کدام کشورها با روسیه همکاری راهبردی دارند؟

به گزارش گروه سیاست خارجی ایران اکونومیست، همزمان با نزدیک شدن به سفر مسعود پزشکیان،رئیس جمهور به روسیه و امضای موافقت‌نامه جامع میان ایران و روسیه، نگاه مختصری به همکاری‌های راهبردی میان روسیه با برخی از دیگر کشورهای جهان داشتیم.

چین: مشارکت نظامی و اقتصادی قوی

طی سال‌های گذشته روابط چین و روسیه به طور قابل توجهی تقویت شده که این همکاری‌ها به طور مشخص در روابط نظامی و اقتصادی خودنمایی می‌کند. از سال ۲۰۱۴، پس از الحاق کریمه به روسیه، دو کشور مانورهای نظامی مشترک خود را افزایش داده‌اند، دو کشور همچنین به طور مشترک در حال توسعه ساختار هشدار موشکی و ادغام سیستم‌های ناوبری مبتنی بر ماهواره خود هستند. این همکاری‌ها نشان دهنده سطح بالای همکاری راهبردی نظامی میان دو کشور است. از نظر اقتصادی، چین به بزرگترین شریک تجاری روسیه تبدیل شده به طوری که تجارت دوجانبه به سطوح بی سابقه‌ای بین دو کشور رسیده است. این مشارکت در قالب پروژه‌های بزرگ انرژی، از جمله قراردادهای بلندمدت تامین نفت و گاز، و سرمایه‌ گذاری‌های مشترک در توسعه زیرساخت‌ها صورت گرفته است.

هند: همکاری دفاعی و فناوری طولانی مدت

هند و روسیه یک مشارکت راهبردی طولانی مدت به ویژه در بخش های دفاعی و فناوری دارند. مسکو تامین کننده اصلی تجهیزات نظامی هند بوده و بخش قابل توجهی از واردات دفاعی هند را به خود اختصاص داده است. پروژه‌های مشترک میان دو کشور شامل توسعه موشک کروز مافوق صوت و تولید جنگنده «سوخو-۳۰ ام‌کِی‌آی» که یک جنگنده چندمنظوره دوموتوره است که توسط سوخوی روسیه توسعه یافته و تحت مجوز «هندوستان آیروناتیکس» هند برای نیروی هوایی هند، در این کشور تولید شده است. علاوه بر این، هر دو کشور در زمینه انرژی هسته‌ای همکاری می‌کنند و روسیه در ساخت راکتورهای هسته‌ای در به هند کمک می‌کند.

ونزوئلا: حمایت سیاسی و اقتصادی در بحبوحه چالش های داخلی

روسیه حمایت سیاسی و اقتصادی خود را از ونزوئلا به ویژه در دوره‌های آشفتگی داخلی افزایش داده است. این حمایت شامل کمک‌های مالی، سرمایه گذاری در صنعت نفت ونزوئلا و همکاری نظامی می‌شود. در عوض، ونزوئلا یک متحد استراتژیک برای روسیه در آمریکای لاتین بوده و فرصت‌هایی را برای سرمایه گذاری‌های اقتصادی و نفوذ ژئوپلیتیکی کرملین در نیمکره غربی فراهم می‌کند.

ترکیه: همکاری با وجود منافع متفاوت به ویژه در پروژه های انرژی

با وجود منافع متضاد گاه و بیگاه، به ویژه در درگیری‌های منطقه‌ای، روسیه و ترکیه روابط خود را در حوزه‌های مختلف به ویژه در زمینه انرژی توسعه داده‌اند. خط لوله ترک استریم که گاز طبیعی روسیه را به ترکیه و جنوب اروپا می‌رساند، نمونه‌ای از این همکاری‌هاست. علاوه بر این، خرید سامانه دفاع موشکی «اس-۴۰۰» روسیه توسط ترکیه، نشان دهنده تعمیق روابط نظامی-فنی میان دو کشور است.

کره شمالی: تعامل در درجه اول برای حفظ ثبات در شمال شرق آسیا

تعامل روسیه با کره شمالی در درجه اول ناشی از تمایل به حفظ ثبات در شمال شرقی آسیا است. این دو کشور سابقه همکاری نظامی طولانی مدتی دارند به طوری که کره شمالی در طول جنگ کره از حمایت نظامی شوروی برخوردار بود. در سال‌های اخیر، روسیه از راه حل‌های دیپلماتیک برای مدیریت تنش‌ها در شبه جزیره کره حمایت کرده است، در مبادلات اقتصادی شرکت می‌کند و کمک‌های بشردوستانه‌ای هرچند محدود ارائه می‌دهد. این رابطه بر منافع استراتژیک روسیه در جلوگیری از درگیری‌هایی که می‌تواند امنیت منطقه‌ای را در نزدیکی مرزهای شرقی این کشور مختل کند، تأکید می‌کند.

