به گزارش ایران اکونومیست، تحولات در هر عصری امری اجتناب ناپذیر است. در قرن ۲۱ شیوه‌های اجرا در حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی تغییرات بسیاری به خود دیده است. بسیاری از امور غیر حضوری و به شکل مجازی پیگیری و مدیریت می‌شود. امروز کشاورز به شکل سنتی به کشت و برداشت محصول نمی‌پردازد و با دستگاه‌های الکترونیکی که در اختیار دارد فعالیت کشاورزی خود را با بهترین راندمان و بهره‌وری بالا انجام می‌دهد. اما در ایران همچنان کشاورزی یک شغل نبوده و افراد با تجهیزات ۳ دهه قبل مشغول کشت و کار هستند.
چند سالی است که تاکید بر بهبود عملکردها با کمک شرکت‌های دانش بنیان می‌شود. امروز رشد قارچ گونه این شرکت‌ها خود تبدیل به معضلی شده زیرا کمبود سرمایه و عدم بازار تقاضا ضرر و زیان را برای آنها به ارمغان آورده است. از سوی دیگر بهره برداران گریزی از تغییرات روش‌های کشت ندارند. فعالیت‌های سنتی آسیب زیادی به منابع ملی و طبیعی کشور از جمله خاک و آب وارد کرده که جبران آن به سال‌ها زمان نیاز دارد. استفاده از آفت کش‌های پرخطر، کودهای شیمیایی و… مواد آلی خاک را از بین برده و امروز با پدیده شوره‌زارها و گسترش بیابان‌ها مواجه هستیم.
در حوزه کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی مسؤولیت امور تحقیقاتی و پژوهشی را برعهده داشته که بنا بر اظهارات کارشناسان آن مطالعات در حوزه تغییرات اقلیم آغاز شده است. معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی گفت: طرح کلان تغییر اقلیم در کشور با راهبری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و با همکاری مؤسسه‌های تحقیقاتی، بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان در حال اجرا است. این طرح ۵ ساله از ۲ سال قبل در سه بخش عمده آشکارسازی تغییرات اقلیمی، سازگاری با تغییرات اقلیمی و آموزش و ترویج آغاز شده است.
به گزارش وزارت جهاد کشاورزی، حسین جعفری درباره ضرورت تدوین و اجرای طرح کلان تغییر اقلیم اظهار کرد: ایران جز تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بزرگ سوخت‌های فسیلی در جهان است و این عامل موجب شده بخش کشاورزی ما در برابر اثرات ناشی از تغییر اقلیم آسیب‌پذیر باشد.
وی افزود: تغییرات اقلیمی تأثیرات خود را هم در بخش کشاورزی و هم در منابع طبیعی نشان داده به طوری که تأثیرات آن در کاهش وسعت جنگل‌ها و برخی بلایای طبیعی مانند خشکسالی، سیل و توسعه سیستم‌های شکننده از جمله در بخش کوهستانی کشور قابل مشاهده است.
جعفری توضیح داد: سازمان تات با توجه به اهمیت تغییر اقلیم بر تولید و پوشش گیاهی کشور، طرح کلان تغییر اقلیم را تدوین و اجرای آن را آغاز کرده و یک بخش از این طرح در حوزه آشکارسازی است به طوری که در این طرح نخست باید بررسی شود تغییرات اقلیمی چه تأثیراتی در سطح کلان دارد و در کدام بخش‌ها تأثیر آن بیشتر است و چگونه اثرات زیانبار آن در بخش‌های مختلف بروز می‌یابد.
وی با بیان اینکه تغییرات اقلیمی در کشور با شاخص‌هایی مانند افزایش میانگین سالانه دما، کاهش بارش سالانه و تغییر الگوی بارش نمایان شده است، گفت: در ۵۰ سال اخیر به طور متوسط در کشور ۳۲ صدم درجه در هر دهه افزایش میانگین دما و ۹ میلی‌متر کاهش متوسط بارندگی داشته‌ایم که اثرات مخربی بر کشاورزی داشته است.
معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی ادامه داد: یکی از کارهایی که در طرح تغییر اقلیم در بخش آشکارسازی انجام می‌دهیم، شناسایی اثرات احتمالی این تغییرات در بخش کشاورزی و منابع طبیعی، دام و طیور و آبزیان و در ادامه شناسایی روش‌های سازگاری و تاب‌آوری در این حوزه است.
وی با اشاره به بخش سازگاری با تغییرات اقلیمی در این طرح کلان اذعان کرد: در این بخش، اقدامات پایه برای سازگاری با تغییرات اقلیمی مشخص می‌شود که از جمله این اقدامات، جمع‌آوری گونه‌های گیاهی در معرض انقراض و نگهداری از آنها در بانک ژن است.
نظام زراعی و تاب آوری در مقابل تغییرات
معاون پژوهش و فناوری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در ادامه به دومین مساله اشاره کرد و گفت: دومین مساله در بخش سازگاری با تغییرات اقلیمی، معرفی ارقام جدید برای غلبه بر تغییراتی مانند خشکی، شوری و سرمای دیررس بهاره است.
وی مدیریت مزرعه را سومین مساله در بخش سازگاری با تغییر اقلیم برشمرد و گفت: در حوزه مدیریت مزرعه، تعریف نظام‌های جدید زراعی مطرح است و باید دید کدام نظام زراعی در برابر تغییرات اقلیمی تاب‌آوری بیشتری دارد.
جعفری افزود: ارتقای بهره‌وری آب در شالیزارها، تغذیه، جلوگیری از تبخیر و تعرق آب در باغات و موضوع کاهش خسارات آفات و بیماری‌های گیاهی از جمله موضوعاتی هستند که در مدیریت مزرعه مطرح است.
وی تصریح کرد: آموزش و ترویج نیز در ذیل طرح تغییر اقلیم است و برای مدیران، کارشناسان و مردم در این حوزه آموزش‌هایی دیده شده است.
