ایران اکونومیست - رویترز گزارش داد که ایران در راستای وعده‌های رئیس جمهوری این کشور برای بهبود اقتصاد کشور، برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی به مشارکت در طرح‌های توسعه نفتی خود آن‌هم در شرایطی که تحریم‌ها و قیمت‌های پایین نفت مانعی بر سر راه آن هستند، مفاد قراردادهای پیشنهادی خود را جذاب‌تر و شیرین‌تر کرده است.
تهران در شرایطی در حالی در حال مذاکره با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود است که تلاش دارد در توافق نهایی تحریم‌های اعمالی بر این کشور را رفع کند، تحریم‌هایی که صادرات نفت ایران را از سال 2012 به کمی بیش از یک میلیون بشکه در روز کاهش داده و اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داده است.
به گفته مقامات رسمی ایرانی و منابع دیپلماتیک غربی، تهران در راستای آمادگی برای هرگونه توافق، پیش‌نویس قرادادهای نوین نفتی خود را بین شرکت‌های خارجی توزیع کرده است تا به محض اینکه محدودیت‌ها پایان یابند، بتواند تجارت و مشارکت اقتصادی خود را در این زمینه آغاز کند. به گفته این منابع، چنین قراردادهایی می‌توانند به احیای میادین نفتی ایران و توسعه میادین جدید کمک کنند.
به خاطر شک و تردید شرکت‌های خارجی برای امضای حتی قراردادهای اولیه نفتی با ایران، قراددادهای پیشنهادی نوین نسبت به آنچه پیش از تحریم‌ها از سوی ایران ارائه می‌شد، شامل مفاد و شرایط جذاب‌تری هستند.
رویترز نوشته است که همچنین قیمت‌های پایین نفت، که از ژوئن گذشته تشدید شده است همچنین سابقه روابط پرافت‌و‌خیز ایران با شرکت‌های خارجی پس از انقلاب اسلامی سال 1979، موجب این شده است که شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری در میادین نفتی ایران نیازمند مشوق‌های بیشتری باشند.
یک مقام ارشد وزارت نفت ایران که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفت: "قرادادهای جدید مزیت رقابتی بیشتری نسبت به دیگر تولید‌کنندگان نفت دارند. این قراردادها به‌طور بالقوه شامل منفعت بیشتر و ریسک سرمایه‌گذاری کمتری هستند." این منبع افزود که این قراردادها شامل نرخ بازگشت سرمایه جذاب‌تر و گزینه‌های (متعدد) مشارکت با شرکت های محلی ایرانی است.
مقامات نفتی ایرانی گفته‌اند که قرادادهای نوین همچنین شامل بازه زمانی بلندمدتی تا 25 سال است.
رویترز نوشته است که با این حال سخنگوی وزارت نفت ایران از اظهار نظر در این باره خودداری کرده است.
پیشتر سرمایه‌گذاران خارجی تنها در بخش اکتشاف و توسعه میادین نفتی مشارکت داشته می‌شدند. آن‌ها براساس قراردادهای بیع‌متقابل فعالیت می‌کردند، شرایطی که نرخ بازگشت ثابتی دریافت کرده و بر تأسیسات مالکیت نداشته و به صورت پیمانکارانی بوده‌اند که نسبت به میادین نفتی حقی نداشتند.
تحلیلگران و منابع صنعتی گفته‌اند که شرکت‌ها بر اساس این سازوکار (جاری) نتوانسته‌اند هزینه‌های خود را تأمین کنند، و هیچ تضمینی برای درآمد بلندمدت آن‌ها ارائه نشده است.
با این حال، شرایط تغییر کرده است، حسن روحانی رئیس جمهوری ایران، که با وعده بهبود اقتصادی در در انتخابات سال 2013 پیروز شد، به دنبال پایان بخشیدن به شرایط نامساعد اقتصادی است.
قراردادهای نوین نفتی به سرمایه‌گذاران اجازه مشارکت در تولید را داده و به این ترتیب کنترل و اطمینان بیشتری را در مورد درآمد بلندمدت به این شرکت‌ها می‌دهد، کشوری که در آن مالکیت خارجی بر منابع نفتی ممنوع است.
یک مقام وزارت نفت ایران گفت: "قراردادهای نفتی ایران سهل‌گیرانه‌تر است تا سرمایه‌گذاران عمده را تشویق (به مشارکت) کند ... برای مثال در قراردادهای پیشین، سودآوری تجاری آن‌ها از سوی یک کمیته ایرانی تعیین می‌شد اما در قراردادهای جدید این موضوع به شکلی تغییر کرده است که زمینه حضور طرف‌های خارجی را فراهم کند."
یک منبع دیگر در وزارت نفت ایران نیز به رویترز گفته است: "عامل عمده انگیزه‌بخش برای یک شرکت نفتی بین‌المللی امکان‌پذیری رزرو کردن ذخایر نفتی است، چیزی که در گذشته ممکن نبوده است ... یکی از مفاد قراردادهای (پیشنهادی نوین) سرمایه‌گذاری مشترک بین شرکت‌های نفتی بین‌المللی و طرف‌های ایرانی همین نکته است."
این مقام رسمی افزود: "سرمایه‌گذاران حقی در مورد ذخایر نفتی نخواهند داشت اما ... پس از تکمیل اکتشاف، می‌توانند نفت استخراجی گزارش شده را به جای دستمزد خود بردارند."
بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران در حاشیه نشست اخیر اوپک در وین با مدیران اجرایی برخی شرکت‌های نفتی غربی از جمله انی ایتالیا، رویال داچ‌شل و گروه نفت و گاز اتریش (OMV) دیدار داشته است.
منابع ایرانی از اعلام اینکه کدام شرکت‌های نفتی پیش‌نویس قراردادهای نفتی را دریافت کرده‌اند. با این حال برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از این است که شرکت‌های شل و کونکوفیلیپس نیز از جمله شرکت‌هایی بوده‌اند که این پیش‌نویس‌ها را دریافت کرده‌اند.
منبع: تسنیم
ف/ف
