به گزارش ایران اکونومیست، موضوع کمبود نیروی انسانی و بحران بازنشستگی در آموزش و پرورش مسئله‌ای جدی است، به طوری که مسئولان بارها اعلام کرده‌اند طی سال جاری ۸۴ هزار فرهنگی بازنشسته و آموزش و پرورش با «سونامی بازنشستگی» مواجه می شود؛ بخشی از این خلاء با فارغ التحصیلان دانشگاه فرهنگیان پر می‌شود اما نیاز نیروی انسانی امسال آموزش و پرورش بیش از خروجی این دانشگاه است و به عبارت دیگر نیروهای ورودی جدید به مدارس، کفاف نیاز آموزش و پرورش را نمی‌دهد.
در این میان امسال «آموزش و پرورش درحالی سال تحصیلی را آغاز می‌کند که بیش از ۲۰۰ هزار معلم کسری دارد»؛ این سخن وزیر آموش و پرورش حدودا یک هفته قبل از بازگشایی مدارس است. آماری که به روایت مشاهدات میدانی در مدارس صحیح است و کلاسهای درس مهرماه درحالی آغاز شده‌اند که اینبار دانش آموزان «حاضر» اما معلمان برخی دروس «غایب» هستند.
البته بنا بر اعلام وزارت آموزش و پرورش امسال ۷۵ هزار معلم از طریق ماده ۲۸ و دانشگاه فرهنگیان وارد این وزارتخانه می‌شوند؛ در واقع امسال حدود ۲۸ هزار نفر آنها از طریق آزمون آموزگاری مقطع ابتدایی و ۲۲ هزار و ۱۸۴ نفر از طریق آزمون دبیری و هنرآموزی و مابقی از طریق دانشگاه فرهنگیان برای سال تحصیلی ۱۴۰۳ـ۱۴۰۲ به کار گرفته می‌شوند.
همچنین اگر شرایط استاندارد را در نظر بگیریم باید گفت حال و روز هنرستان‌ها نیز این این باب مساعد به نظر نمی‌رسد چرا که حدودا ۱۰ هزار نیرو کمبود داریم اما با این حال، امسال و از طریق آزمون هنرآموزی ۳۰۰۰ معلم جذب هنرستان‌ها می‌شوند.
با این حال نتایج نهایی آزمون آموزگاری ۳۰ شهریور ماه اعلام شد و درحال حاضر برخی نومعلمان ابتدایی وارد کلاس‌ها شده‌اند اما هنوز برخی به دلیل طولانی شدن اعلام نتایج در فرآیند بوروکراسی برای حضور در کلاسهای درس و تدریس گیر کرده‌اند. علاوه بر این، وزارت آموزش و پرورش برای آزمون آموزگاری مرحله تکمیل ظرفیت اعلام کرده و قرار است قریب به ۱۱ هزار آموزگار دیگر در مرحله تکمیل ظرفیت جذب این وزارتخانه شوند.
با این وجود باید گفت که علیرغم تمام این تلاش‌ها برای جذب آموزگار و درحالی که برای سهمیه جذب ۲۸ هزار نفری آموزگار، ۶۰ هزار نفر ارزیابی تکمیلی شدند اما نهایتا و پس از انجام ارزیابی تکمیلی، بیش از ۱۱ هزار شغل محل در کل کشور برای زنان و مردان «خالی» ماند. همچنین بیش از ۲۰۰۰ ردیف شغل محل برای «مردان» نیز در تهران خالی مانده است که یکی از علل آن بیشتر بودن آموزگار خانم در رشته‌های مرتبط با شغل آموزگاری و کمبود دانش آموخته آقا در این رشته‌ها عنوان شده است.
از این‌ها گذشته باید گفت مهر امسال تنها آموزگار حدود ۱۷ هزار شغل محل در کشور تامین شده است و هرچند هنوز نتایج نهایی آزمون دبیری و هنرآموزی اعلام نشده است اما طبیعتا با این شرایط سریال کمبود معلم همچنان پابرجا خواهد بود.
در واقع برای جذب ۲۲ هزار و ۱۸۴ دبیر و هنرآموز و به تفکیک حدود ۱۹ هزار دبیر و ۳۰۰۰ هنرآموز، به اندازه سه برابر ظرفیت یعنی در حدود ۴۳ هزار نفر برای ارزیابی تکمیلی فراخوانده شده‌اند و باید منتظر بود تا با اعلام نتایج مشخص شود چه مقدار از ظرفیت دبیر و هنرآموز خالی مانده است.
به گزارش ایران اکونومیست، از طرفی مجوز به کار گیری بازنشستگان نیز صادر شده است که قاعدتا با وجود تمام این تدابیر به نظر می‌رسید دچار کمبود معلم آن هم در ابتدای سال تحصیلی نباشیم اما مشاهدات میدانی و صحبت با دانش آموزان نشان می‌دهد تعطیلی برخی کلاس‌ها و دایر نشدن آنها در دهه اول مهرماه صرفا به خاطر نبود معلم بوده و این موضوع قابل کتمان نیست.
اما رضامراد صحرایی علت کلاسهای درس بدون معلم به ویژه در دوره ابتدایی را استفاده از همه ظرفیت‌های آزمون استخدامی می‌داند و گفته است که تا نیمه‌های مهر برای آنها معلم تامین خواهد شد.
وی در عین حال با یادآوری اینکه در سالهای گذشته هم وضعیت مشابهی وجود داشته است، درباره تعداد کلاسهای درس بدون معلم بیان کرده است: «آمار دقیق در این زمینه در دست نیست ولی تعداد خیلی کم و به تعداد ظرفیت باقی‌مانده آزمون استخدامی است. امیدوارم آزمون استخدامی سال آینده، در سال جاری برگزار شود تا این مشکلات پیش نیاید».
