مایه‌دارهای اکران نوروزی

 ایران اکونومیست-در همه کشورهای دنیا که صنعت سینما به معنی تولید و عرضه وجود دارد، معمولا یک بازه زمانی، به‌عنوان بهترین زمان اکران شناخته می‌شود. تهیه‌کنندگان و پخش‌کنندگان آثار سینمایی تلاش می‌کنند گوی سبقت را از دیگر فیلم‌ها بربایند تا در فهرست فیلم‌هایی باشند که قرار است اصطلاحا در گل اکران جای بگیرند.

در ایران نیز برخی زمان ها به عنوان فصول مناسب برای اکران معرفی می شوند. مثلا تابستان ها با توجه به تعطیلی مدارس و دانشگاه ها، موقعیت خوبی برای اکران آثار سینمایی است. چند سالی است که باتوجه به انبوه برنامه های فرهنگی در طرح افطار تا سحر، ماه های رمضان نیز فصل سوخته ای برای اکران فیلم ها محسوب نمی شود، اما بیش از همه اینها، تعطیلات نوروزی، گل اکران فیلم ها محسوب می شود. نگاهی به پرفروش ترین فیلم های سال های اخیر نیز نشان می دهد معمولا آثاری که در نوروز رنگ اکران به خود می بینند، سهم بیشتری از گیشه نصیب خود کرده اند.

دوئل اکبر عبدی و رضا عطاران

نوروز 1393 سینماهای کشور میزبان چند فیلم بودند. در صدر پرفروش های اکران نوروزی این سال، فیلم «معراجی ها»، به کارگردانی مسعود ده نمکی قرار داشت. البته ده نمکی باتوجه به فیلم های مخاطب پسندش، حتی اگر در فصل دیگری هم آثارش اکران شود، بازهم می تواند به موفقیت در گیشه امیدوار باشد. معراجی ها در حالی نوروز 93 اکران شد که چند ماه بعد هم سریالی از روی این فیلم از تلویزیون پخش شد و آن هم مورد استقبال مردم قرار گرفت. چند ماه قبل از اکران این فیلم سینمایی و در جریان تولید آن انفجار برخی از مهمات جنگی، جان باختن برخی عوامل فیلم را رقم زد. در چنین شرایطی معراجی ها اکران و موفق شد در پایان تعطیلات نوروز به فروشی بالغ بر چهار میلیارد تومان دست یابد. فروش این فیلم حدود یک ماه و نیم قبل از تعطیلات نوروز آغاز شده بود. در این فیلم بازیگرانی مانند اکبر عبدی، مهران رجبی، برزو ارجمند، دانیال عبادی، بهاره افشاری و سیدجواد هاشمی ایفای نقش می کردند.

در این سال فیلم «طبقه حساس» ساخته کمال تبریزی، جدی ترین رقیب فیلم ده نمکی بود که موفق شد در اکران نوروزی دو و نیم میلیارد از گیشه به دست بیاورد. البته بیشتر توفیق این فیلم، جدای از نام کارگردان، به دلیل بازی رضا عطاران بود. محمدرضا فروتن، پانته آ بهرام، بهاره رهنما، پیمان قاسم خانی و آزاده صمدی دیگر بازیگران این فیلم بودند.در نوروز 93، دو فیلم دیگر نیز رقابت تنگاتنگی باهم داشتند: «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا و «خط ویژه» ساخته مصطفی کیایی فیلمساز مستعد که هر دو تا پایان تعطیلات نوروزی حدود یک میلیارد تومان فروختند. اگرچه در ادامه مسیر، فیلم حاتمی کیا توانست فروش بسیار بیشتر را رقم بزند.

از اخراجی های 37 تا رسوایی

نوروز 92 هم از آن ده نمکی بود. او در آن سال، با فیلم «رسوایی» موفق شد به فروش دو میلیارد تومان دست یابد و صدرنشین گیشه نوروزی شود. در این فیلم اکبر عبدی نقش یک روحانی عارف مسلک را ایفا می کرد. الناز شاکردوست، محمدرضا شریفی نیا، کامران تفتی و مریم کاویانی دیگر بازیگران فیلم بودند. اگرچه این فیلم نتوانست موفقیت فیلم های قبلی ده نمکی را تکرار کند، اما ترکیب اکران نوروزی در آن سال به گونه ای بود که بار دیگر فیلم ده نمکی را صدرنشین کرد.

دیگر فیلم میلیاردی اکران نوروزی سال 1392، انیمیشن بهرام عظیمی با عنوان تهران 1500 بود که پس از سال ها سرانجام اکران شد. این فیلم با وجود همه ستارگانی که به عنوان صداپیشه ایفای نقش می کردند، فقط یک میلیارد و نیم فروش داشت. هدیه تهرانی، بهرام رادان، مهران مدیری، محمدرضا شریفی نیا، گوهر خیراندیش، مهتاب نصیرپور، حبیب رضایی و حسام نواب صفوی هم به عنوان بازیگران فیلم نتوانستند فروش خیره کننده ای را نصیب این انیمیشن کنند. یکی از نکات جالب اکران نوروزی در آن سال تقابل این انیمیشن و ده نمکی بود، چراکه در قسمتی از «تهران 1500» که ماجرای تهران در آینده را روایت می کرد، ساخت «اخراجی های 37» وعده داده می شد.

