بیماری‌های خاموش مردان ایرانی

ایران اکونومیست- در این جوامع، بسیاری از مردم بیماری‌هایی را که ممکن است به آن مبتلا شوند می‌شناسند و مطالب مختلفی به آنها درباره بیماری‌ها اطلاع و آموزش داده می‌شود به همین خاطر آنها با بروز و مشاهده نخستین علائم به پزشک مراجعه و برای ادامه درمان مشورت می‌کنند ولی کشورهای درحال توسعه با مراجعه دیررس بیماران بویژه بیماران مرد مواجه هستند. به نظر می‌رسد دراین جوامع، مردان کمتر به سلامتی خود بها می‌دهند، از این رو هفته سلامت مردان که از روز جمعه یکم اسفند ماه آغاز شده و تا هفتم اسفند ادامه دارد، فرصتی است تا با اقدامات پیشگیرانه از 50درصد مرگ و میر‌های زودرس جلوگیری شود.

دکتر محمدرضا نوروزی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران – جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری و عضو هیأت مدیره انجمن علمی و تخصصی اورولوژی ایران- در زمینه بیماری‌های خاموش مردان ایرانی گفت‌و‌گویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید:

سلامت مقوله وسیعی است که علاوه بر سلامت جسمی، سلامت روحی را نیز شامل می‌شود. بنا به تعریف سازمان بهداشت جهانی واژه (HEALTH)، عبارت است از تأمین رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی انسان. تندرستی تنها فقدان بیماری یا نواقص دیگر در بدن نیست بلکه تندرستی، نداشتن هیچگونه مشکل روانی، اجتماعی، اقتصادی و سلامت جسمانی برای تمام افراد جامعه است.

سلامت نباید مقوله‌ای فراموش شده تلقی شود. در جوامع غربی، سلامت اولویت مهم دولت‌هاست که بخش بزرگی از بودجه سالانه دولت‌ها را تشکیل می‌دهد. نوید توجه به سلامت نیز در کشور ما در سال‌های اخیر به آرامی نمایان شده است. خانواده به عنوان محور سلامت متشکل از مرد و زن و فرزندان است، اگرچه نقش محوری زن و مادر در خانواده غیر قابل چشم پوشی است اما باید سلامت مردان به عنوان نیمی از افراد جامعه مورد توجه قرار گیرد. مردان جامعه ما معمولاً به سلامتی خود بی‌توجه هستند، علائم بیماری‌ها را جدی نمی‌گیرند و سعی در پنهان کردن آن دارند و تلاش می‌کنند، همواره خود را سالم نشان دهند، مشکلات روحی و روانی خود را انکار می‌کنند و اثر گذشت سن بر بروز بیماری‌ها را قبول نمی‌کنند. مردان جامعه برای حفظ بقا و آسایش خانواده و فرزندان خود شبانه روز تلاش می‌کنند و گاه به خاطر مشکلات زندگی دو تا سه شیفت کاری روزانه را انجام می‌دهند و غافل از آن هستند که باید سالم باشند تا بتوانند به خانواده خود خدمت کامل ارائه دهند.

به منظور هشدار و توجه به سلامت مردان که نباید مغفول بماند، هفته اول اسفندماه به عنوان هفته سلامت مردان و نخستین پنجشنبه اسفند ماه (هفتم اسفند در امسال) به عنوان روز سلامت مردان در نظر گرفته شده است، البته این امر به منزله نگاه جنسیتی به سلامت نبوده، بلکه تنها هشداری به خانواده‌ها برای توجه بیشتر به بیماری‌های خاص‌تر مردان بوده است. در این روز در جهت وظایف انسان دوستانه، پزشکان اورولوژیست به آموزش مردم در رابطه با بیماری‌های دستگاه ادراری و تناسلی پرداخته و ویزیت‌های رایگان نیز در بسیاری از مطب‌ها و درمانگاه‌ها صورت می‌گیرد. البته علاوه بر وزارت بهداشت، رسانه‌ها و متولیان سلامت شهری (شهرداری‌ها) نیز نقش دارند که خود نشان از توجه مسئولان به امر خطیر سلامت دارد و اگر به‌صورت صحیح هدایت شود، بی‌شک در حفظ سلامت جامعه نقش بسزایی خواهد داشت.

امسال این هفته توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با شعار سوانح و تصادفات مطرح شده است. بر اساس آمار هر روز 150نفر و در سال حدود 30هزار نفر بر اثر تصادفات جان خود را از دست داده و آمار کشته‌های ایران در اثر تصادفات در پنجاه سال اخیر حدود 800هزار نفر برآورد می‌شود. از میان این کشته‌شدگان 9/78 درصد را مردان که اغلب در سنین جوانی و میانسالی بوده‌اند، تشکیل می‌دهند. تعداد 24هزار مرد در سال بر اثر تصادفات که اغلب به علت خستگی، استرس، خواب آلودگی و غیره رخ داده است، کشته می‌شود. این مقوله نگاه جامع نگر به سلامت مردان را بیش از پیش مورد توجه قرار می‌دهد، البته بیماری‌های شایع مردان مانند سرطان پروستات، با بروز 4 هزار نفر در سال، سرطان بیضه به عنوان شایع‌ترین سرطان در سنین 15 تا 30 سال و نیز بیماری‌های خوش خیم تری مانند واریکوسل (از هر 5 پسر جوان یک نفر به آن مبتلا است)ناباروری مردان (با شیوع 15 درصد در میان زوج‌های جوان)، بزرگی خوش خیم پروستات که در هر مرد 50 سال به بالا رخ می‌دهد و در بسیاری از موارد آزار دهنده است نیز همگی مورد توجه قرار گرفته‌اند. . امسال در هفته سلامت مردان (با شعار سوانح و حوادث)و در روز سلامت مردان (با شعار پروستات مزاحمت یا مراقبت)افزایش آگاهی عمومی را در مورد بیماری‌های شایع و حوادث در کمین مردان مورد توجه قرار می‌دهیم.

