسته است. محیط این سالن‌ها به‌دلیل رطوبت اشباع و وجود گازهای اسیدی حاصل از سموم و کود شیمیایی، یکی از خورنده‌ترین شرایط را برای فلزات ایجاد می‌کند. استفاده از آهن سیاه یا ورق‌های گالوانیزه بازاری با پوشش ضعیف، خطای محض است و به پوسیدگی کامل اسکلت در کمتر از ۲۴ ماه ختم می‌شود.
برای دوام آوردن در این اتمسفر اسیدی، باید از ورق‌های گالوانیزه گرم با جرم پوشش روی حداقل ۱۸۰ تا ۲۷۵ گرم بر متر مربع استفاده کنید. هر انتخابی پایین‌تر از این استاندارد، به معنای هدررفت سرمایه و توقف تولید برای تعمیرات اساسی خواهد بود.

چرا آهن معمولی دوام نمی‌آورد؟

در فضای داخل گلخانه، پدیده‌ای به نام میعان یا عرق کردن سازه رخ می‌دهد. بخار آب در برخورد با سقف و ستون‌های سرد، به قطرات آب تبدیل می‌شود. این قطرات با جذب ذرات سموم معلق در هوا، خاصیت اسیدی پیدا کرده و روی فلز می‌نشینند.
ورق‌های سیاه و بدون پوشش در این شرایط هیچ شانسی برای بقا ندارند. رنگ‌های اپوکسی و ضدزنگ نیز به‌دلیل انقباض و انبساط دمایی سازه در طول شبانه‌روز، دچار ترک‌های ریز شده و رطوبت از همان نقاط به زیر رنگ نفوذ می‌کند. راهکار مهندسی و قطعی، استفاده از فولاد گالوانیزه است که در آن، فلز روی به‌عنوان آند فداشونده عمل کرده و از فولاد پایه محافظت می‌کند.

ضخامت ورق مهم‌تر است یا ضخامت پوشش؟

یک اشتباه رایج در بازار آهن‌آلات، تمرکز خریدار روی ضخامت خود ورق فولادی است. بسیاری تصور می‌کنند ورق ۲ میلی‌متری لزوما مقاوم‌تر از ۱.۵ میلی‌متری است. مقاومت در برابر باد و برف تابع ضخامت فولاد است؛ اما مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی به جرم پوشش روی بستگی دارد. برای محیط‌های گلخانه‌ای، دو استاندارد وجود دارد:

• پوشش Z275: برای مناطق بسیار مرطوب یا کشت‌های هیدروپونیک که رطوبت بالایی دارند.
• پوشش Z180: برای مناطق خشک‌تر و گلخانه‌های خاکی معمولی استفاده می‌شود.

ورق‌های تجاری موجود در بازار آهن اغلب دارای پوشش Z80 تا Z100 هستند. استفاده از این ورق‌ها در گلخانه، دور ریختن پول است.

مدیریت هزینه با انتخاب ابعاد استاندارد

در طراحی سازه گلخانه، ستون‌ها، کمان‌ها و ناودانی‌ها اغلب با طول‌های مضرب ۳ یا ۶ متر طراحی می‌شوند تا ضایعات مصالح به صفر برسد. از آنجایی‌که پروفیل‌ها و لوله‌های گالوانیزه معمولا در شاخه‌های ۶ متری تولید می‌شوند، مبنای محاسبات مالی باید بر همین اساس باشد.
برای برآورد دقیق بودجه ساخت اسکلت، رصد روزانه قیمت ورق گالوانیزه 6 متری یا پروفیل‌های حاصل از فرمینگ آن از مراجع معتبر، اولین گام در امکان‌سنجی پروژه است. این شاخه استاندارد، معیار اصلی قیمت‌گذاری در بازار است و خرید عمده در زمان ثبات بازار، هزینه تمام‌شده هر متر مربع سازه را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

ریسک فنی اتصالات جوشی در سازه‌های گالوانیزه

حتی با خرید بهترین ورق گالوانیزه، روش اتصال قطعات می‌تواند کل پروژه را به خطر بیندازد. در روش‌های سنتی که از جوشکاری استفاده می‌شود، حرارت بالای الکترود باعث سوختن و بخار شدن لایه محافظ روی در محل اتصال می‌شود. دقیقا از همین نقاط جوش‌خورده، زنگ‌زدگی شروع شده و به‌سرعت پیشروی می‌کند. استفاده از اسپری‌های زینک (گالوانیزه سرد) نیز راه‌حلی موقتی است.
در گلخانه‌های مدرن و صنعتی، تمام قطعات به‌صورت پیش‌ساخته سوراخ‌کاری می‌شوند و در محل پروژه با پیچ و مهره مونتاژ می‌شوند. این روش یکپارچگی پوشش گالوانیزه را حفظ کرده و طول عمر سازه را تضمین می‌کند.

جمع‌بندی؛ نگاه سرمایه‌گذاری به زیرساخت

احداث گلخانه، پروژه‌ای دیربازده است و هزینه اولیه بالاتر برای خرید سازه گالوانیزه استاندارد، نوعی بیمه کردن سرمایه در برابر هزینه‌های سنگین تعمیر و نگهداری محسوب می‌شود. تحلیل‌های مالی نشان می‌دهد که مابه‌التفاوت هزینه گالوانیزه گرم با آهن سیاه، در یک بازه ۵ ساله و با حذف هزینه‌های رنگ‌آمیزی مجدد و توقف تولید، کاملا جبران می‌شود.

برای دسترسی به تحلیل‌های کلان اقتصادی و اخبار صنایع زیرساختی، می‌توانید گزارش‌های ایران اکونومیست را دنبال کنید تا با دیدگاهی روشن‌تر نسبت به نوسانات بازار کالا اقدام کنید.