«حوض نقاشی» ساخته مازیار میری در اکران نوروز 92، حدود 900 میلیون فروخت و در جایگاه سوم قرار گرفت. این فیلم هم که محصول همکاری میری و حوزه هنری بود، با وجود بازی شهاب حسینی و نگار جواهریان نتوانست هرگز انتظارها را برآورده کند. «قاعده تصادف» بهنام بهزادی و «رژیم طلایی» رضا سبحانی هم در اکران آن زمان، ناموفق عمل کردند و فروش قابل توجهی نداشتند. هرچند «قاعده تصادف» توانست برخی از منتقدان را راضی نگه دارد.

اکران جنجالی ها

نوروز 91 را باید جنجالی ترین اکران تاریخ سینمای ایران به حساب آورد. همه فیلم های اکران، آنقدر حاشیه داشتند که در جنجال آفرینی بیش از گیشه باهم رقابت می کردند. در این سال فیلم سیاسی «قلاده های طلا» که به وقایع بعد از انتخابات 88 اختصاص داشت، در صدر فروش قرار گرفت و یک و نیم میلیارد تومان فروخت. فروش این فیلم که تا پنج روز اول اکران حدود 500 میلیون تومان بود، هر روز بالاتر می رفت، تا این که جنجال های پیرامون اکران یا عدم اکران فیلم های «زندگی خصوصی» و «گشت ارشاد» حواشی بیشتری آفرید.

«گشت ارشاد» به کارگردانی سعید سهیلی خیلی در اکران نوروزی دوام نیاورد، با وجود این تا پایان تعطیلات 800 میلیون تومان فروخت. علاوه بر این که حاشیه های جنجالی باعث بالا رفتن و قرار گرفتن این فیلم در رتبه دوم فروش شد، درون مایه طنز نیز سبب شد اقبال از فیلم افزایش پیدا کند. حضور بازیگرانی مانند حمید فرخ نژاد و پولاد کیمیایی هم در این فروش البته بی تاثیر نبود.

«انتهای خیابان هشتم» ساخته علیرضا امینی هم در جایگاه سوم فروش نوروز 91 قرار گرفت. این یکی از فیلم های به نسبت موفق دوره بیست و نهم جشنواره فیلم فجر بود که چون در سال 90 رنگ اکران ندید، در گل اکران 91 به نمایش درآمد تا به نوعی از اجحافی که به آن شده بود، دلجویی شود. با این حال فیلم بیش از 260 میلیون تومان نفروخت. «زندگی خصوصی» با بازی تحسین آمیز فرهاد اصلانی هم ضلع سوم مثلث فیلم های جنجالی آن سال بود که 223 میلیون فروخت. این فیلم هم خیلی در اکران دوام نیاورد و در نهایت رتبه ای بهتر از چهارمی را در زمان اکرانش تجربه نکرد.

پرفروش ترین نوروز سینمای ایران

آغاز سال 90 برای سینمای ایران سالی رویایی بود، آنقدر که نوروز این سال پرفروش ترین نوروز سینمای ایران نام گرفت. استقبال خوب مخاطبان و فروش بالای فیلم های «اخراجی ها3» و «جدایی نادر از سیمین» یک گیشه چهار میلیاردی را رقم زد. فیلم اخراجی های3 موفق شد در این بازه زمانی دو و نیم میلیارد تومان از گیشه به چنگ آورد. این اثر آخرین قسمت از سه گانه اخراجی ها، به کارگردانی مسعود ده نمکی بود که در آن محمدرضا شریفی نیا، امین حیایی، کامبیز دیرباز، حسام نواب صفوی، رضا رویگری، سیدجواد هاشمی، بهنوش طباطبایی، لیلا اوتادی، نیما شاهرخ شاهی، علی دهکردی، کمند امیر سلیمانی، نگار فروزنده و اکبر عبدی ایفای نقش کردند.

از سوی دیگر، فیلم جدایی نادر از سیمین به کارگردانی اصغر فرهادی هم موفق شد در این ایام یک میلیارد و 250 میلیون فروش کند. اگرچه پنجمین اثر سینمایی فرهادی در اکران نوروزی سال 90 جایگاه دوم را کسب کرد، اما گفته می شود این فیلم با فروش نزدیک به ۲۰ میلیون دلار، در صدر پرفروش ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران قرار دارد. علت این موضوع هم به فروش بالای جهانی فیلم بازمی گردد.اکران همزمان فیلم های اخراجی ها 3 و جدایی نادر از سیمین در نوروز 90 به یک رقابت دیگرهم تبدیل شد؛ رقابت میان مخاطبان عام و خاص. از سویی جریان سنتی، دیدن فیلم ده نمکی را تبلیغ می کرد و از سوی دیگر جریان روشنفکری تماشای فیلم فرهادی را ترویج می کرد. نتیجه این رقابت اما، رضایت بخش بود؛ چراکه نتیجه ای جز رونق گیشه نداشت.

در پایان بازهم قابل یادآوری است که آمار ارائه شده صرفا فروش فیلم ها در تعطیلات نوروز است و این فیلم ها در ادامه اکران خود در فروردین و اردیبهشت رقم های بالاتری را به خود اختصاص دادند.