در تهران در 22 منطقه شهرداری در تالارهای اصلی آن در روز پنجشنبه 7 اسفند با حضور پزشکان اورولوژیست سخنرانی‌هایی در مورد بیماری‌های شایع مردان برگزار و نسبت به پاسخ به سؤالات شرکت‌کنندگان اقدام می‌شود. حضور بزرگترین گروه پزشکی متشکل از جراحان کلیه در منطقه 12 شهرداری تهران (دروازه غار) جهت مراجعه رایگان مردان و در صورت لزوم ارجاع آنان به مراکز درمانی و نیز افتخار حضور در دو مدرسه کودکان کار در منطقه 12 شهرداری تهران و انجام معاینه رایگان از برنامه‌های پیش روی ماست. در کشور نیز به همت دانشگاه‌های علوم پزشکی و شاخه‌های انجمن اورولوژی ایران و شهرداری‌ها برنامه‌های آموزشی و درمان در مطب‌ها و مکان‌های عمومی به‌صورت رایگان طراحی شده که در هر استان اطلاع‌رسانی عمومی خواهد شد. سایت انجمن اورولوژی ایران به آدرس www.iuanet.org اطلاعات لازم در این زمینه را در اختیار مردم قرار خواهد داد.

در ایران هر سال 3 هزار و 500 مبتلابه سرطان پروستات شناسایی می‌شود، بنابراین به نظر می‌رسد سرطان پروستات بیماری شایعی باشد. از این رو توصیه می‌شود آقایان، برای چکاپ بموقع و درمان بموقع بیماری‌های پروستات به پزشک متخصص مراجعه کنند، زیرا عوارض و بیماری‌های وابسته به آن مثل سرطان و التهابات خوش خیم و بدخیم، سلامت مردان را به کلی مختل می‌کند.

درست است. بیماری‌های این غده بویژه سرطان اگر زود تشخیص داده شود براحتی می‌توان آن را درمان کرد، زیرا چنانچه عفونت در غده پروستات حاد باشد، عوارض نامطلوبی را در سلامت بیماری به جای می‌گذارد. افرادی که سابقه ارثی سرطان پروستات در فامیل درجه یک آنها مشاهده شده است باید برای چکاپ دقیق و منظم همواره به متخصص مراجعه کنند.

از آنجا که این بیماری دیر تشخیص، از سنین بالای 50 سال، مردان را درگیر می‌کند، مردان بالای 50سال می‌توانند با انجام تست آزمایشگاهی PSA بیماری‌های پروستات را شناسایی کنند، البته در برخی کشورها برای تشخیص بیماری پروستات، غربالگری انجام می‌دهند و همه مردان بالای 50 سال از تست آزمایشگاهی psa استفاده می‌کنند ولی در کشور ما با توجه به هزینه‌های بالای این آزمایش تنها بیمارانی که برای چکاپ به متخصص مراجعه می‌کنند از این آزمایش می‌توانند استفاده کنند.

بعد از اینکه پاتولوژیست بیماری را تشخیص داد، نخستین اقدام این است که بیمار برای تعیین میزان پیشرفت سرطان از ام. آر. ای استفاده کند. در این شرایط اگر بیماری در مراحل اولیه باشد، جراحی و رادیوتراپی به درمان قطعی بیماری کمک می‌کند.

پروستات در مردان نقش‌های فیزیولوژیک مهمی را بر عهده دارد. این غده در مسیر جریان ادرار قرار دارد، به این مفهوم که بخشی از مجاری ادراری از داخل آن عبور می‌کند، بنابراین تغییرات این غده به طور مستقیم در عملکرد ماده حمل‌کننده نطفه، آنزیم‌ها، پروتئین‌ها و کنترل عفونت مجاری ادراری تأثیر می‌گذارد.

بزرگ شدن غده پروستات به قسمت مرکزی این غده مربوط است. این غده دارای یک کپسول در قسمت محیطی، یک قسمت مرکزی و پوسته بیرونی است؛ در واقع منشأ اغلب سرطان‌های این غده ساختار بیرونی آن است. بزرگ شدن غده پروستات به معنای نیاز فوری برای درمان نیست. معمولاً پزشکان متخصص تنها زمانی به بیمار پیشنهاد درمان می‌دهند که بیمار برای تخلیه ادرار با مشکل مواجه شده باشد. غده خوش خیم پروستات معمولاً بتدریج از سنین 45 سال به بالا در مردان بروز می‌کند و از علائم آن می‌توان به کاهش جهش ادرار، احساس باقی ماندن ادرار، تکرر ادرار روزانه و شبانه، بند آمدن ادرار، وجود خون و میکروب در ادرار اشاره کرد.

شایع‌ترین بیماری این غده در سنین 25 تا 40 سال، التهاب مزمن پروستات است. ورود میکروب از مجاری ادراری مهم‌ترین عامل بروز التهاب مزمن غده پروستات است که به شکل اختلال در ادرار کردن، احساس عدم تخلیه، سوزش ادراری، قطره قطره آمدن ادرار و تأخیر در شروع ادرار خود را نشان می‌دهد. گاهی اوقات التهاب غده پروستات، به صورت حاد بروز می‌کند به این مفهوم که پس از ورود و تکثیر میکروب در این غده، علائم به شکل درد در ناحیه ادرار، سوزش، تکرر ادرار، درد ناحیه مقعد و تب و لرز خود را نشان می‌دهد.