اما گویا داستان کمبود معلم به یک یا دو مدرسه ختم نمی‌شود و به گفته محمد وحیدی عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، در همین چند روزی که از آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۳ـ۱۴۰۲ می گذرد بیش از ۲۳ هزار کلاس درس فاقد معلم هستند.
وی در جلسه علنی نهم مهرماه مجلس در تذکری اظهار کرد: در شرایطی که قانون اجازه استفاده از معلمان بازنشسته را داده است، بازنشستگان استقبال نمی‌کنند چون پاداش دو سال گذشته‌شان را نگرفته‌اند. معلمی که دو سال گذشته بازنشسته شده و پاداش نگرفته طبیعتا استقبالی از بازگشت به کلاس درس را ندارد؛ وضعیت به گونه‌ای است که بچه‌ها در کلاس‌ها سرگردان هستند.
در این میان بابک نگاهداری رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس نیز طی نامه‌ای خطاب به محمد باقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی و علیرضا منادی سفیدان رئیس کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به کمبود ۴۰۰۰ معلم در تهران برای حل «بحران کمبود معلم» ۷ راهکار شامل تسریع در ابلاغ مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا با موضوع به کار گیری بازنشستگان آموزش و پرورش تا سقف ۲۴ ساعت در هفته برای تدریس، ابطال ماموریت نیروهای آموزش و پرورش به سایر سازمان‌ها، دستگاه‌ها و موسسات دولتی، ابطال ماموریت نیروهای رسمی آموزش و پرورش به مدارس غیر دولتی موضوع ماده ۲۴ قانون تاسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیر دولتی، تدریس موظف شش ساعت در هفته برای کارکنان اداری مشمول بخشنامه موسوم به ۲۳۰، اعطای مجوز شش ساعت حق‌التدریس نیروهای اداری، لغو تقلیل ساعت کاری نیروهای ۲۰ سال به بالا به ۲۰ ساعت در هفته و افزایش سقف موظفی نیروهای شاغل دبیری به ۳۰ ساعت مشروط به جبران خدمات را پیشنهاد داده است.
البته باید این مساله را نیز ذکر کرد که این شرایط برای همه مدارس صدق نمی‌کند؛ رضا شیخی مدیر یکی از مدارس عادی دولتی تهران در گفت‌وگو با ایران اکونومیست درباره کمبود معلم در مدارس اظهار کرد: مدرسه ما مشکلی از نظر کمبود معلم ندارد و تمام کلاس‌ها کامل و با حضور معلم برگزار شده اند. مدرسه ما هنرستان است و علیرغم اینکه نیرو هنرآموز در قیاس با سایر دبیران به سختی تامین می‌شود اما ما مشکلی از نظر کمبود معلم نداریم و تمام کلاس‌ها تشکیل شداند.
وی درباره استقبال بازنشستگان از تدریس در مدارس نیز گفت: برای به کارگیری بازنشستگان از سوی آموزش و پرورش شهر تهران برای همکاران پیامک آمده بود. بسیاری از همکاران از این امر استقبال کردند و با میل و رضایت خود مجددا برای تدریس در کلاسهای درس به مدارس آمدند.
این مدیر مدرسه در عین حال تاکید کرد: البته شرایط مدارس با یکدیگر متفاوت است و باید دید هر کدام از مدارس چه مشکلاتی دارند. اغلب مدارس منتظر هفته آخر مهر هستند چراکه اعلام شده است نیروهای جدید نهایتا تا هفته آخر مهر به مدارس فرستاده می‌شوند. برخی نیروهای جدید به دلیل پایان یافتن فرآیند ارزیابی تکمیلی هم اکنون وارد مدارس شده‌اند اما ظاهرا فرآیند ارزیابی تکمیلی برخی داوطلبان آزمون آموزگاری و هنرآموزی تا هفته گذشته نیز به طول انجامیده و از این رو این نیروها هنوز وارد مدارس نشده‌اند اما آموزش و پرورش اعلام کرده است که تا هفته آخر مهر این نیروها را تامین می کند.
شیخی در پاسخ به اینکه نمایندگان مجلس مطرح کرده بودند برخی بازنشستگان به دلیل نارضایتی از عدم واریز پاداش دو سال قبل خود از حضور در کلاسهای درس و تدریس امتناع می‌کنند، تصریح کرد: بله بازنشستگان ناراحت هستند و گله دارند اما با این حال با میل خود برای حضور در کلاس‌ها حاضر می شوند. این شرایط حتی معطوف به امسال نیست و همه ساله همین است و بازنشستگان برای تدریس در مدارس با میل و رضایت حاضر می‌شوند. امسال ۱۴ ساعت تدریس به ۲۴ ساعت تدریس افزایش یافته و ابلاغ شده است و بر خلاف سالهای قبل که تدریس با فوق دیپلم ممنوع بود، امسال بازنشسته‌ها با هر مدرکی به اندازه ۲۴ ساعت در هفته می‌توانند تدریس کنند.
لازم به ذکر است پیگیری‌های ایران اکونومیست از وزارت آموزش و پرورش برای پاسخگویی به مشکلات مطرح شده در این گزارش بدون پاسخ ماند اما این خبرگزاری آماده دریافت پاسخ معاونت‌های وزارت آموزش و پرورش در خصوص کمبود نیرو و دایر نشدن برخی کلاسهای درس مدارس است.
