چالش‌های قطعنامه شورای حکام؛ استراتژی‌ها و رویکردهای ایران در مقابله با فشارهای بین‌المللی

این قطعنامه با ۱۹ رأی موافق، ۳ رأی مخالف و ۱۲ رأی ممتنع به تصویب شورای حکام رسید. این قطعنامه که توسط ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه هدایت شد، عمدتاً بر عدم همکاری ایران با سازوکارهای پادمان و راستی‌آزمایی آژانس متمرکز است.

مفاد اصلی قطعنامه عبارتند از:

الف. الزام ایران به اجرای بیانیه مشترک ایران و آژانس که در ۴ مارس ۲۰۲۳ امضا شد. این بیانیه شامل تعهدات ایران برای ارائه توضیحات فنی در خصوص وجود ذرات اورانیوم در مکان‌های اعلام‌نشده است.

ب. درخواست از ایران برای بازگرداندن بازرسان باتجربه آژانس که دسترسی آژانس به اطلاعات و سایت‌های هسته‌ای ایران را محدود کرده است.

ج. فراخوان برای اجرای تعهدات ایران تحت پیمان عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) و ارائه اطلاعات دقیق در خصوص تاسیسات و تجهیزات هسته‌ای ایران.

این قطعنامه بر نگرانی‌های فزاینده جامعه جهانی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران تأکید دارد و کشورهای غربی معتقدند که اقدامات ایران نشان‌دهنده کمبود شفافیت و عدم تعهد به اصول عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای است. عدم دسترسی آژانس به برخی سایت‌ها و اطلاعات، باعث شده است که خواستار اقدامات سختگیرانه‌تری شوند.

برای مقابله مؤثر ایران با قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، لازم است که به‌طور همزمان چندین رویکرد دیپلماتیک، فنی و استراتژیک را اتخاذ کند. در اینجا چندین اقدام کلیدی که ایران می‌تواند انجام دهد، آورده شده است:

تقویت دیپلماسی چندجانبه

ایران باید از دیپلماسی فعال و چندجانبه برای مقابله با قطعنامه استفاده کند. به‌ویژه، تقویت روابط با کشورهای طرفدار حقوق هسته‌ای ایران (مانند روسیه و چین) می‌تواند برای ایجاد جبهه‌ای متحد در مقابل فشارهای غربی مفید باشد. این کشورها می‌توانند در مقابل فشارهای شورای حکام از ایران حمایت کنند و از موضع‌های مشترک برای مقابله با تهدیدات سیاسی استفاده نمایند.

حفظ و ارتقای همکاری‌های با آژانس

ایران باید همکاری خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه دهد و به‌طور شفاف و فعالانه پاسخگوی نگرانی‌های آژانس در خصوص برنامه هسته‌ای خود باشد. ایران می‌تواند با تعاملات در چارچوب ، اعتماد جامعه بین‌المللی را جلب کند و نگرانی کاذبی که از توانمندی هسته ای ایران توسط کشور های غربی ایجاد شده است برطرف نماید.

تأکید بر حقوق هسته‌ای ایران تحت ان‌پی‌تی

ایران باید به تأکید بر حقوق خود برای بهره‌برداری از انرژی هسته‌ای تحت معاهده عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی) ادامه دهد. ایران می‌تواند از فرصت‌ها برای اثبات این موضوع استفاده کند که برنامه هسته‌ای آن کاملاً منطبق با الزامات بین‌المللی است و هیچ‌گونه نیت نظامی ندارد. در این راستا، سخنرانی‌ها و بیانیه‌های رسمی ایران باید بر این نکته تأکید کنند که نظارت بین‌المللی و حقوق هسته‌ای ایران بر اساس معاهدات جهانی باید رعایت شود.

اعتماد به توانمندی‌های داخلی و خودکفایی

ایران باید از این قطعنامه به‌عنوان فرصتی برای تقویت توانمندی‌های داخلی و پیشرفت در فناوری های هسته‌ای خود استفاده کند. از آنجا که فشارهای بین‌المللی ممکن است موجب محدودیت در دسترسی به فناوری‌های خارجی شود، ایران باید تلاش کند تا در حوزه‌هایی مانند تولید سوخت هسته‌ای، تحقیق و توسعه فناوری‌های جدید و حتی فناوری‌های نظامی، خودکفایی خود را تقویت کند.

استفاده از ظرفیت‌های حقوقی

ایران می‌تواند از ظرفیت‌های حقوقی خود در چارچوب معاهدات بین‌المللی مانند ان‌پی‌تی استفاده کند. این اقدام می‌تواند شامل طرح اعتراضات رسمی در مقابل شورای حکام و سازمان ملل باشد تا اطمینان حاصل کند که ایران در راستای حقوق بین‌المللی خود عمل می‌کند. همچنین ایران می‌تواند به‌طور فعال به دیوان بین‌المللی دادگستری مراجعه کند تا در صورت لزوم، از حقوق مشروع و به حق خود خود دفاع کند.

آماده‌سازی برای اقدامات متقابل

ایران باید خود را برای اتخاذ اقدامات متقابل در صورت تشدید تحریم‌ها یا اقدامات خصمانه از سوی شورای حکام آماده کند. این اقدامات می‌توانند شامل کاهش تعهدات هسته‌ای ایران طبق برجام یا افزایش غنی‌سازی اورانیوم و ساخت تأسیسات هسته‌ای جدید باشند. البته این اقدامات باید با دقت و محاسبه صورت گیرد تا از تشدید بحران و ورود به یک جنگ تمام‌عیار جلوگیری شود.

مذاکرات دوباره و احیای برجام

احیای توافق هسته‌ای برجام و مذاکره مجدد با طرف‌های برجام (آلمان، فرانسه، بریتانیا، چین و روسیه) می‌تواند راهی برای کاهش فشارهای شورای حکام و کشورهای غربی باشد. مذاکره و استفاده مناسب از ابزار دیپلماسی بهترین روش برای کاهش فشارها می باشد .

ارتباط فعال با رسانه‌ها و افکار عمومی بین‌المللی

ایران باید از ابزارهای رسانه‌ای برای توضیح اقدامات خود به افکار عمومی جهانی استفاده کند. از طریق ارائه مستندات و شواهد مبنی بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای، ایران می‌تواند در برابر فشارهای رسانه‌ای و افکار عمومی در کشورهای غربی مقاومت کند و افکار عمومی جهانی را از روند برنامه هسته‌ای ایران آگاه سازد.

در نهایت، ایران باید با ترکیبی از دیپلماسی فعال، تقویت توانمندی‌های داخلی، و استفاده از ظرفیت‌های حقوقی و بین‌المللی خود با قطعنامه شورای حکام مقابله کند. در این مسیر، همکاری‌های بین‌المللی و توجه به الزامات قانونی و حقوقی می‌تواند به ایران کمک کند تا ضمن حفظ منافع خود، در شرایطی که به‌طور پیوسته تحت فشار قرار دارد، به دنبال حل و فصل مسائل به‌صورت مسالمت‌آمیز باشد.

انتشار مطالب در باشگاه نخبگان ایران اکونومیست به منظور تبادل آرا و نظرات گوناگون جامعه است و الزاما به معنای تأیید کامل محتوای آن نیست. ایران اکونومیست آمادگی انتشار نقد و بررسی دیدگاه‌های منتشر شده را دارد.