بلاروس: متحد نزدیک به دلیل پیوندهای تاریخی و همسویی سیاسی

بلاروس به دلیل وجود پیوندهای عمیق تاریخی و همسویی سیاسی، یکی از نزدیکترین متحدان روسیه به شمار می‌رود. دو کشور در امور نظامی، انجام مانورهای مشترک نظامی توسعه سیستم‌های دفاعی همکاری می‌کنند. موقعیت استراتژیک بلاروس به عنوان یک حائل بین روسیه و کشورهای ناتو عمل می‌کند و اهمیت آن را در محاسبات امنیتی روسیه افزایش می‌دهد. این اتحاد با توجه به مواضع مشترک در مورد مسائل مختلف بین‌المللی و حمایت متقابل در برابر تحریم‌های غرب تقویت شده‌ است.

قزاقستان: مشارکت در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا

قزاقستان و روسیه در چارچوب «اتحادیه اقتصادی اوراسیا» و «سازمان پیمان امنیت جمعی» مشارکت چندوجهی دارند. قزاقستان به عنوان یکی از اعضای مهم اتحادیه اقتصادی اوراسیا با روسیه برای ترویج یکپارچگی اقتصادی منطقه‌ای همکاری می‌کند. در مسائل امنیتی، همکاری میان دو کشور در سازمان پیمان امنیت جمعی، شامل مانورهای نظامی مشترک و پاسخ‌های هماهنگ به تهدیدات منطقه‌ای و افزایش قابلیت‌های دفاعی جمعی است.

جمهوری آذربایجان: ایجاد توازن در روابط با ارمنستان و آذربایجان

روسیه در طول تاریخ نقش میانجی‌گری بین ارمنستان و آذربایجان، به ویژه در مورد مناقشه قره باغ کوهستانی ایفا کرده است. پس از جنگ سال ۱۳۹۹، روسیه نیروهای حافظ صلح را برای اجرای توافق آتش بس به منطقه اعزام کرد. از نظر اقتصادی نیز روسیه و آذربایجان روابط تجاری خوبی دارند. در سال ۲۰۲۳، صادرات نفت روسیه به آذربایجان چهار برابر شد که نشان دهنده تعمیق روابط اقتصادی میان دو کشور است. علاوه بر این، آذربایجان صادرات انرژی روسیه به اروپا را تسهیل کرده، به ویژه پس از اینکه روسیه دسترسی به بسیاری از بازارهای اروپا را پس از تهاجم به اوکراین از دست داد.

صربستان: پیوندهای فرهنگی قوی و منافع مشترک علیه نفوذ ناتو در بالکان

صربستان و روسیه پیوندهای فرهنگی و تاریخی عمیقی دارند که بر اساس سنت‌های مسیحی ارتدکس استوار است. این قرابت فرهنگی موجب تقویت همکاری‌های سیاسی و نظامی مستحکم میان دو کشور شده است. صربستان در مانورهای نظامی مشترکی با روسیه شرکت کرده و تجهیزات نظامی روسیه از جمله جت های جنگنده «میگ 29» و سیستم‌های ضد هوایی را خریداری کرده است. هر دو کشور مخالفت خود را با گسترش ناتو در بالکان ابراز می‌کنند و آن را تهدیدی برای ثبات منطقه می‌دانند. امتناع صربستان از پیوستن به تحریم‌های غرب علیه روسیه، نمونه‌ای از همسویی سیاست خارجی میان این دو کشور است.

کوبا: سرمایه گذاری اقتصادی پس از ده‌ها سال روابط تیره

در طول جنگ سرد، کوبا متحد نزدیک اتحاد جماهیر شوروی بود و حمایت اقتصادی و نظامی قابل توجهی از این کشور دریافت می‌کرد. بعد از یک دوره روابط تیره پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روسیه و کوبا به دنبال تجدید مشارکت خود بوده‌اند. در سال‌های اخیر، آنها بر سرمایه گذاری‌های اقتصادی، به ویژه در انرژی، حمل و نقل و زیرساخت‌ها تمرکز ویژه‌ای داشته‌اند. هر دو دولت مواضع انتقادی نسبت به سیاست‌های ایالات متحده دارند و بر همین مبنا همکاری دوجانبه خود را تقویت کرده‌اند. دیدارها و توافقات سطح بالا میان دو کشور نشان دهنده احیای روابط بوده است.

مصر: روابط دفاعی رو به رشد در کنار مشارکت‌های تجاری

روسیه و مصر روابط دوجانبه خود را به ویژه در بخش‌های دفاعی و اقتصادی تقویت کرده‌اند. روسیه سخت افزارهای نظامی پیشرفته از جمله جت‌های جنگنده «میگ 29» و سیستم های پدافند هوایی را در اختیار مصر قرار داده است. از نظر اقتصادی، دو کشور در پروژه‌های مهمی به ویژه در حوزه هسته‌ای همکاری می‌کنند. اولین نیروگاه هسته‌ای مصر در «الضبعه» توسط شرکت «روس اتم» روسیه تامین مالی و ساخته شده است. علاوه بر این دو کشور تجارت محصولات کشاورزی و منابع انرژی را گسترش داده‌اند.